HYRJE
Psikologjia
si shkence ka relativisht pak vite qe eshte e njohur ne vendin tone, ndaj dhe
ai si profesion ndeshet me veshtiresine perharjen, integrimin ne nje shoqerine
si e jona…
Reforma
që ka përfshirë sistemin tonë arsimor, ka sjellë risi dhe ndryshime të
qenësishme në aspektin e kurrikulave, programeve e teksteve të reja, përdorimit
dhe aplikimit tërësisht dhe me sukses të metodave bashkëkohore të mësimdhënies
dhe mësim nxënien me në qendër nxënësin.
Pra,
ky proces ristrukturimi i gjithë jetës shkollore nuk mund të kuptohet pa
ecurinë dhe mbështetjen e shërbimit psikologjik në arsimin parauniversitar.
Është viti i tretë që shërbimi psikologjik në shkolla të arsimit bazë dhe të
mesëm, vlerëson të gjithë komunitetin shkollor në tërësi,duke mbështetur dhe ofruar
shërbime psikologjike dhe sociale. Tashmë, dihet nga të
gjithë,
se problemet e edukimit në shkolla kanë vështirësitë e veta, me përmasa të
reja, zgjidhja e të cilave kërkon njohjen dhe bashkërendimin e punëve të gjithë
aktorëve në shkolla, e veçanërisht kontributin e psikologut shkollor, i cili
duke mbajtur marrëdhënie të drejtpërdrejta me nxënësit, mësuesit dhe komunitetin,
praktikon në mjediset e shkollave, përqasje psikologjike, sociale dhe
emocionale tek fëmijët, nxënësit dhe adoleshentët.
Psikologët
shkollorë janë normalisht persona kyç që ndikojnë në përmirësimin e
veprimtarisë mësimore edukative në shkolla. Njohin dhe kuptojnë saktësisht
politikat dhe
çështjet
e edukimit dhe arsimit, të cilat dalin nga puna edukative në shkollat ku punojnë.
Ata janë të pajisur me mjete profesionale, dhe kanë trajnimin e duhur për të
kryer vlerësim
të
nxënësit, dhe stileve konjitive të të nxënit duka pasur qëllim planifikimin
edukativ mësimor. Kanë trajnimin e duhur për të njohur dhe diagnostikuar një sërë
çrregullimesh fëminore të
sjelljes dhe të të nxënit. Mbajnë
kontakte e marrëdhënie të rregullta dhe të drejtëpërdrejta me nxënësit,
mësuesit dhe komunitetin. Tashmë dihet se në shkolla, ka nxënës të cilët
kërkojnë ndërhyrje më direkt e të
specializuar pasi në shkolla janë të pranishëm një kontigjent i vogël nxënësish
me prirje për të lënë shkollën, apo të hiqen prej saj ,pasi janë me çrregullime
serioze të sjelljes. Ndaj më shumë se çdo gjë tjetër kjo kategori nxënësish
kanë nevojë për mbështetje alternative edukuese, shërbime këshillimore
sistematike, në mënyrë që të ndjekin shkollën ose ri futjen në të, gjë e cila
arrihet duke bërë konsultime me psikologun e shkollës dhe bashkëpunimin e tij me
mësuesit dhe familjen e nxënësve problematikë. Është fakt se psikologët
shkollorë punojnë drejtpërsëdrejti në institucione edukimi dhe arsimimi. Në
këto vite pune dhe eksperiencë, psikologu sherben për përmirësimin e punës
edukative, ka rolin e koordinatorit, midis drejtorisë së shkollës dhe stafit pedagogjik
. Krahas, punës, drejt përmirësimit të shëndetit
mendor dhe vështirësive të të
nxënit të nxënësve, është e domosdoshme përcaktimi i objektivave në përshtatje,
mbështetje të specifikave të çdo shkolle. Duhet theksuar se çdo shkollë ka
objektivat e veta psh:
Nga zhdukja e braktisjes së fshehtë
në arsimin bazë e deri te vlerësimi në lidhje me individë apo grupe
adoleshentësh, problem ky, i hasur më shpesh në shkollat e mesme. Vlen të
theksohet se psikologu shkollor ka
si objekt të punës së tij, punën me prindërit dhe mësuesit për të planifikuar
ndërhyrje që lidhen me edukimin dhe sjelljen e nxënësit.
