Si
ndikon televizioni te fëmijët
Televizioni
si media përafërsisht ka për detyrë të formojë vetëdijen e qytetarëve. E dimë se me sa lehtësi televizioni realizon marrjen e
informatave. Mirëpo, ata që kanë antena satelitore janë dëshmitarë të
çmendurisë së shpirtit dhe mendjes njerëzore.
Sepse, në fillim, njeriu shikon televizionin sepse "nuk ka se çka të bëjë", ndërsa, më vonë ai nuk i kryen punët që duhet t'i kryejë sepse e shikon televizionin.
Sepse, në fillim, njeriu shikon televizionin sepse "nuk ka se çka të bëjë", ndërsa, më vonë ai nuk i kryen punët që duhet t'i kryejë sepse e shikon televizionin.
Televizioni është një mjet ku
fëmija përshtatet në mënyrën më të mirë gjatë një kohe të caktuar, e cila pak
nga pak merr kohë edhe nga aktivitetet e tjera, që mund të jenë mjaft të
nevojshme për një fëmijë. Ai ndiqet mesatarisht rreth 20 orë në javë.
Veçanërisht fëmijët bashkëkohorë janë nga ndjekësit më të rregullt të
tij.Fëmijët e shikojnë televizionin me dëshirën dhe me kureshtjen më të lartë.
Në ditët e sotme po diskutohen
shumë rreth problemeve që shkakton televizioni kur ndiqet në mënyrë të
pakontorlluar. Televizioni tek fëmijët shfaq probleme, si fizike ashtu edhe
emocionale. Një nga problemet fizike që shkakton ndjekja e televizionit për një
kohë të gjatë është dëmtimi i syve, problem me të cilin janë afirmuar të gjitha
klasat e shoqërisë. Qëndrimi i gjatë para ekranit shkakton varësi të fëmijëve
ndaj televizionit. Televizioni bën që ata të mos jenë aktiv nëpër aktivitete
fizike dhe mos të kërkojnë aktivitete të reja, në të cilat ata do të ishin më
aktiv dhe në lëvizje. Kështu ata konsumojnë ushqim, por nuk bëjnë lëvizje, në
mënyrë që të shpenzojnë kaloritë e tepërta, gjë e cila nuk do të shkaktonte
problemin e mbipeshës te fëmijët.
Një fëmijë që rrië gjatë
para televizionit kthehet në një fëmijë
joaktiv, i cili mbërthehet në vendin ku është ulur, nuk lëviz, nuk i krijohet
mundësia të dalë dhe të bëhet i shoqërueshëm. Në brendësi të këtyre fëmijëve
ecën ideja e një jete të mbyllur, e cila nuk të mundëson të shprehësh interesim
apo vëmendje për gjëra të tjera dhe nuk të nxit aftësitë krijuese. Përgjegjësia
më e madhe për këtë gjë që i ndodh fëmijës bie mbi prindërit, për të vetmen
arsye se fëmija kërkon një përqëndrim dhe mbështetje të veçantë gjatë gjithë
kohës që mos të krijojë varësi ndaj televizionit. Por prindërit, në mungesë të
kohës që t’u përkushtohen fëmijëve si mjet qetësues dhe për t’i bërë të lumtur,
zgjedhin si “dado elektronike” televizionin.
Shikimi i televizionit nga
fëmijët, pa bërë përzgjedhje të emisioneve dhe kanaleve nga prindërit, krijon
mundësinë që fëmijët të shohin skena të dhunshme, të cilat rritin mundësinë për
sjellje agresive të fëmijëve, për arsye se fëmija mendon se ajo që transmetohet
në televizion mund të ndodhë edhe në realitet dhe mund të jetë dicka e vërtetë.
Kjo padyshim që ndikon te fëmijët. Kur ata shohin vazhdimisht dhunë në
televizion, fillojnë të mendojnë që ajo është diçka normale dhe e pranueshme
nga shoqëria, ndërkohë që shoqëria përpiqet që ta ndalojë atë. Fëmijët
përvetësojnë atë çka shohin, duke mos ditur të bëjnë dallimin ndërmjet asaj që
duhet të përvetësojnë dhe asaj që nuk duhet.Këtu duhet të kemi kujdes të
shtuar, sepse ndikimi negative i televizionit mund të jetë i pashmangshëm kur
dihet se fëmijët nuk kanë kapacitetin mendor që ta dallojnë realitetin nga fantasia.
