Tema: Zhan BODEN (Jean BODIN) (1530-1596)
Filozof, mendimtar politik dhe ekonomist francez.
JETA DHE VEPRA E ZHAN BODEN
BODIN u lind në afërsi të Angers ( bir i një rrobaqepësi), me prejardhje modeste të begatë të klasës së mesme. Ai mori një arsim të mirë, me sa duket në manastirin Karmelitja e Angers, ku ai u bë murg.
Ai studioi në universitet, edukimi i tij ishte, jo vetëm i ndikuar nga një qasje ortodokse skolastike, por ishte gjithashtu në kontakt me filozofinë .
Më vonë në 1550 ai studioi ligjin romak në Universitetin e Toulouse.
Subjekt i tij i veçantë në atë kohë duket të ketë qenë jurisprudenca krahasuese.
BODIN kishte një plan për një shkollë në parimet humaniste në Tuluzë, por dështoi për të rritur mbështetjen lokale.
Nga 1561 ai u licencua si një avokat i Parlemenit të Parisit.
Bindjet e tij fetare në shpërthimin e luftërave të fesë në 1562 nuk mund të përcaktohen, por ai pohoi zyrtarisht besimin e tij katolik, duke marrë një betim së bashku me anëtarët e tjerë në Parlament.
Ai vazhdoi të ndjekë interesat e tij në Teorinë juridike dhe politike në Paris, duke botuar vepra të rëndësishme në historiografi dhe ekonomi.
Ai u burgos në Paris në vitin 1569-1570, gjatë luftës së Tretë të Fesë, në atë që mund të ketë qenë një formë e kujdestarisë mbrojtëse për t'i shpëtuar persekutimit fanatik katolikë të cilët e konsiderohen atë një mbështetës Sekret te Reformimit.
BODIN jetoi gjatë pas Reformimit Protestant dhe shkroi në sfondin e konfliktit fetar në Francë.
Ai mbeti një katolik nominal gjatë gjithë jetës së tij, por ishte kritik i pushtetit papal mbi qeveritë, duke favorizuar një kontroll të fortë qendrore e një monarki kombëtar si një antidot për grindje fraksioniste.
Bodin në përgjithësi shkroi në frëngjisht, me përkthime më vonë Latine.
BODIN shkroi në librat e historisë për, ekonomi, politikë, demonologji dhe filozofinë natyrore.
Gjithashtu la një punë (më vonë e njohur) si dorëshkrim mbi fenë ( "tolerancë fetare").
Në Francë, Bodin u njoh si një historian, me librin (Metoda për njohjen e lehtë të historisë).
Ai shkroi, " Historia është transmetimi i vërtetë i gjërave, atë e kemi tre lloje: “njerëzore, natyrore dhe hyjnore".
Ky libër ishte një nga kontributet më të rëndësishme për historinë në atë periudhë.
Drejt fundit të jetës së tij ai shkroi, por nuk publikojë, një dialog midis feve të ndryshme, duke përfshirë përfaqësues të judaizmit, islamit dhe teologjisë natyrore, në të cilën të gjithë pajtohen që të bashkëjetojnë në harmoni.
Në moshën 46 vjecare Bodini boton Republikën, këtë vepër që është kurorëzim i mendimit të tij.
Por duhet thënë se ndërkaq emri i tij gëzonte famë midis eruditeve dhe shpirtrave kurioze të Evropës së asaj kohe. Sepse 10 vjet më parë, më 1566, Bodini kishte hapur rrugë te reja me botimin në latinisht të librit Metodë për të lehtësuar njohjen e historisë. Në këtë vepër Bodini kërkon të gjejë një fryme ligjesh të historisë:
"Historia na lejon të grumbullojmë ligjet e të vjetërve, të shpërndara andej-këndej e të bëjmë sintezën e tyre; tek historia fshihet thelbi i së drejtes universale, sepse "pervec zakoneve të popujve, aty gjen edhe zanafillën, rritjen, funksionimin, shndërrimet dhe përfundimin e të gjitha cështjeve publike“
Fraza e fundit na bën me dije se në trurin e tij kishte nisur të shestohej Republika.
Gjatë shtjellimit të Metodës, autori prekte shkarazi edhe teorinë e klimës, së cilës do t'i rikthehej me vepren e tij të madhe të vitit 1576.
Monteskje do t'i japë kësaj teorie një zhvillim të bujshëm.
