Ankth, stres, presion….. janë fjalët që kanë zënë vënd të fortë në
fjalorin e përditshmërisë sonë. Për fat të keq nuk janë vetëm fjalë, por
gjëndje që i jetojmë pothuajse të gjithë. Ritmi i pandalshëm i jetës,
problemet, komunikimi jo rezultativ, mosnjohja e vetes tonë, përplasjet
me njëri tjetrin i zmadhojnë këto gjëndje.
Por përtej zakoneve të
jashtme dhe situatave stresuese të secilit, ekzistojnë dhe burime
endogjene stresi, që do ti quajmë në mënyrë
simbolike “Zërat e Vegjël”
që na çojnë në sjellje të gabuara dhe të pakonfirmuara. Por le ti shohim
në mënyrë më analitikë në artikullin që vijon.
4 BURIMET E STRESIT : ZËRAT E VEGJËL DHE TË MËDHENJ
Që
njeriu të zbulojë veten e tij, veten e tij të vërtet, të zbulojë se
cila është esenca e tij në të vërtet, është një gjë e vështirë, edhe pse
është veprimi më me vlerë dhe më i rëndësishëm që mund të bëjë gjatë
jetës së tij.
Shumë prej nesh hecim në botë pa e ditur se kush
jemi, nga vijmë dhe ku po shkojmë. Nuk e njohim identitetin tonë të
vërtet, nuk e dimë se çfarë ka vlerë dhe çfarë nuk ka, çfarë është e
rëndësishme dhe çfarë është e parëndësishme.
Prandaj është e
dobishme që të merremi me Filozofi. Me Filozofi nuk nënkuptojmë studimin
e historisë së rrymave filozofike, të filozofëve më të mëdhenj të të
gjitha kohërave dhe teorive të tyre, por nënkuptojmë hetimin e të gjitha
atyre vlerave që janë të vërteta, të rëndësishme dhe të dobishme për ne
dhe për të gjithë njerëzit.
Pra, në një udhëtim të tillë kërkimi
ka shumë gjëra mbi të cilat duhet të kërkojmë, duke filluar nga vetë
vetja jonë dhe nga natyra jonë njerëzore.
Njeriu është një qënie e
shumfishtë dhe më e ndërlikuara në krahasim me mbretëritë e kaluara të
qënieve në natyrë (kafshë, bimë, sende). Dallohet për formën e tij, për
forcën dhe shullojshmërinë e emocioneve të tij, aftësine e të menduarit
dhe të kuptuarit të ideve, për kalitjen e vlerave më të larta, vetëdijes
dhe moralit.
Përgjithësisht, do të mund ti gruponim këto 2
elementë në dy kategori, Personalitetin, që e formonë forma jonë
materiale, energjia gjallëruese, ndjenjat dhe mendimet tona, dhe Njesia,
që përmbanë një Intelekt më të lartë, një force përjetimi të
menjëhershëm të natyrës së vërtet të gjërave (Parandjenja) dhe së fundmi
Vullneti, forca që lëviz gjithçka në një rrugë ngjitëse zhvillimi drejt
formave më të larta. Platoni përdorë në dialogjet e tij një figurë
shumë karakteristike për këtë strukturë bazike të njeriut. Paralelizon
Personalitetin me një kalë dhe Njësinë me kalorësin e kalit, duke
theksuar në këtë mënyrë se brënda nësh ekzistonë një pjesë më e lartë
dhe më me vlerë që duhet të drejtojë dhe të ngasë mjetin që kemi në
dispozicionë që të lëvizim dhe të “udhëtojmë” në jetë. Njëkarakteristikë
tjetër e ketij “kalorësi” mitik, është se dallohet gjithashtu nga
Vetëdija. Vetëdija si kuptim lidhet ngushtë me Shkencë e Psikologjisë
dhe një nga përcaktimet më të pastër që kemi për të është se, përbën
Diturinë e gjërave rreth nesh dhe të vetes tonë. Deklarimi “unë kam
vetëdije” lidhet shumë me frazën “kam dituri”. Di se kush jamë, si
jetojë, si sillem, çfarë nevojash kamë, kam dije të së drejtës, të
vërtetës etj.
Gjithashtu mund ta përgjasojmë Vetëdijen me një
llampë. Llampa në realitetin tonë të përditshëm është një vegël shumëe
dobishme në rastet kur nuk ka mjaftueshëm dritë përreth nesh. Na
nevojitet llampa që të shihim në errësirë, që të ndriçojmë vëndin që na
rrethonë, që të perceptojmë se çfarë ka përtej nesh, në mënyrë që të
mund të lëvizim dhe të bëjmë atë që kemi zgjedhur. Duke e përdorur
kështu llampën – vetëdije mund ta drejtojmë në botën tonë brendësore dhe
të mund të njohim gjëra, objekte, vende të këtij “përbrënda” që nuk
është edhe aq i padukshëm, sa i “jashtmi”, por në esencë është po aq i
rëndësishëm sa edhe bota jonë materiale, që ndikonë mbi të dhe ndërhynë
në të në një masë të madhe.