Fëmijët po ndeshen me një
presioni që kultivon tek ata antivlera. Fëmijët janë gjatë gjithë kohës
nën ndikimin e filmave me dhunë, krim, mashtrim, vjedhje, degradim moral. Në
moshën më delikate të formimit e kanë të vështirë, qoftë edhe nën monitorimin e
prindërve dhe mësuesve, të gjejnë emisione edukative, formuese. Madje në këtë
rrugë duket se përballë fuqisë së medias, ka rënë forca e shkollës, roli i
mësuesit dhe puna edukative e familjes. Në këtë kontekst duhet njohur ndikimi i
medias mbi fëmijët, si dhe kërkesë për një proçes selektimi të materialeve që
fëmijët kanë mundësi të ndjekin përmes televizionit.
Mendoj se fëmijët janë duke u
“bombarduar” me ide, mendime, filma e shkrime që në vend që t’i edukojnë
fëmijët me ndjenja pozitive sociale, të humanizmit, solidaritetit, sedrës së
shëndoshë, vetëpërmbajtjes seksuale, respektimit tëmoshuarve, respektimin e
femrës, dhënies pas objektivave dhe synimeve të shëndosha për jetën, bëjnë të
kundërtën.
NDIKIMI I TELEVIZIONIT NË
AGRESIVITETIN E FËMIJËVE
Kemi vënë re se kur fëmijët
shikojnë një model agresiv, ata e imitojnë atë, madje mundohen të krijojnë
mënyra të reja për të stimuluar sjellje të dhunshme. Në vitin 1945, në një
anketë, Gallup i pyeti amerikanët: “A e dini ç’është televizori?”, ndërsa sot,
dy të tretat e familjeve amerikane kanë më shumë se tre televizorë në shtëpi.
Në shtëpitë mesatare, televizori qëndron ndezur mesatarisht 7 orë në ditë dhe
pjestarët e familjes shohin 4 orë në ditë secili. Gratë shohin televizor më
tepër se burrat, fëmijët e vegjël dhe pensionistët shohin më tepër se nxënësit
dhe punëtorët, ata më pak të edukuar shohin më shumë se ata më shumë të
edukuar. Që prej 1994, Studimi Kombëtar mbi Dhunën e Televizionit (1997), ka
analizuar rreth 100 000 programe nga të gjitha llojet e televizioneve
amerikane. Nga kjo analizë rezultoi se gjashtë nga dhjetë programe përmbajnë
dhunë. Në fund të shkollës fillore, një fëmijë mesatarisht ka parë rreth 8000
vrasje dhe 100 000 akte të tjera dhune në televizion.A stimulohen sjellje
kriminale prej skenave kriminale? Apo ndoshta, këto skena
përthajnë energjinë agresive duke e konsumuar atë gjatë shikimit? Si ndikon
dhuna televizive mbi mendimin dhe sjelljen e shikuesve?
NDIKIMI
I TELEVIZIONIT MBI TË MENDUARIT.