Kapitulli i gjashtë i Metodës, me titull "Mbi ndërtimin e Republikave", një kapitull shumë i madh, zbulonte, ndonëse jo plotësisht, shqetësimet dhe parapëlqimet kryesore të Bodinit që do të shtjellohen me hollësi tek Republika.
Republika - e shkruar në gjuhë "popullore" d.m.th. në frengjisht, "për t'u kuptuar sa më mirë" nga të gjithë francezet e mirë, rimerr dhe kurorëzon shumë kërkime prej eruditi, shumë lexime të një larmie të papërfytyrueshme, shumë persiatje origjinale e të mprehta, të përziera me ca pikëpamje të cuditshme astrologjike e pitagoriane.
Republika përbehej nga 6 libra që perfshijnë dyzet e dy kapituj mbresëlënës e shkurajues,( ka me se t'i hutojë edhe lexuesit më të guximshëm).
Trajtohet : Familja, pushteti i burrit, pushteti prindëror, skllavëria, qytetari, shtetasi, i huaji, i mbrojturi, traktatet dhe besëlidhjet, princi borxhli, vasali, sovrani, sovraniteti dhe shenjat e tij të vërteta.
Llojet e ndryshme të Republikave;
Monarkia tiranike, monarkia feudale, monarkia mbretërore, shteti aristokratik, shteti popullor; senati, ofiqarët, komisarët, gjykatësit, kuvendet, kolegjet, shtetet dhe bashkësitë, financat dhe monedhat; dënimet; drejtësia distributive, komutative dhe harmonike; lindja dhe zhvillimi i shtetit të begatë, e tatëpjeta dhe rrëzimi i Republikave.
Ndryshimet ose revolucionet që ndodhin nëpër Republika dhe mjetet për t'i parashikuar ose shmangur ato;
Mënyra për të pajtuar formën e Republikës me larminë e karaktereve njerëzore dhe mjeti për të njohur natyrën e popujve - në këtë libër gjen gjithcka... Madje, më tepër se gjithcka!
Pa mëdyshje Republikën mund ta quash ose jo një enciklopedi të crregullt ky libër ështeë testamenti enciklopedik i mendjes më enciklopedike të Frances dhe të Evropës së atij shekulli.
Nga thellësitë e këtij deti idesh, arsyetimesh, bëmash, tekstesh dhe komentesh, ngrihet e del mbi ujë një ishull qëndror, i ndricuar fort nga të gjitha anët prej një drite e cila nxjerr në pah konturet e tij të qarta prej mermeri; ky ishull është sovraniteti.
"Republika është një qeverisje sovrane dhe e drejtë e shumë familjeve dhe e gjërave që ato kanë të përbashkëta.
Me këtë përkufizim theksojmë sepse me cdo punë që të merresh, pikësëpari duhet të kesh të qartë qëllimin kryesor që synon të arrish dhe vetëm pastaj duhet të kërkosh mjetet për ta arritur atë, por përkufizimi nuk është gjë tjetër vecse shprehje e qëllimit dhe nëse ky qëllim është i pabazuar, atëhere gjithcka që do të ngrihej mbi të do të rrënohej shpejt..."
“Cili është qëllimi kryesor i Republikës së qeverisur mirë“
1. Karakteristike
2. Sugjerues
Karakteristike për mënyrën e rëndë dhe didaktike të paraqitjes së lëndës nga juristi anzhevinas.
Sugjerues sepse zbulojnë menjëherë pozicionimin e tij.
Së pari shihet se, me termin Republikë, Bodini kupton atë që është publike, bashkësinë politike në përgjithësi dhe jo një formë të caktuar qeverisje që i kundërvihet Monarkisë apo Perandorisë.
Bashkësia politike, tek teoria e së cilës këmbëngul Bodini, është një qeverisje e drejtë.
Me këtë kuptojmë se kjo bashkësi, jo vetëm që përputhet me disa vlera morale të arsyes, të drejtësisë, të rendit, në kuptimin më të lartë, por se ajo ka si qëllim të sajin, zbatimin e këtyre vlerave dhe këtu nuk bëhet fjalë thjesht për një zbatim material, lëndor të tyre, kjo është vetëm faza e parë.
Ne "do të synojmë edhe më lart se lumturia", thotë Bodini.
Pastaj shihet se familja zë vendin e nderit : ajo është zanafilla, ajo është qeliza mëmë, figura dhe shëmbëlltyra e bashkësisë politike, të renditur mirë. Në fund, shihet se fuqia sovrane vështrohet si dicka e pandarë prej nocionit të bashkësisë politike.
