Tema: Roli dhe funksioni I fondit monetear
ndrekombetar(FMN)
Fondi Monetar Ndërkombëtar, (shkurt:FMN, anglisht:
IMF ) është një organizatë ndërkombëtare e 184 vendeve me seli në Washington,
D.C.. Qëllimi primarë i themelimit të fondit monetarë ndërkomëtarë ka qenë
që të krijohet një bashkëpunim monetarë mes vendeve, stabilitet monetar në
këmbim dhe marrveshje të rregullta të këmbimit monetarë për të shpejtuar
rritjen ekonomike, për të ngritur nivelin e punësimit dmth zvoglimin e nivelit
të papunësisë dhe për të krijuar asistencë të përkohëshme të shteteve të
varfëra për të balancuar sistemin pagesorë.
FMN
veprimtaria
Që nga themelimi i vet FMN gjithnjë është
përmbajtur në qëllimin e themelimit por teknikat e veprimit dhe mënyrat e
reagimit ndaj probleme të shteteve të ndyshme si dhe numri i shteteve
ojesmarrëse gjat viteve kan ndyshuar.
Cfare ben fmn-ja ?
Puna e FMN –së ështe e tre llojeve të
ndryshme. Mbikqyrja perfshin monitorimin e zhvillimeve financiare dhe
ekonomike, në dhënien e këshillave mbi politikat e ndjekura që synojnë të
shmangin krizat ekonomike. FMN –ja gjithashtu u huazon para vendeve me
vështirësi në balancën e pagesave, për tu dhënë financim të përkohshëm dhe
suport në korigjimin e problemeve; huatë për vende me të ardhura të ulëta jepen
për të reduktuar varfërinë.Së treti, FMN-ja u jep vendeve asistencë teknike dhe
trajnim në fushat e saj të ekspertizës. Gjithashtu, për të mbështetur këto tre
aktivitete, FMN-ja punon në kërkime ekonomike dhe statistikë. Vitet e fundit,
ne kuadër të përpjekjeve për të forcuar sistemin financiar ndërkombëtar dhe për
të rritur efektivitetin në parandalimin dhe zgjidhjen e krizave, FMN-ja ka
aplikuar mbikqyrjen dhe asistencën teknike në zhvillimin e standarteve dhe
kodeve të praktikës në fushat e saj të përgjegjësisë, dhe në forcimin e
sektorëve financiarë. FMN-ja luan gjithashtu një rol të rëndësishëm në luftën
kundër pastrimit të parave dhe terrorizmit
Mbikqyrja e FMN-s
Për të promovuar stabilitetin ekonomik global
nëpërmjet kooperimeve multilateral, FMN-së i është dhënë një mandat për të
mbikqyrur sistemin monetar ndërkombëtar dhe për të monitoruar politikat
ekonomike dhe financiare të 185 vendeve anëtare. Mbikqyrja e FMN-së ofron
vlerësim të specializuar të zhvillimeve ekonomike dhe financiare globale dhe
rajonale . Ajo jep këshilla rreth rreziqeve që i kanosen stabilitetit dhe
rritjes ekonomike. Në këtë mënyrë FMN-ja ndihmon sistemin monetar ndërkombëtar
që ti shërbejë qëllimit të tij primar duke dhënë një kornizë që lehtëson
shkëmbimin e të mirave, shërbimeve dhe kapitalit ndërmjet vendeve dhe të mbajë
një rritje ekonomike të mirë.
Në ekonominë e sotme globale, ku politikat
ekonomike dhe financiare të një vendi mund të ndikojnë në shumë vende të tjera,
bashkëpunimi ndërkombëtar në shkallë globale për të monitoruar dhe influencuar
zhvillimet ekonomike është e domosdoshme. Me pjesmarrjen pothuajse universale
të 180 vendeve, mbikqyrja e FMN përbën mekanizmin e duhur për këtë bashkëpunim.