A
ndikon bota fantastike e televizionit në shtrembërimin e realitetit të
botës?Xhorxh Gebner dhe kolegët e tij të Universitetit të Pensilvanisë,
supozojnë se pikërisht ky është ndikimi më i madh i televizionit. Anketat e
tyre me fëmijët tregojnë se ata që shohin më tepër televizion kanë prirje më të
madhe se ata që shohin më pak, që të ekzagjerojnë me sasinë e dhunës në botën
që i rrethon.Një anketë kombëtare që përfshinte fëmijë amerikanë të moshave nga
7 deri 11 vjeç, zbuloi se ata që shikonin shumë televizor kishin prirje më të
madhe se ata që shikonin më pak televizor, për të pranuar frikën “se një person
i keq mund t’u futej në shtëpi”, ose “kur të dilnin jashtë dikush mund t’i
dëmtonte”. Ata që shohin shumë filmat dhe emisionet e tjera ku shfaqet dhunë
kriminale, e shohin Nju Jorkun si një vend të rrezikshëm. Ata mendojnë se edhe
vetë qyteti i tyre ku jetojnë është një vend i rrezikshëm. Televizori, për çdo
vit zëvendëson më shumë orë nga jeta aktive e njerëzve
PROGRAMET
TELEVIZIVE NDIKOJNË TEK FËMIJËT
Profesori
Arafat Shabani thekson se pasojat e të parit shumë televizor, veçanërisht të
pamjeve filmike të dhunshme jo adekuate për moshën e tyre, mund të lënë gjurmë
të thella afatgjata dhe të jenë negative, madje kur ata rriten dhe përballen të
vetëm në shoqëri, manifestojnë edhe agresivitet. Hulumtimet shkencore flasin se
ndikon negativisht në disa aspekte, jashtë aspekteve pozitive që ka.Pika
kryesore është se TV rrit sjelljen agresive tek fëmijët, pastaj aspekti tjetër
është se luan rol në uljen e motivimit të brendshëm pasi ne kemi dy lloje të
motiveve, ato të brendshme dhe të jashtme për mësim dhe fatkeqësisht sistemi
arsimor është i koncentruar për motivimin e jashtëm dhe i motivon ata të
mësojnë me motive të jashtme, ku mësimdhënia moderne do të mësonte që nxënësit
të motivohen me motive të brendshme, ndërsa shpenzimi shumë kohë para TV dhe
kompjuterit shkakton ulje të motivit të brendshëm për mësim, ndërsa këtë ulje e
zëvendëson me motive të jashtme për veprime negative në shkollë, familje dhe
shoqëri . Shpenzimi pa kriter dhe pa kohëzgjatje të caktuar i orëve para
televizorit si dhe moskujdesi i prindërve për mbajtjen nën kontroll të fëmijëve
të tyre lidhur me ato çfarë shohin në televizor, shpesh ndikon në sjellje në
stilin e jetesës dhe në suksesin e tyre në shkollë. Televizioni mund të jetë
një burim i mirë i diturisë mirëpo varet nga ajo se çfarë fëmijët shohin në
televizion, çfarë emisioni jepen në TV, a ka programe mësimore, përmbajtje
edukativo-arsimore, varet nga ajo se çfarë i lejon prindi fëmijës të shikojë. Pika kryesore është se TV rrit sjelljen
agresive tek fëmijët, pastaj aspekti tjetër është se luan rol në uljen e
motivimit të brendshëm pasi ne kemi dy lloje të motiveve, ato të brendshme dhe
të jashtme për
mësim dhe fatkeqësisht sistemi arsimor i yni është i koncentruar për motivimin
e jashtëm dhe i motivon ata të mësojnë me motive të jashtme, ku mësimdhënia
moderne do të mësonte që nxënësit të motivohen me motive të brendshme, ndërsa
shpenzimi shumë kohë para TV dhe kompjuterit shkakton ulje të motivit të
brendshëm për mësim ndërsa këtë ulje e zëvendëson me motive të jashtme për
veprime negative në shkollë, familje dhe shoqëri” tha profesori Arafat Shabani.
NDIKIMET
NEGATIVE TË TELEVIZIONIT
Një
studim i ri që doli në numrin e Prillit të “Pedriatia”, del në përfundimin që
fëmijët që shikojnë televizion përjetojnë harqe të shkurtuara të vëmendjes
Akademia Amerikane e Pedriatisë ka rekomanduar që fëmijët nën moshën dy vjeçare
të mos shikojnë televizor dhe ky studim i ri ka përforcuar këtë rekomandim.
Sipas
Dr. Day, që për më shumë se një dekadë ka mbështetur eleminimin e televizionit
gjatë viteve të para të fëmijës: “fëmijët shikojnë mesatarisht televizor 43 orë
në javë, që është më shumë se orët e punës së një të rrituri në javë. Gjatë
shikimit, ata shumë shpejt bëhen pothuajse të hipnotizuar. Është treguar
shkencërisht që pas pak minutash para televizorit, truri ndryshon nga valë
vigjilente të trurit (valët beta) në valë hipnotike (valët alfa), ku qendra e
gjykimit të trurit anashkalohet. Kështu dhuna dhe dekadenca që sheh fëmija,
anashkalon qendrën e gjykimit dhe ngulitet në trurin e fëmijës pa ndonjë aftësi
nga ana e fëmijës për të vendosur nëse ajo që sheh ai është e mirë apo e
gabuar. Dhuna dhe dekadenca pranohen nga truri pa iu nënshtruar ndonjë gjykimi
moral. Atëhere ajo bëhet pjesë e subkoshiencës së përhershme të fëmijës.Mënyra
jonë e jetës, por edhe ambienti jonë ka ndryshuar shumë në dhjetëvjetëshin e
fundit. Hapësira e aksioneve të fëmijëve dhe mundësitë e tyre që ta njohin
ambientin në mënyrë aktive dhe ta “robërojnë“ atë, janë fort të kufizuara, dhe
kështu nevoja për lëvizje natyrore është e penguar.