Psikologu në shumë raste nuk
ndërhyn direkt në zbatimin e strategjive,por nëpërmjet veprimtarive si:
- Konsultimi me mësuesit, në lidhje
me çështje individuale të nxënësit, si çrregullime të sjelljes ose vështirësitë
e të nxënit.
- Konsultimi me prindërit, ku
fëmijët e tyre paraqesin vështirësi për problemet e hasura, duke mundësuar
prindin të kuptojë natyrën e fëmijës së vet, nëpërmjet një informacioni të dobishëm.Gjithashtu
psikologët shkollorë ofrojnë në shkollat kupunojnë trajnime për mësuesit në
lidhje me : Aspekte të strategjive të kontrollit të sjelljes,metodave paralele
të vlerësimit, menaxhimit të stresit në punë dhe familje. Por krahas punën me
nxënësit dhe mësuesit, psikologu shkollor jep kontributin e vet konsulent në
shkallë të gjerë dhe në komunitet. Së pari: vënien në jetë të programeve të
ndërhyrjes si p.sh: Zgjidhja e konflikteve në jetën shkollore, në hartimin e
programeve për parandalimin e
agresivitetit, në parandalimin e dhunës dhe formave të saj, gjithashtu,
psikologu shkollor zhvillon dhe zbaton programe prindërimi.
Nga sa u tha më sipër, shihet se
roli i psikologut shkollor zë një vend të rëndësishëm krahas aktorëve të tjerë
në procesin e edukimit.
Evidentimi
i psikologjise shkollore u krye ne tre drejtime:
1.
Tendenca per te forcuar origjinen e psikologjise shkollore. Rritja e nr. te
klinikave psikologjike ne shkolla, qendra te specializuara te testimit mendor,
prodhuan teste te psikologjise shkollore ku vihej re oroblematika e sjelljes se
nxenesve.
2.
Evidentimi i identetit te psikologjise shkollore. Pas 1980 psikologjia
shkollore u fokusua ne ne percaktimin e statutit te psikologut shkollor si
profesionist/ shkolla filloi te perceptohej si vendi i punes se psikologeve
shkollor.
3.
Orientimi i psikologjise shkollore ne percaktimin e
objektivave te saj te punes.
-
Psikologjia shkollore duhet te fokusohej ne zgjidhjen e problemeve te femjeve ne shkolle
-
Orientimi drejt pergatitjes se intervenimit ndaj nxenesit.
Programe
te modifikimit te sjelljes/ zgjidhja e problemeve/
-
Vleresimi i programeve dhe studimi i efektit pozitiv të çdo programi mbi nje
problem te caktuar.
Psikologjia
shkollore si nje sistem kompleks .
1.
Sistemi i psikologjise shkollore ekzaminoi ne vite influencat e sistemeve te
tjera jashte fushes se psikologjise shkolllore, duke i analizuar dhe
interpretuar keto influenca me synimin per t e
identifikuar
dallimin e tyre nga impakti i psikologjise shkollore.
2.
Qartesimi i impaktit te cilesise se sherbimit psikologjik ne sjelljen
femije-nxenes, evidentimi i avantazhit te perdormit te sherbimit psikologjik.
3.
Psikologjia Shkollore dha zgjidhjet se si mund te reagoje nje individ per te
ndryshuar devijancat ne nje sjellje.
4.
Sistemi i psikologjise shkollore reflektoi nevojen per te ndryshuar elemente te
vecante te tij duke evidentuar faktin qe komponenente t e ndryshem te tij, mund
te ndryshone ne kohe
per
te funksionuar me mire.