Sipas Zhan Boden:
Republika pa fuqinë sovrane që bashkon të gjitha gjymtyrët dhe pjesët e tyre dhe të gjitha familjet dhe kolegjet në një trup të vetëm, nuk është Republikë".
Kur ai merret me cështjen e sovranitetit, të cilin juristët romake e nderonin shumë, forca e tij dialektike bëhet e pakapërcueshme.
“Është e nevojshme të përkufizohet qartë termi sovranitet" sepse asnjë jurist apo filozof politik s'e ka përcaktuar ende qartë, ndonëse bëhet fjalë për pikën kyce dhe më të domosdoshme kur trajtohen cështjet e Republikës.
Me jo më pak përbuzje ai vë në dukje se askush para tij nuk ka ditur të saktësojë me rreptësi tiparet e vërteta të sovranitetit, ato që u lejojnë shtetasve të njohin titullarin e vërtetë që e ushtron këtë sovranitet.
Sovraniteti është ajo forcë kohezioni dhe bashkimi e bashkësisë politike, pa të cilin kjo do të ndahej.
Sovraniteti kristalizon atë këmbim të ndërsjellë "urdhërash dhe bindjesh" që natyra e gjërave i imponon cdo grupi shoqëror që do të jetojë.
Sovraniteti është "fuqia absolute dhe e përhershme e një Republike".
Duke qënë i përhershëm, sovraniteti është njëheresh edhe absolut.
Duhet që ata që janë sovrane të mos urdhërohen kurrsesi prej dikujt tjetër dhe të kenë mundësinë të nxjerrin ligje ose të shfuqizojnë ligjet e padobishme për t'i zëvendësuar me të tjera.
Prandaj ligji thotë se "princi zotëron pushtet absolut që qëndron përmbi ligjet".
Prandaj ligji thotë se princi është absolut.
Princi është sovran e nuk mund t'i nënshtrohet ligjeve të paraardhësve të tij dhe as vetë ligjeve të nxjerra prej tij; "princit nuk mund t'i lidhen duart".
Për këtë arsye, në fund të urdhëresave e të dekreteve princërore shohim të shkruhen këto fjalë:
sepse dëshira jonë është, që ligjet e princit Sovran, mbi cilatdo arsye të shëndosha e të mira që të mbështeten, të mos varen prej askujt tjetër, përvecse vullnetit te tij të lirë".
Pikërisht kjo cilësi për të nxjerrë e për të shfuqizuar ligje është shenja, është treguesi i parë dhe më i rëndësishëm i sovranitetit.
Treguesi i parë i sovranitetit të princit është tagri që ai ka për të nxjerrë ligje për të gjithë në përgjithësi dhe për secilin në vecanti, pa marrë më parë pëlqimin e kujtdoqoftë (as më të madh, as të së njëjtës shkalle dhe as më të vogël se vetja).
Nëse princi do të ishte i detyruar të nxirrte ligje vetëm me pëlqimin e një më të madhi se vetja atëherë do të ishte nëe shtetas i mirëfilltë.
Nëse do të duhej të merrte më parë pëlqimin e dikujt që do të ishte i së njëjtës shkalle me të atëhere do të kishte një të dytë si vetja.
Nëse do të duhej të merrte pëlqimin e senatit ose të popullit atëhere nuk do të ishte më sovran".
Po përsa i përket zakoneve?
Ligji mund t'i shfuqizojë zakonet si zakonet nuk mund të vihen përmbi ligjin".
Të gjitha shenjat, të gjithë treguesit e tjerë të sovranitetit, rrjedhin prej këtij treguesi të parë aq sa, pa u gabuar, mund të themi ky është i vetmi tregues i sovranitetit.
Të shpallësh luftë e të bësh paqe;
të emërosh ofiqaret kryesorë, të japësh gjykimin e fundit;
"të shylesh të dënuarit duke u vendosur përmbi vendimet e gjykatave dhe përmbi ashpërsinë e ligjeve“
të nxjerrësh monedha, të mbledhësh taksa, të gjithë këta janë tregues të vërtetë të sovranitetit, që rrjedhin prej asaj fuqie të cmueshme që përmendëm, prej atij monopoli për të nxjerrë e shfuqizuar ligje, monopol që e rivendikojnë me aq xhelozi.
Cdo teori e sovranitetit, sado jashtë kohë që të duket në pikëpamje juridike, sado e shkëputur që të duket nga aksidentet ( ambiciet e pushtetit konkret, nuk mund të mos përmbajë dicka prapa mendime politike, nuk është më pak e paracaktuar që të prodhojë rezonanca të thella politike.