Aty
bëjnë pjesë televizori, radio, CD- Player, videolojërat dhe videofilmat, DVD,
revistat, Handys dhe kompjuteri deri te interneti. Konsumi medial do të thotë
kufizim për aktivitetin trupor. Për këtë arsye fëmijët dhe të rinjtë duhet të
mësojnë aktivisht si të sillen me këto media
SI
DUHET TË JETË RAPORTI FËMIJË-TELEVIZION?
Fëmijët
munden vetëm një pjesë të sasisë të informacioneve t´i përpunojnë. Televizori
me ndërrim të shpejtë të pamjeve shkakton një vërshim ngacmimesh, që para se
gjithash fëmijët e njomë nuk mund t´i përballojnë. Fëmijët reagojnë për këtë me
shqetësim. Fëmijët
e njomë nuk munden po ashtu ta bëjnë dallimin në mes të vërtetës dhe trillimit.
Dhuna në televizor i tremb dhe i frikëson ata. Së pari diku në moshën 9 vjeçare
fëmijët munden t´i kuptojnë, filmin dhe realitetin, si dhe të dallojnë
shtjellimet e komplikuara. Fëmijët dhe të rinjtë janë blerësit më të fortë të
informacioneve, të cilat janë të dedikuara posaçërisht për një publik të
caktuar. Ne nuk kemi mundësi në ditët e sotme, që publicitetit t´i shmangemi
plotësisht, për këtë duhet që prindërit me fëmijët e tyre të diskutojnë mbi
kuptimin dhe qëllimin e këtyre mesazheve.
MARRËDHËNIET
ME TELEVIZORIN DUHET TË MËSOHEN
Televizori
nuk duhet ta zëvendësojë nevojën e fëmijës për sport dhe lëvizje. Lëvizja dhe
shfryrja i takojnë zhvillimit të shëndetshëm. Fëmijët (por edhe të rriturit)
nuk duhet të hanë para televizorit. Televizori nuk ka vend në dhomën e
fëmijëve. I rrituri duhet t`i lejojë
fëmijëve të shikojnë vetëm një emision në ditë. Pastaj televizori duhet të
ndalet. Nuk duhet të shëtitet nëpër kanalet e tjera. Fëmijët duhen ta shikojnë
televizorin atëherë kur t´i kenë kryer detyrat e tyre. Fëmijët e vegjël nuk
duhet të lihen vetëm para televizorit. Vetë programet speciale për fëmijë
munden nganjëherë të shkaktojnë frikë. Pastaj është shumë me rëndësi, që fëmija
të ketë mundësi të flasë me prindërit për të. Përmes televizionit njeriu
harxhon kohën edhe ashtu mjaft të kufizuar për investim në jetën familjare.
Sot, në masë të madhe koha "rrudhet" nga televizioni dhe,
fatkeqësisht, më me kënaqësi shikohen problemet familjare të botës
kinematografike, se sa vetë problemet dhe telashet e familje.
Televizioni
si media përafërsisht ka për detyrë të formojë vetëdijen e qytetarëve. E dimë
se me sa lehtësi televizioni realizon marrjen e informatave. Mirëpo, ata
që kanë antena satelitore janë dëshmitarë të çmendurisë së shpirtit dhe mendjes
njerëzore.
Sepse, në fillim, njeriu shikon televizionin sepse "nuk ka se çka të bëjë", ndërsa, më vonë ai nuk i kryen punët që duhet t'i kryejë sepse e shikon televizionin.
Sepse, në fillim, njeriu shikon televizionin sepse "nuk ka se çka të bëjë", ndërsa, më vonë ai nuk i kryen punët që duhet t'i kryejë sepse e shikon televizionin.
Ndikimi
i televizionit te fëmijët
Televizioni
mund të ndikojë mirë tek fëmijët atëherë kur prindërit bëjnë zgjedhjen e
programit të duhur për shikim.
