Pritja ne spital e pacientit dhe njohja
me te.
Menyrat
e pritjes dhe rregullat e pranimit te pacientit ne spital.
Parimet
baze te lidhura me kujdesjet infermieriore qe duhet t’i jepen te semurit te
sapo shtruar ne spital.
Masat
qe duhet te marre infermierja ,per te ndihmuar te semurin gjate shtrimit per
pershtatjen ose eleminimin e defejtit emocional. Dihet qe eksperienca e
gjithsecilit ne lidhje me shendetin
,eshte e ndryshme. Disa semuren papritur,disa pesojne demtime,disa te tjere
mund te kene pasur kohe qe ndihen te shqetesuar . por te gjithe kane nevoje,per
kujdesje dhe trajtim mjeksor.keto kujdesje,personat e semure mund t’i kerkojne
ne ambulance ose spitale.
Nje
ambulance permbledh keto specialitete.
.kabinet
per konsultimin e femijeve nga 0-1 vjec.
.kabinet
per vizitat e femijeve te semure nga 0-7 vjec dhe nga 7-14vjec.
.kabinet
per vizitat e te semureve me patologji te ndryshme ne zemer,veshka,mushkeri
etj.
.kabinet
per konsultimin e grave shtatzana dhe problemeve te tjera genitale.
.kabinet
kirurgjie.
.laborator
biokimik.
.nje
mikro salle,per mikro kirurgjine.
.dhomen
e injeksioneve.
Ne
ambulance punojne mjek dhe infermiere te specializuar ne keto dege. Indvidet qe
kane shqetesime te ndryshme shendetsore,drejtohen ne ambulance. Injeksionet e
ndryshme qe mjeku rekomandon,behen nga infermieret,ne shtepine e pacientit ose
ne ambulance,sipas gjendjes shendetsore te tij. Kujdesi i pare per te semuret
kryhet ne ketoinstitucione shendetsore. Shume individe me probleme te
shendetit,preferojne te mjekohen ne spitale. Shtrimi ne spital per pacientin
eshte nje periudhe kritike per te. Ai ndihet i shqetesuar per shume
arsye,sjellja dhe aftesia komunikuese e infermieres dhe e pjesetareve te tjere
te ekipit shendetsor influencojne shume ne moralin e tij. Kur nje person i
semure mberrin ne spital,ai paraqitet ne ambulancen e pranimit. Per shembull te
semuret qe jane te aksidentuar dhe ato me semundje akute ndihmen e pare e marin
ne urgjence. Ne rastet kur pacientet paraqiten pa rekomandim dhe
epikrize,infermierja ploteson gjeneralitet,ketu
perfshihen,emri,mbiemri,mosha,seksi,gjinia,adresa,profesioni,besimi
fetar,gjendja shoqerore dhe trajtimet qeka perdorur me pare. Nese gjendja
shendetsore e te semurit eshte e
rende,ne kete rast te dhenat i jep familjari qe ka shoqeruar te semurin. Pas
rregjistrimit ne kartelen individuale te ketyre te dhenave dhe vendosjes se
diagnozes nga mjeku,i semuri dergohet ne nje repart te specializuar.
Nga
ambulanca e pranimit i semuri mund te marre kater drejtime.
1.Ne
dhomat e observimit.
2.Ne
terapine intensive.
3.Ne
repartet e sherbimit te specializuar,qe mund te jete pavion ose klinike.
4.Ne
sallen e operacionit.
Nese
i semuri eshte ne gjendje te rende,ai percillet direkt ne repartin e
reanimacionit.
Kur
diagnoza nuk eshte e qarte dhe mjeku nuk ka vendosur per shtrimin ne
spital,pasi shenjat klinike jane te pa mjaftueshme,i semuri mbahet ne observim
per 24 ore. Ne kete rast te semuret vendosen ne nje salle observimi.
Infermierja merr shenim,nese ai ka perdorur ne shtepi,ose ne kohen perpara
shtrimit medikamente,kryhen analizat laboratorike te nevojshme. I semuri mund
te marre kujdes paraoperator,ne se ka nevoje dhe vizitohet nga specialist.
Njohja me pacientin.
Infermierja
informohet nese i semuri,ka alergji nese ka perdorur qetesues etj. Keto te
dhena i raportohen mjekut. Me pas i
semuri egzaminohet prej mjekut te dhomes. Ky egzaminim perfshin.
Anamnezen,egzaminimin fizik dhe analizat laboratorike te zakonshme si,gjsk
komplet,urine komplet,dhe radioskopi toraksi.
Ne
kontaktin e pare me te semurin,infermierja e vezhgon dhe e degjon te semurin me
kujdes. Shenimet qe ajo merr ne kete faze jane vecanerisht te rendesishme per
vleresimin e nevojave te pacientit. Keto,observime ndihmojne po ashtu ne
vendosjen e diagnozes e infermierore dhe formojne bazen e programit te kujdesit
infermieror,per te semurin. Ne fakt ato mund te ndihmojne te gjithe ekipin
shendetsor per arritjen e plotesimit te objektivit themelor te ndihmoje te
semurin te perballoje nevojat e tij fiziologjike,psikologjike dhe sociale.