Mbikqyrja efektive ndihmon në një sistem monetar ndërkombëtar të qëndrueshëm
dhe bën të mundur një rritje ekonomike të qëndrueshme me anë të proceseve
bashkë-përforcues që vijojnë: mbikqyrja shumë-palëshe, ose vështrimi i
ekonomisë botërore në tërësi; dhe mbikqyrja dy-palëshe e cila përfshin
këshillime për politikat e cdo anëtari individual për të promovuar stabilitet
të jashtëm dhe të brendshëm (duke përfshirë edhe rritjen); analizën e efekteve
ekonomike nga një vend në tjetrin; dhe eksperiencën e 180 vendeve anëtare. afaf
Roli i FMN-S
Mbikqyrja, në formën që ka sot, u vendos nga
Artikulli IV i Artikujve të Marrëveshjes të FMN në sajë të rishikimit që iu bë
në fundin e viteve 70 pas dështimit të sistemit të kurseve të këmbimit fikse
Bretton Woods. Sipas Artikullit IV, vendet anëtare marrin përsipër të
bashkëpunojnë me FMN-në dhe me njëri-tjetrin për të promovuar stabilitetin e
sistemit global të kurseve të këmbimit. Në vecanti, ata duhet ti përmbahen në
bërjën e politikave të tyre ekonomike të brëndshme dhe të jashtme, një kodi
sjelljeje të caktuar. FMN-ja ka për detyrë të: (i) monitorojë sistemin monetar
ndërkombëtar për të siguruar operimin e tij efektiv, dhe (ii) të sigurohet që
politikat e cdo vendi anëtar i përmbahen detyrimeve. Për tu siguruar që
mbikqyrja të zhvillohet dhe të mbetet efektive në ekonominë e globalizuar të
shekullit 21, FMN-ja po implementon një Strategji Afat-Mesme.
Huadhenia e fmn
1:Një nga përgjegjësitë kryesore të FMN është
tu japë hua vendeve me probleme në bilancin e pagesave. Kjo asistencë
financiare i mundëson vendeve të rindërtojnë rezervat e tyre ndërkombëtare; të
stabilizojnë valutat e tyre; të vazhdojnë të paguajnë për importet e tyre dhe
të përtërijnë kushtet për rritje të mirë ekonomike. Ndryshe nga bankat, FMN nuk
jep hua për projekte specifike.
Volumi i huadhënieve të FMN është luhatur
shumë gjatë kohës. Kriza e naftës më 1970 dhe kriza e borxheve më 1980 u karakterizuan
të dyja nga rritje e theksuar e huadhënieve nga ana e FMN. Më 1990, procesi i
tranzicionit në Evropën Qëndrore dhe Lindore dhe krizat e tregjeve ekonomike
cuan në shtimin e mëtejshëm të kërkesës për burime nga FMN-ja të cilat, në
pjesën më të madhe janë shlyer pasi u përmirësuan kushtet.
Procesi I huadhenjes ne Fmn
Me
kërkesë nga një vend anëtar, huaja nga FMN jepet nën një “rregullim” që
specifikon politikat dhe masat që vendi ka pranuar të ndërmarrë për të
regulluar problemet e tij të bilancit të pagesave. Programi ekonomik formulohet
nga vendi nën konsultën e FMN-së dhe i paraqitet Bordit Drejtues të Fondit me
anë të një “Letre të Qëllimeve”. Pasi aprovohet nga Bordi, huaja jepet pjesë
pjesë, në bazë të zbatimit të programit.
FMN ne lidhje me shqiperin.
Nje histori 21-vjecare bashkepunimi, e cila
pervec ndihmave te konsiderueshme monetare, i ka siguruar Shqiperise edhe nje
besueshmeri te larte tek autoritetet e larta financiare boterore. Keshtu e ka
vleresuar Banka e Shqiperise, gjate nje analize te posacme, marredhenien e
vendit tone me Fondin Monetar Nderkombetar. Te datuara qe nga 15 tetori i vitit
1991, ato nisen fillimisht me
synimin e zbatimit te nje strategjie per
zhvillimin ekonomik, duke siguruar kalimin, nga nje ekonomi te planifikuar drejt
nje ekonomie tregu. "Edhe marreveshja e pare e nenshkruar me Shqiperine,
synonte stabilizimin makroekonomik dhe fillimin e ndryshimeve strukturore,
drejt ekonomise se tregut", - cileson analiza e posacme e BSH-se. Per te
vijuar me tej, me faktin se anetaresimi prane Fondit ka sjelle "perfitime
ne ekonomi, besueshmeri tek institucionet e tjera financiare dhe ne tregjet
financiare, siguri ekonomike per investitoret e huaj, si dhe mundesi per
marrjen e kredive per investime etj.". Nga ana tjeter, BSH ve ne dukje
edhe se marreveshja e pare qe Shqiperia ka perfituar nga Fondi, ka qene ajo
12-mujore, e nenshkruar me date 26 gusht 1992, ne shumen 20 milione SDR (32
milione dollare), e disbursuar ne 3 transhe dhe e perfunduar ne vitin 1998.