Gjithashtu duke patur parasysh se si
qënie kemi një strukturë të komplikuar, dallohemi për një gamë të madhe
nevojash, që janë ndryshe për çdo element të vetes tonë. Masloë, ky
psikolog i rëndësishëm Amerikanë, studjoi nevojat njerëzore dhe i
vendosi në mënyrë hierarkike në një piramidë, duke filluar me bazën që
përbënin nevojat materiale dhe duke arritur në majë që zinin vënd ato
shpirtërore. Kështu, do të mund të njihnim tek vetja jonë:
a) Nevoja biologjike: përmbushja e tyre na lejon të mbijetojmë dhe të jemi të gjallë.
b)
Nevojat e sigurisë: përmbushja e tyre na bën të ndihemi të sigurtë në
mjedisin ku jetojmë, të sigurtë, pa u rrezikuar prej tij.
c)
Nevoja për dashuri dhe njohje shoqërore, që të bëjmë pjesë në një grup
dhe të bashkjetojmë me antarët e tjerë të këtij grupi : kur ata janë të
kënaqur ne ndihemi të dashur dhe të pranuar nga nga antarët e grupit për
atë që ne jemi.
d) Nevoja për vetbesim dhe pavarësi: kënaqësia e
tyre na jep ndjenjën e të qënit me vlerë si njerëz dhe konfirmimin që
mund ta kontrollojmë ambjentin tonë, të bëjmë zgjedhje dhe ti japim
drejtim jetës tonë.
e) Nevoja për Vetnjohje dhe Vetrealizim :
përmbushja e tyre na jep ndjenjën e të pasurit një arsye dhe një qëllim
në jetën tonë, ushqejnë vlerat më të bukura dhe më të larta të njeriut, e
udhëheq njeriun në jetën harmonike me veten e tij, me njerëzit përreth
tij dhe Natyrën.
Sigurisht që sot jetojmë në një moment
historikë të qytetërimit tonë ku ka shumë injorancë dhe errësirë dhe,
siç përmëndin shumë historianë dhe studjues të shoqërive dhe
qytetërimeve, gjendemi në një mesjetë të re. këto rrethana në nivelin
njerëzorë e bëjnë një çështje të vështirë realizimin e këtyre nevojave
natyrale njerëzore. Dhe pasojat e një gjëndjeje të këtillë nuk janë edhe
aq shumë të kënaqëshme, sepse mosrealizimi i tyre çon në zhvillimin e
sjelljeve të gabuara dhe jorezultative, që në thelb i ushtrojnë presion
njeriut dhe e çorintojnë.
Duke ju rikthyer pamjes së parë të
Vetëdijes, si një llampë dhe duke e përngjasuar Personalitetin me një
dhomë të errët, do të mund të thoshim se për shkak se ka errësirë dhe
drita e llampës nuk është aq e fortë sa për ta ndriçuar të gjithë
dhomën, krijohen pika, vënde, cepa që mbeten të panjohura, të padukshme
dhe të pakontrolluara. Dhe për shkak se nuk ndriçohen nga Vetëdija.,
veprojnë brënda nesh në mënyrë të pandërgjegjshme domethënë pa qënë të
vetëdijshëm të ekzistencës dhe të funksionit të tyre. Do ti quajmënë
mënyrë simbolike këto sjellje të gabuara “Zëra të Vegjël”, sepse pa e
kuptuar na bëjnë që të veprojmë në mënyrë të pakonfirmuar.
Kështu
nga cepi i nivelit fizik/material të personalitetit tonë, delë “zëri i
vogël” “Të jesh i Fortë”. Njeriu që zotërohet nga ky zë, është i
shkëputur nga ndjenjat e tij dhe mendon se të gjitha duhet ti bëjë vet.
Bëhet i ashpër. Nuk i shpreh lehtë ndjenjat e tij. Nuk kërkon ndihmë,
kjo për shkak se mendonë se vetëm të dobtit kanë nevojë për ndihmë e të
tjerëve, ndërsa ai vetë është i fortë, ose edhe sepse mendonë se vetëm
ai mund ti bejë gjërat mirë dhe në rregull. Që kjo gjëndje të vij në
baraznivel, është thelbësore që njeriu ta ndriçojë këtë sjellje të
pavetëdijshme me Vetëdije. Nëqoftëse e kuptonësaktësisht se çfarë po bën
dhe pse po e bën, nëqoftëse kuptonë motorrët e fshehtë dhe shkaqet,
nëqoftëse e kuptonë qëndrimin e tij të gabuar, atëhere do të ket
mundësinë të zgjedhë nëqoftëse do të vazhdojë të sillet në atë mënyrë
ose të ndryshoje dhe ta shëndërrojë këtë “zë të vogël” në të kundërtën e
saj në “zë të madh” “Të jesh i qetë”. Të qënurit i qetë do ti lejojë që
të pranojë se ka mangësi, që nuk mund ti bëjë të gjitha vetëm dhe që
përfundimisht është që e bukur të pranosh ndihmë e të tjerëve.