Njohja
mepacientin fillon qe me takimin e pare infermiere pacient. Ajo eshte nje
procedure e gjate,ku metodat komunikuese luan nje rol shume te rendesishem.
Komunikimi ka keto qellime,mbledhjen e te dhenave,dhenien e informacioneve te
ndryshme,identifikimin e problemevee,vleresimin e
ndryshimeve,mesimdhenien,mbeshtetjen psikologjike dhe keshillimin mbi terapine.
SIDA( AIDS)
Sindromi
i imunodeficiences se fituar,AIDS eshte manifestimi me i rende ne spektrin
klinik te semundjes te shkaktuar nga infeksioni i virusit HIV. Ky sindrom
perkufizohet si nje shfaqje e infeksioneve te renda oportuniste,neoplazive dhe
manifestimeve te tjera te renda e me pasoje per jeten,qe jane rezultat i
imunodeficitit qelizor te vazhdueshem. Ne vitin 1981 ne SHBA,u verejt nje
rritje e papritur e rasteve me pneumoni nga Pneumocystis carinii dhe me tumore
te rralla si Sarkoma Kaposi. Keto patologji prekin kryesisht adulte te rinj
homoseksuale. Duke u studiuar ecuria epidemiologjike e rasteve,u pa se kishim
te benim me nje entitet me natyre infektive. Pas 2 vjet kerkimesh,ne fund te
vitit 1983 u izolua agjenti patogjen ne laboratoret e virologjise ne Insitutin
Pasteur dhe ne Institutin Kombetar te Tumoreve. Ky agjent etiologjik ne fillim
u quajt virusi LAV,me pas mori emrin perfundimtar HIV. Virusi HIV ka 2
serotipe,HIV-1 dhe HIV-2. HIV-1 eshte shkaktari i AIDS ne shumicen e rasteve te
identifikuar ne Europe,Amerike,Azi,Afriken Qendrore,Jugore e Lindore. Ndersa
HIV-2 ne Afriken Perendimore dhe shfaqet me pak virulent se HIV-1. HIV eshte
pjesetar i familjes se retroviruseve dhe nenfamiljes se lentiviruseve.
Epidemiologjia
Virusi
HIV mund te transmetohet me rruge parenterale me ane te transfuzionit te gjakut
dhe hemoderivateve te infektuar,me inokulimin e sasive te vogla te gjakut te
kontaminuar nepermjet shkembimit te shiringave te toksikodipendentet ose nga
kontakti aksidental me age dhe instrumenta te tjere te infektuar. Risku i
infektimit nga gjaku dhe hemoderivatet e infektuar eshte teper i
larte,afersisht 100%,ndersa rrisku i transmetimit mbas shpimit aksidental me
age te kontaminuar me gjak te infektuar eshte afersisht 0.3%.Transmetimi realizohet
edhe me rruge seksuale. Virusi HIV gjendet ne likidin seminal te personave
seropozitive e mund te kontaminoje qelizat e mukozes vaginale e rektale,ose
duke arritur drejteperdrejte ne qelizat shenje duke kaluar nepermjet lezioneve
te mukozes. Infeksioni mund te transmetohet nga femrat e infektuara nepermjet
sekrecioneve cerviko-vaginale. Nga studimet epidemiologjike eshte pare se
infeksioziteti i burimit te infeksionit rritet me thellimin e imunodeficitit.
Gjithashtu,prania e semundjeve seksualisht te transmetueshme e rrit rriskun e
transmetimit te virusit HIV. Gruaja gravide seropozitive mund ta transmetoje
infeksionin te i porsalinduri gjate shtatzanise,ne momentin e lindjes ose gjate
ushqyerjes me gji. Rrisku i ketij transmetimi llogaritet afersisht 13-35%.
Perqindje te larte rrisku verehen te grate me imunodeficit te theksuar,me
deficit te vitamines A,ne lindjet e zgjatura,ne lindje me procedura te tilla si
epiziotomia,elektroda fetale dhe lacerime te renda te vagines. Pas viteve 2000
jane verejtur dy dukuri te reja ne epidemiologjine e pandemise nga infeksioni
HIV. Ne Afrike dhe ne disa vende te tjera ne zhvillim,eshte pare se rruget
predominuese te perhapjes jane permes marredhenieve heteroseksuale dhe
transmetimit vertikal. Ndersa ne vendet e zhvilluara rruget predominuese jane
permes marredhenieve homoseksuale mashkullore dhe perdorimit te ageve te
kontaminuara,sidomos te perdoruesit e drogave.
Mjekimi i AIDS.
