Legjistacioni
ne lidhje me decentralizimin dhe administrimi i shkolles (atonomia e shkollës)
Ky
cikël leksionesh është një hyrje të politikave arsimore që ndjek qeveria
shqiptare pas vitit 990 çka do te thotë që qeverit shqiptare kanë
ndjekur politikën
pro evropiane lidhur me decentralizimin e arsimit duke u shkëputur
përfundimisht nga politika arsimore të shtetit komunist. E cila lidhej me
indealizimin maksist leninist te shkolles dhe me centralizimin e sistemit
arsimor. Kjo shkëputje nuk ka qenë e lehtë dhe është bërë në vite në bazë të
reformave dhe hap pas hapi në sistemin arsimor në republikën e shqiprisë.
Reforma kto në lidhje me kurrikulën me vendimet në fushën financiare si dhe me
politikën që duhet të ndjeki pushteti lokal në zvëndësimin e arsimit në shkolla
qarku ose rrethi. Në ktë cikël leksionesh sqarohen konceptet bazë të
centralizimit të shkollës shqiptare decentralizimi dhe autonomis së saj e
lidhur kjo me këndvështrimin e politikave perendimore për zhvillimin e arsimit,
atë të partneritetit shkolla familje komunitet.
·
Gjendja
e arsimit në Shqipëri pas vitit 1990.
1. Reforma
e kurrikulës
Llidhur me këtë reform pas vitit 1990 të gjitha
kurrikulat që përdoreshin në hallkat e sistemit arsimor (parashkollore para universitar,
universitar, pasuniversitar) ka pësuar ndryshime rrënjësore në fushën e
kurrikulave.
2.
Reforma e paqes në 3 drejtime
Reforma e altertekstit kjo reform veçanarisht në 10 vjeçarin e dytë të
shekullit të ri lidhet me: evolucionin dhe shpërndarjen e teksteve shkollore në
përputhje me kurrikulën standarte të mirauar nga mashi.
Anët pozitive janë:
1. Zgjerimi
i hapsirave në vendimmarrje në nivel shkolle, lidhur me përzgjedhjen e tekstit
alternativ.
2. Cilësia
e teksteve është më e lartë se ajo e një periudhe të mëparshme (konkurenca në
përdorimin e teksteve).
3. Rrit
përgjegjshmërin e mësimdhënësve në përzgjedhjen e tekstit e lidhur kjo me
cilësin gjat proçesit mësimor në mësimdhënje
Anët negative:
1. Përzgjedhja
e altertekstit nga mësuesi nuk bëhet nga dëshira e mësuesit “ në raport me
nivelin shkencor të tekstit” por me dëshirën e përdorimit të tekstit alternativ
me urdhër nga drejtuesit e institucionit arsimor.
2. Gjat
përzgjedhjes së tekstit nuk meret parasysh opinjoni i nxënësve të cilët
përdorën këtë tekst në lidhje me aparatin pedagogjik të saj pse jo dhe të nivelit
shkencor i problemeve të trajtuara në tekst.
3. Përdorimi
i teksteve alternativ shpeshherë ka penguar nxënësit në marrjen e njohurive
veçanarisht kur ato janë transferuar nga një shkall brenda një shkolle tjetër brenda një qarku ose rrethi.
“Reforma
e 10%”
Eshtë një reform pozitive në vendimarrje
si dhe në proçesin mësimor sipas saj. Një lëndë që zhvillohet në një simestër
mësuesi ka të drejt brendave orëve të planit mësimor të planit mësimor të miratuar nga drejtoria e
shkollës të përdor njohuri duke futur terma pse jo dhe të reja në masën
10% të orëve të përgjithshme e lidhur
kjo me njohurit e mara nga nxënësit.
Reforma
e orëve të lira
Është
një reformë në lidhje me futjen e një lënde të re pjesërisht në kurrikulën e re
që do të zbatohet në të ardhmen në mënyrë të till që njohurit të jenë të
përaftëra me lëndën që zhvillohen: p.sh.: në tekstin e historis që zhvillohet
në klasën e 7. Mësuesi për periudha të ndryshme mund të fusi njohuri të reja
mbi historin e shqiprisë ose të njohurive historia për vendlindjen. Kushti
është njohurit e reja që futen gjat orës së mësimit duhet ti përgjithet
trajtimit të problemit apo ngjarjes historike në fjalë si dhe ti pë si dhe ti
pgjigjet periudhës koore për të cilën diskutohet ky problem. Mësuesi mund të
përcaktoi në orët e lira edhe eskursione apo punë të pavarur për nxënësit të gjitha kto në kontekstin të lëdës
dhe periudhës përkatëse.