Nderkaq, ne vijim te kredise, ne korrik 1993, Bordi Ekzekutiv i FMN-se miratoi
nje kredi 3-vjecare, ne shumen prej 42.3 milione SDR (66 milione dollare), me
qellim mbeshtetjen e programit ekonomik dhe financiar te viteve 1993-1996, nga
e cila u terhoqen vetem 31 milione SDR. Nderkaq, ne vitin 1997, si pasoje e
trazirave te ndodhura, FMN miratoi kredine EPCA, per mbeshtetje emergjente ne
shumen e 8.8 milioneve SDR (13.5 milione dollare). Per te vazhduar me
ndihmen e tij, Fondi Monetar Nderkombetar i ka
akorduar Shqiperise ne vitet 1998-2001, edhe nje kredi ne shumen 45 milione SDR
(69 milione dollare), nje te re ne daten 27 janar 2006, e cila ka qene edhe e
fundit 3-vjecare, me shumen prej 17 milione SDR (26 milione dollare). Pasketaj,
marredheniet e Shqiperise me kete institucion te rendesishem financiar boteror,
jane perqendruar kryesisht ne konsultime, te cilat jane ne te njejten kohe edhe
pjese e punes monitoruese qe kryen FMN. "Nje mision e viziton nje vend cdo
vit, ose nje here ne dy vjet, per te grumbulluar informacion dhe per te
shkembyer pikepamje me autoritetet vendore", - sqarojne ekspertet e
BSH-se, ne analizen e tyre. Duke detajuar me tej, se konsultimi me i fundit u
krye nga misioni i FMN-se qe vizitoi Shqiperine ne muajin qershor te vitit
2011. "Duke filluar nga viti 1999, renditen 9 misione te stafit te FMN-se,
ne konsultim me Shqiperine, raportet e te cileve jane publikuar perkatesisht ne
vitin 1999, 2000, 2001, 2003, 2005, 2006, 2008, 2010, dhe raporti i fundit ne
vitin 2011", - citojne ekspertet e Bankes se Shqiperise, lidhur me nje
proces te tille.
Shqiperia ka 1341 vota ne FMN, ose 0.05% te totalit te anetareve
Shqiperia ka 1341 vota ne FMN, ose 0.05% te totalit te anetareve
Shqiperia zoteron aktualisht 1341 vota, ose
0.05% te shumes se pergjithshme te votave, te te gjithe anetareve te Fondit
Monetar Nderkombetar. Kjo, fale rritjes se fundit te kuotes qe ajo ka paguar,
per anetaresimin ne kete organizate te rendesishme financiare boterore.
Konkretisht, sipas te dhenave qe referon BSH-ja, kjo kuote u rrit ne nivelin 60
milione SDR (90 milione dollare), ne muajin janar te vitit 2012, si rezultat i
hyrjes ne fuqi te reformes se vitit 2008, mbi rritjen e kuotes dhe perfaqesimit
ne FMN. Tashme, me rritjen e kuotes se saj, vendi yne ka rritur edhe fuqine e
tij ne vendimmarrjen e ketij institucioni. Kujtojme ketu, se ne momentin e
anetaresimit, kuota per Shqiperine u caktua 25 milione SDR (37 milione
dollare). Vete FMN-se, burimet qe ka ne dispozicion i vijne nga pagesa e
kuotave te anetaresimit, te cilat paguhen nga te gjitha vendet anetare, plot
188 te tilla, sipas madhesise dhe fuqise ekonomike perkatese te tyre.
Deri tani, FMN ka derguar ne Shqiperi 9
misione me eksperte
Konkluzionet e misioneve te FMN-se, publikuar per ecurine e treguesve ekonomike ne Shqiperi, kane qene kryesisht pozitive. Keshtu, Banka e Shqiperise, ne analizen e saj, permend ato te misionit te fundit, ne qershor te vitit 2011. "Ne to eshte theksuar se: 1. Ekonomia shqiptare ka treguar nje ecuri te admirueshme, duke perballuar mire krizen financiare boterore te vitit 2009-es, si rrjedhoje e zbatimit te politikave te shendosha, ne periudhen para krizes. 2. Sistemi financiar perballoi stresin e krijuar nga kriza, dhe shmangu gjithashtu krizen ne sektorin e kredise, ndonese raportohet se pati nje renie te cilesise se aseteve. 3. Gjate gjithe periudhes, inflacioni ka mbetur i mire ankoruar dhe gjithashtu, ribalancimi i nevojshem i ekonomise ka filluar, duke shenuar nje rritje te eksporteve si dhe nje reduktim te deficitit te larte te llogarise korente", - citojne ekspertet e BSH-se, konkluzionet e permendura nga ekspertet e misionit te FMN-se vjet, ne vendin tone. FONDI Monetar Ndërkombëtar i kërkon qeverisë që të tërhiqet nga rritja e pagavedhe pensioneve gjatë këtij viti, për të mbajtur nën kontroll financat e drobiturapublike.Në një deklaratë zyrtare të publikuar një ditë më parë, FMN thotë se qeveria nuk duhet të bëjë në 2010-ën rritje reale të pagave për administratën dhepensioneve, por vetëm një indeksim të tyre në masën e inflacionit.