Teorikisht sipas Bodinit;
sovraniteti mund t'i përkasë një shumice (rasti i demokracisë)
një pakice (rasti i aristokracisë)
ose një njeriu të vetem (rasti i monarkisë), Bodini parapëlqen këtë të fundit, dhe Ai jep teorinë dhe arsyet e veta.
Kjo teori rimerr dhe i jep dorën e fundit përpjekjes këmbëngulëse të juristëve të vjetër.
Themi kështu sepse ajo i jep dërrmën feudalizmit, ajo e përjashton teorinë konkuruese të qeverisjes së përzier, të cilën shkrimtarët protestante donin ta bënin një makine lufte kundër monarkisë.
Feudalizmi, kjo kaskade sovranitetesh dhe nderesh, lidhjesh hierarkike vetjake e copëtimesh të pafund të autoritetit publik, kjo kaskade pështjellimesh të pushteteve publike e private, bëhej pluhurë e hi nën goditjen e këtij sovraniteti absolut, të armatosur me monopolin e nxjerrjes e të shfuqizimit të ligjeve.
Bodini i binte kambanës së vdekjes së monarkisë aristokratike franceze të përshkruar prej Makiavelit, e cila përbëhej nga një mbret dhe disa feudalë të mëdhenj, të cilët gëzonin të drejtën të sundonin përkrah tij, ngaqë nxirrnin prej thellësive të vjetërsisë së racës së tyre një titull pushteti, që nuk varej prej vullnetit mbrëtëror.
Teoria e tij e sovranitetit ishte në të njëjtën kohë edhe kambana e vdekjes të të gjitha pretendimeve papnore e perandorake mbi mbretërinë e Francës.
Sovrani është mbreti i Francës;
me përkufizim, sovran quhet vec ai që nuk varet aspak nga tjetri, as nga Papa, as nga Perandori; ai që varet vetëm nga vet vetja; ai që nuk ka asnjë lidhje vetjake nënshtrimi me dikë tjetër, ai pushteti i të cilit nuk ështe as i përkohshëm, as i deleguar dhe që nuk njeh asnjë pushtet tjetër mbi tokë.
Kështu sovraniteti, ndërsa thyente unazat e feudalizmit, e këtij "zinxhiri të celiktë" (i cili në kohën e vet pati lejuar që të shmangej ndarja sociale), bëhet këtej e tutje garant i pavarësisë kombëtare.
QEVERISJA E PERZIER
Qeverisja e përzier: sipas kësaj teorie të lashtë të Platonit, Aristotelit, Polibit e Ciceronit, të rimarrë prej Makiavelit në Diskutimet e tij, krahas tri formave apo llojeve klasike të qeverisjes (demokracisë, aristokracisë e monarkisë) ekzistonte edhe një lloj tjetër i katërt që merrej nga përzierja e tyre. Madje kjo qeverisje quhej më e mira.
Këtë e di edhe Bodini.
Ai dallon në të një nga ato teori tinzare e cila mund të ngrejnë shtetasit kundër Princërve të tyre të natyrshëm, duke i hapur kësisoj dyert një anarkie që është më e keqe edhe se tiranitë më të egra të botës.
Bodini e sheh të pamundur ndarjen e sovranitetit duke ndërtuar një republikë "aristokratike, mbretërore e popullore njëherësh" e cila s'do të mund të ishte gjë tjetër vecse një përbindësh i paparë ndonjëherë mbi faqe të dheut e madje që nuk mund të përfytyrohej.
Duhet që shenjat e sovranitetit të jenë të pandashme.
Përvec atij që do të ketë fuqinë për të nxjerre ligje për të gjithë, pra për të urdhëruar ose ndaluar atë c'ka ai dëshiron, askush tjetër nuk duhet të ketë të drejtë që të apelojë apo të kundërshtojë urdhërat e tij të shkruara.
Mbajtësi i sovranitetit do t'ua ndalojë të tjerëve që të shpallin luftë, të bëjnë paqe, të mbledhin taksa, të lidhin aleanca apo të nderojnë dikë pa lejen e tij.
PËRNDRYSHE,
Njerëzit do të vazhdonin të rroknin armët, derisa të arrihej që sovraniteti të mbetej në dorën e një princi, apo të pjesës më të vogël të popullit, apo të gjithë popullit...
Për shembull... mbreti dhe fisnikëria e Danimarkës e ndanë mes tyre sovranitetin, por qysh atëhere kjo republikë nuk gjeti më qetësi... madje atë më tepër mund ta quanim një pacavure të republikës sesa një republike të mirëfilltë.