Fokusi
i punes te psikologut shkollor :
-
Kuptimi mbi funksionimin e sistemit shkollor ne pergjithesi
-
Realizimi i zhvillimit akademik te nxenesit ne praktike
-
Njohja dhe familjarizimi me parametrat qe perdor shkolla ne realizimin e nje
mesimdhenie efektive dhe te mesuari te sukseshem
Fushat
ne te cilat pregatitet psikologu shkollor fokusohen ne:
-
Konceptin e shendetit mendor
-
Zhvillimin evolutiv te femijes
-
Njohja e sistemit shkollor dhe procesit se te mesuarit
-
Njohja e sjelljes se nxenesit
-
Motivacion dhe shkallet matese te tij per tiu pergjigjur sfidave te proçe
mesimor
Psikologu shkollor mbulon objektiva
te cilat lidhen me:
-
Identifikimine veshtiresive potenciale te procesit se te mesuarit.
-
Nderton programe per femijet te cilet jane ne veshtiresi per te deshtuar ne
shkolle.
-
Ofron teknika psiko-sociale per prinderit dhe mesuesit ne menyre qe keta te
nderhyjne per te rregulluar sjelljet e demshme te femijeve.
-
Ofron modele tolelarace per te kuptuar dhe vleresuar diversitetin e sjelljev te
ndryshme ne shkolle.
-
Perpiqet te ofroje ne ambientin shkollor modele te cilat stimulojne shderimin e
ambientit shkollor ne nje ambient te sigurt per femijen.
Edukimi
Psikologu shkollor ofron programe
te cilat lidhen me:
-
Zhvillimin e strategjive te mesimdhenies dhe te mesuarit
-
Teknikat e menaxhimit te klases
-
Menaxhimin e nxensve me paftesi apo me talente te ralla
-
Substancat abuzive
-
Menaxhimin e krizave
Ku
punon psikologu shkollor?
-
Sistemi i shkollave publike e private
- Qendrat e shendetit te cilat
bashkep me shkollat
- Klinikat dhe spitalet per femije.
- Sistemin privat te keshillimit
dhe psikoterapise per femije
Problemet me te cilat ndeshet
psikologu shkollor.
- Problemet e frikes se femijeve
reth fillimit te shkolles
- Menaxhimi i keq i kohes nga
femijet.
- Deshtimet ne rezultate akademike
- Trishtimi reth krizave ne familje
- Ndjesia e depresionit te femijet
- Mungesa e vetedisiplines te
femijet
-
Eksperimentimi me drogen dhe alkolin
-
Mendimi reth vetevrasjes
-
Mungesa e aftesive per te studiuar
-
Shqetesime reth seksualitetit
-
Braktisja e shkolles
-
Vetevleresimi i ulet reth aftesive personale
-
Probleme ne maredhenie dhe vendimarje me moshataret.
SHËRBIMET
BAZË QË OFRON PSIKOLOGU SHKOLLOR.
Psikologët
shkollorë ofrojnë një numër të madh shërbimesh për nxënësit. Këto shërbime mund
të ofrohen në mënyrë të drejtpërdrejt dhe të tërthortë, gjë që kërkon një
angazhim të të gjithë aktorëve të sistemit arsimor, përfshi nxënësit, mësuesit,
drejtuesit dhe pjesëtarë të tjerë të stafit shkollor, familjet, agjencitë
komunitare, si dhe një larmi aktorësh të tjerë, që mund të luajë një rol të
rëndësishëm tek individi. Psikologët shkollorë kanë një rol specifik në
sistemin arsimor,
pasi
kanë kualifikimin e duhur për të ndërmarrë vlerësime psikologjike dhe për të
ndihmuar ofrimin e shërbimeve të shëndetit mendor nëpër shkolla, dhe në të
njëjtën kohë, për të
promovuar
procesin e të nxënit, zhvillimin e fëmijës dhe sistemin arsimor në tërësi.