“Është shumë e rëndësishme që shpenzimet korrente të rishikohen dhepagat dhe pensionet të mbahen nën kontroll. Kjo mund të bëhet duke i indeksuar këto të fundit vetëm pas inflacionit” deklaron Fondi, cka do të thotë një rritje pagash në masën 3 deri në 3.5 për qind, gati tre herë më pak nga premtimet e qeverisë që deklaron rritje të mesatare 10 për qind.
Konkluzionet e misioneve te FMN-se, publikuar per ecurine e treguesve ekonomike ne Shqiperi, kane qene kryesisht pozitive. Keshtu, Banka e Shqiperise, ne analizen e saj, permend ato te misionit te fundit, ne qershor te vitit 2011. "Ne to eshte theksuar se: 1. Ekonomia shqiptare ka treguar nje ecuri te admirueshme, duke perballuar mire krizen financiare boterore te vitit 2009-es, si rrjedhoje e zbatimit te politikave te shendosha, ne periudhen para krizes. 2. Sistemi financiar perballoi stresin e krijuar nga kriza, dhe shmangu gjithashtu krizen ne sektorin e kredise, ndonese raportohet se pati nje renie te cilesise se aseteve. 3. Gjate gjithe periudhes, inflacioni ka mbetur i mire ankoruar dhe gjithashtu, ribalancimi i nevojshem i ekonomise ka filluar, duke shenuar nje rritje te eksporteve si dhe nje reduktim te deficitit te larte te llogarise korente", - citojne ekspertet e BSH-se, konkluzionet e permendura nga ekspertet e misionit te FMN-se vjet, ne vendin tone. FONDI Monetar Ndërkombëtar i kërkon qeverisë që të tërhiqet nga rritja e pagavedhe pensioneve gjatë këtij viti, për të mbajtur nën kontroll financat e drobiturapublike.Në një deklaratë zyrtare të publikuar një ditë më parë, FMN thotë se qeveria nuk duhet të bëjë në 2010-ën rritje reale të pagave për administratën dhepensioneve, por vetëm një indeksim të tyre në masën e inflacionit.
“Është shumë e rëndësishme që shpenzimet korrente të rishikohen dhepagat dhe pensionet të mbahen nën kontroll. Kjo mund të bëhet duke i indeksuar këto të fundit vetëm pas inflacionit” deklaron Fondi, cka do të thotë një rritje pagash në masën 3 deri në 3.5 për qind, gati tre herë më pak nga premtimet e qeverisë që deklaron rritje të mesatare 10 për qind.
Por vec pagave FMN thotë se rishikimi i shpenzimeve duhet të prekë të gjitha zërat kryesorë të buxhetit.
“Pas përfundimit të rrugës Durrës-Kukës edhe investimet publike duhet të përshkallëzohen në nivele më të menaxhueshme,” vijon deklarata.
Ekspertët e FMN-së argumentojnë se këto masa janë të domosdoshme për të mos rrezikuar buxhetin, i cili këtë vit paraqet risqe të larta fiskale. Në programin afatmesëm ekonomik, qeveria ka premtuar një shkurtim të shpenzimeve në masën 30 miliardë lekë për vitin 2010, i cili sipas Ministrisë së Financave do të ligjërohet në mes të vitit. Por për FMN kjo nuk është e mjaftueshme dhe duhen të tjera shkurtime.
Sipas Fondit ekonomia shqiptare deri tani është
përballur mirë me krizën, por ecuria e saj dhe stabiliteti ekonomik i vendit gjatë
këtij viti do të varet shumë nga mënyra se si qeveria do të menaxhojë
buxhetin.
FMN ne lidhje me KOSOVEN
Banka Qendrore e Republikës së Kosovës, filloi
publikimin e statistikave për Pozicionin e Investimeve Ndërkombëtare (PIN) dhe
Borxhin e Jashtëm të Republikës së Kosovës, duke bërë kështu edhe një hap të
madh në zhvillimin e sistemit të statistikave në vendin tonë.