Terapia
antivirale nuk ka arritur deri me sot te beje crrenjosjen e virusit HIV nga
organizmi i individit te infektuar me te. Nder arsyet e ketij deshtimi mund te
permendim,integrimin viral ne brendesi te AND,previrale te qelizes
bujtese,mutacionet e shumta te transkriptazes reverse virale,kronicitetin e
replikimit viral,etj. Duke patur parasysh sa me siper,themi se qellimi i
terapise antivirale eshte te vonoje progresionin e infeksionit te virusit
HIV,te zvogeloje mundesine e shfaqjes se infeksioneve oportuniste te te semuret
me AIDS dhe te permiresoje kondicionin klinik te pacientit. Se bashku me
terapine profilaktive kunder infeksioneve te renda oportuniste,ata kane
kontribuar ne zgjatjen e mbijeteses dhe te permiresimit te cilesise se jetes te
te semuret me AIDS. Fatkeqesisht ky efekt nuk verehet nese kjo terapi do te
fillohet qe ne fazat e hershme te infeksionit nga HIV.
Aktualisht
jane te vlefshme tre klasa preparatesh antiretroviral,me te cilet realizohen
skema te ndryshme trajtimi. Keto tre klasa jane,analoget e nukleozideve
(zidovudina,lamivudina,stavudina),analoget
jonukleozide(neviparine,delavirdine),dhe frenuesit e
proteazes(sakuinaviri,indinaviri,ritonaviri). Analoget nukleozide dhe
jo-nukleozide bejne te mundur frenimin e transkriptazes reverse virale,ndersa
frenuesit e proteazes frenojne procesin e formimit te proteines virale.
Kombinimi i dy frenuesve nukleozide me nje frenues proteaza,ka treguar nje
ngadalsim te kenaqshem te progresionit te semundjes. Nje kombinim i tille eshte
Zidrovudine+Lamivudine+Ritonavir. Megjithate,nje element tjeter qe ul
efikasitetin terapeutik eshte edhe rezistenca e shfaqur nga virusi HIV,ndaj
terapise antivirale. Si faktore te kesaj rezistence permendim,rezistenca qe ka
fituar virusi HIV,ndaj kesaj terapie,fillimi i mjekimit me medikamente te
fuqishem antiviral dhe marrja jo e rregullt e mjekimit.
Gjithashtu
te shumta jane dhe efektet anesore te ketyre preparateve ku permendim me
kryesoret,te vjellat,diarre,cefale,marrje mendsh ,rash kutan,anemi,supresion te
palces,se kockave,neuropati periferike etj. Rendesi ne ecurine e ketyre
pacienteve ka dhe trajtimi pareosr dhe profilaktik i infeksioneve oportuniste.
Zakonisht profilaksia eshte sekondare,e cila realizohet pas infeksionit nga nje
agjent oportunist,por mund te jete dhe paresore,pra para se te ndodhe infektimi
,si ne rastin e Pneumocystis carinii,duke qene se jep nje infeksion oportunist
te shpeshte dhe te rende te te semuret me AIDS.
Parandalimi i
AIDS.
Duke
patur parasysh se deri me sot nuk eshte i mundur sherimi ndaj infeksionit te
virusit HIV,dhe mosrealizimi i nje vaksine kunder tij,ben qe parandalimi te
jete rruga me efikase per t’u mbrojtur ndaj ketij infeksioni. Duke njohur
rruget e transmetimit te virusit HIV,mund te nderrmarrim dhe masat paraprake te
parandalimit te infektimit prej tij.
Keshtu
nje mase efikase eshte perdorimi I kondomit mashkullor gjate raporteve seksuale
rastesore,po ashtu dhe ulja e numrit te partnereve seksuale. Rendesi ka
evidentimi dhe eleminimi i donatoreve te gjakut qe i perkasin kategorive te
riskut ndaj infeksionit te virusit HIV,gjithashtu kontrolli dhe ruajtja sipas
standarteve e gjakut te dhuruar. Parandalimi duhet te fokusohet edhe ne
mosperdorimin e ageve dhe te instrumenteve te tjere mjeksore te kontaminuara ne
ambjentet spitalore. Gjithashtu,kjo mase duhet te shtrihet te perdoruesit e
drogave venoze,te cilet mund te perdorin te njejten age per disa persona,te
personat qe realizojne tatuazhe,agopunture,etj.
Ne
grate seropozitive ne moshe fertile keshillohet qe te evitohet shtatzania,ne te
kundert rekomandohet terapia antivirale per te ulur mundesine e infektimit te
fetusit.
Nje
renditje e ketyre masave parandaluese do te ishte,
-raporte
seksuale te sigurta,perdorimi i kondomit mashkullor.
-kontrolli
i gjakut dhe pordukteve te tij.
-kontrolli
gjate perdorimit te ageve dhe instrumentave mjeksore.
-realizimi
i testeve te kontrollit te grate shtatzane.
-realizimi
vullnetar i testeve te kontrollit te kategorite me risk te larte.
-kontrolli
rigoroz dhe mjekimi i semundjeve me ulceracione gjenitale.
Edhe
punonjesit e shendetesise duhet te zbatojne disa masa paraprake te
ashtuquajtura,universale si te mos kryejme manipulime direkt te pacientet me
AIDS nese jane prekur nga lezione kutane ose dermatite eksudative duke e
konsideruar cdo kampion biologjik,me prejardhje nga nje individ me infeksion te
transmetueshem;perdorimin e dorezave gjate marrjes se gjakut ose materialeve te
tjere biologjik.
