Ekonomia e trojeve ilire gjatë Mesjetës së Hershme
Ekonomia Mesjetare e Hershme
Periodizimi: fillimi shek.
VII (602) – fundi shek. XI (1081).
Mesjeta e hershme.
Zhvillimet ekonomiko-shoqerore hyjnë në një humnere historike. Ndryshe
njihet vitet e krizës mbarbotërore.
Faza I: shek.
VII-VIII. Nuk ka dokumenta të shkruara
ekzistojnë vetëm dy dokumenta fetare.
Faza II: shek. IX-XI.
Ekzistojnë dokumentat e shkruar, përmenden Arbërit (si nocion).
Mesjeta hershme njihet si krizë e financës dhe prodhimit. Mungojnë të dhëna për qarkullimin monetar,
qytetet reduktohen.
Vërehet një reduktim i hapësirave urbane në qytetet Dyrrah, Scodra,
Lissus, (Durrësi nga 120 ha reduktohet në një sipërfaqe prej 15-20 ha).
Përqendrim të aktivitetit prodhues në zona të kufizuara. Kryesisht dalin të populluara zonat kodrinore
e ato në brendësi të vendit.
Pothuajse zhduken qytetet e jugut të vendit.
Ndryshime në organizimin territorial, duke rifortifikuar vetëm një pjesë
të sipërfaqes së mëparshme urbane të qyteteve paleokristiane.
Shek. VII- në qytetin e Dyrrahut,
ndeshet tipi i kështjellës, si formë e reduktuar e planimetrisë së qytetit
paleokristian, brenda akropolit.
Shek. VII Durrësi shfaqet
në trajtën e arhondisë.
Kishte në juridiksion një territor me kufinj konvencional.
Mbeti qendra kryesore qytetare dhe baza e vetme ushtarake e Bizantit
në bregdetin e Adriatikut.
EKONOMIA MESJETARE E HERSHME NE
ILIRI
Hapësira territoriale të tri provincave bizantine (Praevalitania dhe
Dy Epirët) u formezua gradualisht si një zonë kulturore e nënndarë në tri
grupe: grupi Komanit, grupi i Arhondisë së Durrësit dhe grupi jugor.
- Tri grupet kulturore si në
aspektin ekonomik dhe në atë kulturor predominon kultura bizantine ndërsa elementët e rinj lokale (protoarbëror), përfaqësohen
me një numër të kufizuar objektesh.
- tipologjikisht i përmbahen
tipeve te njohura ballkano-bizantine.
- objektet e
argjendarisë: fibulat me këmbë të
përthyera, mbeti një stoli tepër e preferuar per t’u prodhuar nga artizanët
vendas edhe gjatë shek. VII.
Dyrrahu gjatë Mesjetës së Hershme
Shek. VII-VIII Dyrrhachioni pati një zhvillim të kufizuar të
veprimtarisë ndërtimore pa e ndryshuar dot fizionominë qytetit të periudhës paleokristiane.
U ruajtën po në atë gjendje muret rrethuese bizantine. Ishin
gjithashtu në përdorim disa monumente të tjera: Forumi, kapela e amfiteatrit e
bashkë me to edhe kisha e Shën Anargjirëve.
Nga ana zhvillimit ekonomik, shek. VII në Dyrrhachion, u vunë re
kufizime të qarkullimit të monedhave, shfaqje kjo e krizës së sistemit monetar
në gjithë Bizantin. Si pasojë një kufizimi të ndjeshëm i sferës së këmbimit dhe
të qarkullimit të monedhës vërehet në gjithë rajonin e Illyricumit
Jugperëndimor.
Ndërprerja e qarkullimit monetar solli vështirësi të ndryshme në
ekonomi dhe në nivelin prodhues të qytetit të Dyrahut.
Rruga Egnatia për disa kohë pothuajse pushoi së qëni, arter kryesor
tregtar i perandorisë. (Duke qënë nën kontrollin e drejpërdrejtë të sllavëve e
të avarëve).
Kjo gjendje e mosqarkullimit të monedhave përveç shkaqeve më të
ngushta rajonale gjen një shpjegim edhe me krizën e përgjithshme të sistemit
financiar që preku tërë perandorinë.