Psikologët shkollorë mund të konsiderohen si një pjesë vitale e grupit të punës
në shërbim të nxënësve. Ata punojnë duke kombinuar punën e tyre me atë të mësuesit
kujdestar, infermieres dhe drejtuesit të shkollës, gjatë ofrimit të shërbimeve
në adresë të nevojave emocionale, mësimore dhe sociale të nxënësve.
Qëllimi
kryesor i shërbimit psikologjik shkollor është promovimi i mirëqenies mendore
dhe fizike të nxënësve si dhe lehtësimi i procesit të të nxënit. PSH në
bashkëpunim me stafin e shkollës, mësues e drejtues, planifikon dhe realizon
shërbime që mundësojnë zhvillimin akademik, profesional, social dhe personal të
nxënësve.
Shërbimet
tashme të njohura të psikologjisë shkollore përfshijnë veprimtari bazë që në
themel kanë standarde të këshillimit. Këto veprimtari (shërbime bazë)
plotësojnë njëratjetrën
dhe
prandaj shihen si të integruara dhe të koordinuara mire, si pjesë e një të
tëre, më shumë se sa si shërbime të ndara. Gjithsesi, këto shërbime bazë, për
qëllime përshkruese, më poshtë, janë listuar dhe përshkruar të ndara.
Konsultimi.
Konsultimi është një takim me anëtarët e interesuar
të stafit dhe/ose prindër, për të diskutuar rreth ndërhyrjes direkt, për të
dalluar shkaqet dhe faktorët që kanë sjellë problemin, si dhe për të përgatitur
ndërhyrjet. Konsultimi është shpesh pjesë përbërëse e veprimeve që paraprijnë referimin
dhe ndodh që çon në shërim të suksesshëm, pa qenë nevoja e vlerësimeve të
mëtejshme.
Kur
merret me konsultim psikologu shkollor:
a)
U ofron konsultim për stafin, lidhur me nevojat e nxënësit
b)
U ndihmon stafin në përpilimin dhe zbatimin e ndërhyrjeve
c)
U ndihmon prindërit të kuptojnë nevojat e fëmijëve të tyre ose të zhvillojnë
ndërhyrje.
d)
U ndihmon stafin dhe prindërit të hartojnë plane të koordinuara të ndërhyrjes
shtëpi-shkollë
e)
U ndihmon për një kalim të butë të nxënësve që marrin shërbime psikologjike nga
njëra shkollë në tjetrën,
f)
U punon me agjencitë komunitare dhe specialistë privatë
g)
Ndihmon në identifikimin e modifikimeve të përshtatshme dhe akomodimeve të
nxënësve në klasa.
KONKLUZION
Fokusi
kryesor i përpjekjeve në fushën e vlerësimit është gjetja e rrugëve të
favorshme dhe e kushteve, të cilat do të lejonin krijimin e një balance
efektive midis vlerësimit të jashtëm dhe
atij
të brendshëm. Ministria e arsimit ligjëron funskionimin e shërbimit psikologjik
në
çdo shkollë, edhe kopesht të sistemit publik. Edhe pse deri më sot nëpër
shkolla kanë ekzistuar, qoftë dhe formalisht psikologët, deri tani ky shërbim
ka funksionuar si eksperimental, në institucionet e arsimit publik
parauniversitar tashmë do të ketë nga një psikolog që do të ndihmojë nxënëesit për
të kaluar problemet e moshës dhe për mbarëvajtjen e shëndetit mendor. Aktualisht
në shkollat tona punojnë 144 punonjës të shërbimit psikologjik, por ministria e
arsimit premton se do të ketë një psikolog për 1500 nxënës. Shtrirja e këtij shërbimi
do të bëhet
në
mënyrë gradule deri sa të përmbushen të
gjitha kushtet, si ai i profesionit të psikologut apo master në fushën e psikologjisë.