Informacionet e plota për statistikat e Republikës së Kosovës që janë
përgjegjësi e BQK-së si dhe praktikat e shpërndarjes janë të publikuara në
faqen e internetit të BQK-së. Këto informata njëherësh janë të prezantuara edhe
në bazën e të dhënave të FMN-së, të njohur si Statistika Financiare
Ndërkombëtare (anglisht: International Financial Statistics – IFS)
Duke përgëzuar stafin e BQK-së për progres të shkëlqyeshëm në fushën e publikimit për herë të parë të pozicionit të investimeve ndërkombëtare të Kosovës, Guvernatori Gërguri ka nënvizuar se “zgjerimi i pjesëmarrjes së Republikës së Kosovës me më shumë statistika nga sektorë të ndryshëm në IFS e rrit cilësinë e grumbullimit, përpunimit dhe të shpërndarjes së statistikave për sektorë të caktuar, ndërsa saktësia dhe besueshmëria e tyre kontribuon në avancimin e imazhit të shtetit tonë në fushën e investimeve të huaja direkte dhe në fusha të tjera që janë të domosdoshme për të kontribuar në zvogëlimin e defiçitit në llogarinë rrjedhëse të bilancit të pagesave të Kosovës”
Dërgimi për publikim në IFS të FMN-së dhe në bazën e të dhënave të Bankës Botërore, në fund të tremujorit të parë 2012, përfshin statistikat si në vijim:
Duke përgëzuar stafin e BQK-së për progres të shkëlqyeshëm në fushën e publikimit për herë të parë të pozicionit të investimeve ndërkombëtare të Kosovës, Guvernatori Gërguri ka nënvizuar se “zgjerimi i pjesëmarrjes së Republikës së Kosovës me më shumë statistika nga sektorë të ndryshëm në IFS e rrit cilësinë e grumbullimit, përpunimit dhe të shpërndarjes së statistikave për sektorë të caktuar, ndërsa saktësia dhe besueshmëria e tyre kontribuon në avancimin e imazhit të shtetit tonë në fushën e investimeve të huaja direkte dhe në fusha të tjera që janë të domosdoshme për të kontribuar në zvogëlimin e defiçitit në llogarinë rrjedhëse të bilancit të pagesave të Kosovës”
Dërgimi për publikim në IFS të FMN-së dhe në bazën e të dhënave të Bankës Botërore, në fund të tremujorit të parë 2012, përfshin statistikat si në vijim:
Bilanci
i Pagesave (në frekuencë tremujore);
Borxhi
i Jashtëm (në frekuencë tremujore); Pozicioni i Investimeve Ndërkombëtare
(në frekuencë vjetore);
Raporti i Koordinuar për Investimet e Huaja (anglisht: Coordinated Direct Investment Survey – CDIS);
Raporti i Koordinuar për Investimet e Huaja (anglisht: Coordinated Direct Investment Survey – CDIS);
Raporti i Koordinuar për Investimet
Portfolio (angl. Coordinated Portfolio Investment Survey – CPIS).
Baza Tremujore e të Dhënave mbi Borxhin e Jashtëm (anglisht: Quarterly External Debt Statistics
Baza Tremujore e të Dhënave mbi Borxhin e Jashtëm (anglisht: Quarterly External Debt Statistics
QEDS database ) e zhvilluar nga Banka Botërore
dhe Fondi Monetar Ndërkombëtar në vitin 2004, bashkon në një vend qendror
të dhënat të detajuara të borxhit të jashtëm të publikuara individualisht nga
vendet të ndryshme, sidomos ato që i përkasin Sistemit të Shpërndarjes së të
Dhënave të Posaçme të FMN-së (anglisht: Special Data Dissemination Standards).
Republika e Kosovës, ka filluar pjesëmarrjen në Sistemin e Shpërndarjes së të
Dhënave të Përgjithshme (anglisht: General Data Dissemination System) të
Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN) më 01 prill 2011, ndërsa të dhënat për
borxhin e jashtëm i dërgon Bankës Botërore në bazë vullnetare.
Për më shumë informacion mbi të dhënat për Pozicionin e Investimeve Ndërkombëtare dhe borxhin e jashtëm të Kosovës.
Për më shumë informacion mbi të dhënat për Pozicionin e Investimeve Ndërkombëtare dhe borxhin e jashtëm të Kosovës.