Anët
negative të ktyre:
Në
lidhje me përdorimin e ktyre në dementacionin shkollor shpesh herë mësuesit e
ngatrrojn nocionin 100% me orët e lira duke përcaktur në rregjistër atë tem që
mësuesi e ka më të lehtë për të shpjeguar duke u mbështetur në burimet e
literaturës. Shpesh herë mësuesit në vend të njohurive të reja që janë të
domosdoshme për tiu dhënë nxënësve duke shfrytëzuar këtë kalon shpesh herë në
ekskursione mësimore që nuk i përgjigjen karakterit edukues të nxënësve.
2. Reforma në fushën
financiare
Atonomia
e shkollës nuk mund të kuptohet pa anën financiare që u vihet në dispozicion
nga qeveria për zhvillimin e arsimit. Përcaktimi i shumave financiare pasqyron
nivelin pas jo dhe të zhvillimit të arsimit veçanarisht e pasqyruar në
infrasktruturën arsimore. Në ktë reform
pas vitit 1990 jane bër përpjekje të
vazhdueshme mbi sigurimin e të ardurave dhe përdorimin financiar të shumave në
rrugë ligjore dhe trasparente.
Burimet
kryesore në fushën e financimit për arsimin janë:
1. Burimi
nga qeveria shqiptare e cila konsiderohet e sigurt për çdo vit shkollor lidhur
me zhvillimin e proçesit mësimor për çdo vit ka një tari. Parlamenti shqiptar
miraton buxhetin e shtetit të propozuar nga qeveria. Në zërat e buxhetit të
shtetit përfshihet dhe arsimi. Shuma e
miratuar nga parlamenti për arsimin
shpërndahet sipas nevojave dhe kërkesave në përputhje me zhvillimin aktual të
arsimit në rrethe. Në këtë shumë për secilin rreth përfshihen investime në
infrasktuturën e shkollës, paga e punojsve të arsimit, shpërblimet e punojsve
si dhe një shumë e vlersuar në rastet e fatkeqsive natyrore per vitin
kalendarik.
2. Në
fushën financiare është banka botrore e cila e ndihmon qeverin shqiptare
nëpërmjet krredive me përqindje të ulët dhe me një afat shlyerje kohore të
gjatë deri 50 vjet. Gjithashtu Banka Botrore nëpërmjet kredetimit që i bën
qeveris shqiptare e lidh shumën e përcaktuar financiare me projektet e
propozuar nga mashi në lidhje me hapjen e shkollave të reja si dhe me futjen e
kurrikulave të reja veçanarisht për arsimin profesional.
3. Donatorët
të huaj dhe vendas në të cilat institucionet qendrore të arsimit dhe ato të
pushtetit lokal siguron përfitimin e shumave financiare për të gjithë ato të
interesuar vendas dhe të huaj në fushën e zhvillimit të arsimit.
Thithja
e donatorve realizohet nëpërmjet 2 rrugëve:
1. Nëpërmjet
besueshmëris së projektit që ato do investonjë
2. Transparenca
nëpërmjet rrugës ligjore të përdorimit të shpenzimeve (raporti shpenzim
prodhim)
Reforma
në fushën e menaxhimit
Aktualisht arsimi parauniversitar
menaxhohet në 2 rrugë:
1. Nëpërmjet
institucioneve qëndrore që është qeveria dhe mashi.
2. Menaxhimi
bëhet dhe nga pushteti lokal i cili sot konsiderohet një prioritet i
domosdoshëm në shkall rrethi çka do të thotë që infrastruktura e godinave
mirmbajtja e tyre i ka kaluar pushtetit vendor.
Gjithashtu pushteti vendor nëpërmjet buxhetit të miratuar nga kshilli i komunës ka
përcaktuar në zërat e arsimit shuma financiare për investimin gradual shkollor
si dhe shpërblimin e një pjese të mësuesve të cilët kanë arritur rezultate të
larta në proçesin mësimor. Gjithashtu pushteti lokal nëpërmjet fondeve të saj
ka shërblyer nxënës të cilët janë fitues nëpërmjet olimpjadave ose kanë
rezultate të larta si dhe akordon pë larta si dhe akordon për vimësin për
nxënës në nevoj gjat proçesit mësimor.