Pra cështja është e qartë:
Republika e përzier nuk është vecse një republikë e shfytyruar, një vatër përcarjesh që do të vazhdojë të jetë e tillë, derisa sovraniteti i cunguar, i torturuar, të shkojë në duart e një titullari të përcaktuar qartë.
Pyetjes që bëhet në vetë titullin e Iibrit të dytë:
Mbi të gjitha llojet e Republikave në përgjithësi dhe a ka më tepër se tri të tilla?
Bodini i përgjigjet me një JO të prerë dhe fitimtarë.
Në përgjigjen e tij prej fitimtari dallojmë kënaqësinë e juristit të shkathët dhe të qytetarit të mirë, që ia doli mbanë të shkatërrojë një doktrinë të rrezikshme, e cila në dukje paraqitet sikur është në të mirë të fisnikëve ose të popullit, por në të vërtetë sjell anarkinë dhe e bën mbretin e Francës një "gjykatës të thjeshtë mbretëror" e jo një princ Sovran.
Përse, midis tri formave të mundshme të republikës, Bodini parapëlqen monarkinë, dhe c'është në të vërtetë kjo monarki që ai parapelqen?
Ai parapëlqen monarkinë, atë formë republikë ku sovraniteti absolut "gjen strehë tek një princ i vetëm" për disa arsye themelore prej të cilave më të rëndësishmet janë këto:
Arsyeja e parë është se monarkia është regjimi më i natyrshëm ("të gjitha ligjet e natyrës na shpien tek monarkia"). Familja, shëmbelltyra e republikës, ka vetëm një të parë.
Qielli ka vetëm një diell.
Bota ka vetem një Zot sovran.
Arsyeja e dytë e parapëlqimit sigurisht që ka më tepër vlerë në sytë e teoricienëve të pasionuar pas "pushtetit sovran".
S'ka dyshim se teorikisht sovraniteti "mund ti takojë" jo vetëm një princi, por edhe një shumice (popullit), edhe një pakic (aristokracisë).
Por në praktike ky sovranitet absolut, me shenjat e tij dalluese e të pandashme, gjen një organ të denjë për të, gjen një mbështetje të fortë e një garanci jetëgjatë, vetëm tek monarkia:
E vërteta është se pika kryesore e republikës, që është e drejta e sovranitetit, nuk mund të ekzistojë vecse formën e monarkisë, sepse vetëm një njeri i vetëm mund të jetë me të vërtetë sovran.
Nëse janë dy, tre apo më shumë veta, atëherë asnjeri prej tyre nuk është sovran, sepse asnjëri nuk mund të japë apo të marrë ligje prej shokut të tij.
E si mund të përfytyrohet që një organ prej shumë zotërinjsh, apo një popull i tërë të ketë sovranitet, kur nuk ka një kryetar me fuqi sovrane që t'i bashkojë ata me njëri-tjetrin?
Arsyeja e tretë e parapelqimit është se zgjedhja e njerëzve kompetente duke folur me terma moderne sigurohet më mirë në monarki
Njerëzit e urtë e të virtytshëm janë të paktë, kështu që shpesh pjesa më e shëndoshë dhe më e mirë e popullit është e shtrënguar të kërruset nën peshën e pjesës më të madhe, ndaj oreksit të një tribuni apo të një oratori të pacipë.
Por monarku sovran mund të bashkohet me pjesën më të shëndoshë e më të paktë e të zgjedhë atje njerëzit e urtë për t'i pasur si këshilltare në punët e Shtetit - kurse nevoja e detyron Shtetin popullor ose aristokratik që të pranojë si këshilltarë njerëzit e urtë e të cmendur së bashku.
Por kjo monarki që parapëlqen Bodini, nuk është cdo lloj monarkie.
As që bëhet fjalë për shembull për monarkinë tiranike, ate "ku monarku, duke përbuzur ligjet e natyrës, i keqtrajton njerëzit e lirë sikur këta të ishin skllevër dhe i shpërdoron pasuritë e shtetasve sikur këto të ishin të tijat.
Sepse përmbi ligjet e sovranit, Bodini ashtu si dhe stoikët, si Shën Thoma d'Akuini e shënjtorët e krishterë, vë ligjet e natyrës të cilat janë pasqyrim i arsyes hyjnore, "pra të gjithë princët e tokës janë subjekte të këtyre ligjeve, u nënshtrohen atyre dhe nuk kanë force t'u kundërvihen, nëse nuk duan të quhen dhunues të pushtetit hyjnor".