Megjithatë,
shumë prindër e shohin televizionin si ndikues të dëmshëm për zhvillimin dhe
edukimin normal të rinisë, e veçanërisht të fëmijëve.
Sipas
psikologëve gjermanë, 20.000 deri 30.000 fëmijë qëndrojnë deri në orën dy të
mesnatës para televizionit. Një 18 -vjeçar, sot nëpërmes mediave ka parë me
sytë e tij mbi 200.000 akte dhune, dhe ky fëmijë ka parë mbi 40.000 herë
sekuenca ose foto me njerëz të gjymtuar, të dhunuar e të masakruar.
Disa
këshilla për prindërit:
Edhe pse televizioni mund të ketë një ndikim përkeqësues, mendohet se kjo media nuk duhet të përjashtohet tërësisht për fëmijët dhe të rinjtë. Me rëndësi është kontrollimi i shikimit të tij nga prindërit të cilët do të caktojnë emisionet që kanë rol pozitiv për informacion, argëtim e edukim tek fëmijët e tyre. Kjo sepse ka programe televizive që përmbajnë edhe dokumentare të përziera rreth historisë, shkencës dhe natyrës sikur edhe drama të shkëlqyera klasike.
Edhe pse televizioni mund të ketë një ndikim përkeqësues, mendohet se kjo media nuk duhet të përjashtohet tërësisht për fëmijët dhe të rinjtë. Me rëndësi është kontrollimi i shikimit të tij nga prindërit të cilët do të caktojnë emisionet që kanë rol pozitiv për informacion, argëtim e edukim tek fëmijët e tyre. Kjo sepse ka programe televizive që përmbajnë edhe dokumentare të përziera rreth historisë, shkencës dhe natyrës sikur edhe drama të shkëlqyera klasike.
1.
Konsumimi i programit televiziv duhet të bëhet në përputhje me moshën e
fëmijës. Programi televiziv i cili është i përshtatur për moshën e fëmijës mund
të ndikojë pozitivisht, duke e përshpejtuar procesin e të mësuarit te fëmijët.
Programi i tillë kontribuon për zhvillimin e imagjinatës te fëmijët, i stimulon
fëmijët të mendojnë dhe me ndihmën e televizionit fëmijët mund të mësojnë të
lexojnë, mësojnë numra, forma, ngjyra, etj.
2. Fëmijët e vegjël nuk duhet lejuar të shikojnë televizion vetëm. Ata kanë nevojë për "mbrojtjen e afërt" dhe sqarimin e emisionit nga një i rritur.
2. Fëmijët e vegjël nuk duhet lejuar të shikojnë televizion vetëm. Ata kanë nevojë për "mbrojtjen e afërt" dhe sqarimin e emisionit nga një i rritur.
3.Sipas
disa statistikave në SHBA fëmijët nga mosha prej 2-12 vjet mesatarisht shohin
televizion rreth 25 orë në javë. Situata është e ngjashme edhe në vendin tonë.
Ndërsa, sipas Akademisë Amerikane për Pediatri të shikuarit televizion për fëmijët duhet të kufizohet në 1-2 orë në ditë.
Ndërsa, sipas Akademisë Amerikane për Pediatri të shikuarit televizion për fëmijët duhet të kufizohet në 1-2 orë në ditë.
Disa
nga efektet negative të televizionit:
1.
Fëmijët e vegjël nuk janë të aftë ta dallojnë fantazmën nga realiteti dhe
televizioni u mundëson të largohen dhe të ikin nga bota reale.
2.
Në programet televizive shpesh është prezente dhuna dhe armët. Fëmijët, sidomos
djemtë të cilët i adhurojnë programet e tilla mund të përpiqen t'i emitojnë
aksionet agresive, bëhen më pak të ndjeshëm për dhembjen e të tjerëve ndërsa te
disa fëmijë shfaqet edhe “frika” (ankthi).
3.
Shpesh promovohen norma morale të cilat dallohen nga bindjet tona personale
4.
Në qoftë se me televizionin harxhohet tepër kohë, fëmija nuk do të ketë kohë të
mjaftueshme për aktivitetet e tjera që e stimulojnë zhvillimin dhe
kreativitetin.
5.
Edhe mbipesha mund të jetë pasojë e shikimit të tepruar të televizonit.