Ndërmjet ligjeve të natyrës, nga më kryesoret është respektimi i lirisë "natyrore" të shtetasve dhe i pronës së tyre.
Monarkia që predikon juristi anzhevinas është monarkia mbretërore ose e ligjshme, sic e quan ai, ajo ku shtetasit i binden ligjeve të monarkut dhe monarku i bindet ligjeve të natyrës, që janë liria natyrore dhe prona e shtetasve".
Kjo nuk është e gjitha.
Kjo monarki mbretërore e ligjshme mund të qeveriset në shumë mënyra.
Sepse, nëse sovraniteti absolut e i pandashëm sigurisht që nuk pranon asnjë sovranitet "të përzier", ushtrimi i këtij sovraniteti, d.m.th qeverisja, pranon kombinime të ndryshme.
Bodini është i pari që bën dallimin midis sovranitetit "e qeverisjes", dallim që më vonë do ta rimarrë Rusoi.
Monarkia e ligjshme qeveriset në mënyrë popullore atëherë kur princi shpërndan vende pune e bën favore pa anuar nga ndonjeri, "pa marrë parasysh sojin, pasurinë apo virtytet e shtetasve të tij".
Një rrafshim i tillë gjithsesi e lëndon Bodinin, i cili parapëlqen monarkinë e qeverisur aristokratikisht, atë monarki ku merren në konsiderate personat, meritat dhe pasuritë e tyre: pra ku shpërndahen vende pune e bëhen favore "për fisnikët, apo për më të virtytshmit, apo për më të pasurit."
Por qeverisja e vërtete mbretërore të cilën Bodini e trajton gjithë pekule, është një qeverisje harmonike.
Pra duhet që një mbret i urtë të qeverisë mbreterinë e tij në mënyrë harmonike, duke shkartisur butë-butë fisnikët dhe harbutët, të pasurit dhe të varfërit e këtë ta bëjë me një fshehtësi të këndshme, në mënyrë të atillë që fisnikët të kenë disa përparësira para harbutëve, sepse është plotësisht e arsyeshme që një burrë fisnik, që shkëlqen në mbajtjen e armëve ose në fushën e ligjeve të parapëlqehet para një harbuti në ato vende pune që kanë të bëjnë me drejtësinë ose me luftën.
Sepse është plotësisht e arsyeshme që një i pasur, që në gjithcka tjetër barazohet me të varfërin, të parapëlqehet për t'u zgjedhur në parlament, që është më tepër një vend nderi sesa pune; ndërkaq edhe i varfëri duhet të ketë mundësinë që të zërë më shumë vënde pune që më tepër ofrojnë përfitime se sa ndere.
Kështu të dyja palët do të mbeten të kënaqura...
Ky sigurisht që është një sovranitet absolut, i pandashëm, "i thjeshtë", krejt i kundërt me "sovranitetin e përzier", por nuk është kurrsesi sovranitet pa kufi, pa caqe morale.
Natyrisht që kemi të bëjmë me një monarki absolute, por kurrsesi me një monarki arbitrare.
Kjo është një monarki që përshtatet, madje edhe që pasurohet me organizma shoqërore, me korporata, kolegje e bashkësi të ndryshme, me lloj-lloj shoqatash të ndërmjetme midis Shtetit e shtetasve, të cilat mund t'i krahasosh me ca nyje të forta që shtrëngojnë dhe përforcojnë zinxhirin social.
Republika u përkthye thuajse në të gjitha gjuhët e Evropës. Me 1580, doli botimi i pestë i saj. Për ta përhapur më gjerësisht në qarqet e dijetarëve evropiane, Bodinit iu desh t'i bënte veprës një përshtatje në latinisht.
Gjatë një qëndrimi në Londër, - ku mbretëresha e Anglisë e cilësoi me humor si "badin" (në frengjisht hokatar) ai mundi të vërë re se c'famë gëzonte vepra e tij.
Eruditet e kohës e sulmuan me tërbim ose e ngritën në qiell.
Zhan Bodini, para të cilit përkulen të gjithë ata që kanë botuar ndonjë libër për Republikën..., duke qenë prej natyre gjeni i madh e i palodhur e duke selitur, përmes një studimi këmbëngulës, një erudicion të pashtershëm e një gjykim të shkelqyer, ngadhnjen mbi vështirësitë e pothuaj të gjitha gjuhëve e shkencave.