Nga
cepi i errët i personalitetit tonë që lidhet me energjinë tonë
jetëdhënëse dëgjohet zëri i vogël “Rraskapitu”. Njeriu që zotërohet nga
ky zë nuk e njeh kuptimin e ritmit në veprimtaritë e tij. Ndien se është
i frytshëm nëse ato që arrin, i arrin me stërmundim, sepse punoi shumë
për atë. Është një tip manjaku pune që do tu tregojë të tjerëve se punon
shumë, edhe pse disa herë mundimi që ai derdh është i panevojshëm,
sepse jo të gjitha gjërat kanë nevojë për një stërmundim. Pasiguria
brendësori mund ta çojë drejt teprimit të gjërave, në mënyrë që vetëdija
e tij të jet e zënë që të mos shohë ato që duhet të shikojë, domethënë
disa të vërteta për veten e tij që me shumë mundësi janë të dhimbëshme.
Ndonjëherë të jep përshtypjen se ka lindur për të punuar.
Shmangja
nga ky qëndrim me anë të vetëdijes dhe vullnetit, na çon tek zëri i
madh “Gjej ritmin tënd”. Jo të gjitha gjërat kanë nevojë që të
stërmundohemi për ti realizuar dhe gjithashtu në kuptimin ritmit nuk
është vetëm puna por edhe pushimi.
Nga cepi i errët i nivelit
tonë ndjesorë del zëri i vogël “Bëji qejfin”. Njeriu që zotërohet nga
ky zë nuk di ose nuk mundet të thot jo. Përpiqet gjithnjë që të pëlqehet
dhe të pranohet nga të tjerët. Vesh maska që i konsideron si të
pranueshme nga mjedisi i tij. Kështu shëndërrohet në diçka të rreme dhe
jo autentike, duke mos mundur që të jet vetvetja. Ky lloj qëndrimi vjen
si rezultat i frikës se nuk do pranohet nga të tjerët. Nga kjo gjëndje
dalim vetëm nësë zhvillojmë zërin e madh “Ki besim”, që do të thotë ti
besosh asaj që je, rrij i vërtet përballë të tjerëve dhe ki besim se të
tjerët është e mundur që të pranojnë dhe të duan pa maskat gënjeshtare
dhe të kënaqëshme, por me fytyrën tënde të vërtet.
Nga cepi i
errët i nivelit mendorë del zëri i vogël “Nxitohu”. Ky zë e çon njeriun
në një stres të vazhdueshëm, në ndjenjën se koha asnjëherë nuk është e
mjaftueshme për të bërë ato që do. Nuk mundet që të qetësohet fare dhe
është gjithë kohës në një gjëndje ankthi plot tension. Bën shumë gjëra
njekohësisht duke pasur përshtypjen se po bën diçka të rëndësishme, por
njëkohësisht i shmanget pyetjeve thelbësore dhe përgjigjes së tyre. E
shpërndan vetëdijen e tij jashtë vetes duke humbur kështu në një nivel
të madh lidhjen me qëndrën brendësore të vetvetes.
Ndryshimi i
kësaj sjelljeje bëhet nëpërmjet zhvillimit të zërit të madh “Shtendosu”.
Pra duhet që ta ulë ankthin dhe tensionin, të pushoj së bëri kohën që
ta ndjeki, në mënyrë që të jet më natyral dhe të mund ta shijojë jetën
në një nivel më të lartë.
Së fundmi nga qëndra e personalitetit,
nga vetë uni jonë, del zëri i vogël “Të jesh perfekt”. Ky njeri do që ti
di të gjitha, ti kontrollojë të gjitha. Do që të jet më i miri. Do që
ta konsiderojë veten si njeri madh, të ndihet i pazëvënsësueshëm dhe i
domosdoshëm, bën me përsosmëri çfarë ka marrë përsipër sepse do që të
duket perfekt në sytë e të tjerve. Që të çlirohemi nga pesha e këtij
zëri do të duhet që të zhvillojmë zërin e madh “Ji krijues”. Të jesh
krijues do të thotë të mos jesh perfekt që të dukesh si i rëndësishëm në
sytë e të tjerve, por ti drejtohesh perfeksionit tek gjërat sepse sepse
interesohesh për to dhe e konsideron si përgjegjsinë tënde që të gjitha
të bëhen ashtu siç duhen. Ka modesti, përkujdesje, entuziazëm dhe
dashuri kundrejt të gjithaveprimeve,. Një qëndrim i tillë na bën
pozitivë, të gëzuar dhe njerëz krijues, që duan që tu ofrojnë shumë
gjëra të tjerëvë, por edhe vet vetes së tyre.
Pra siç bëhet e
qartë, zhvillimi i të ahtuquajturve simbolikish “Zërave të mëdhenj” tek
vetja jonë, është një proçdurë brendësore ndryshimi dhe vetpërmirsimi.
Shfaqja e tyre i lejonë personalitetit tonë të konfirmohet, të
fortësohet, të zgjerojë kufijtë e saj dhe të ndriçojë me ndriçimin e një
Vetëdijeje që udhëheq drejt vetënjohjes, vetkontrollit dhe zotërimit të
të metave tona.
Etichette
HISTORI
PSIKOLOGJI
LETERSI SHQIPE
SHKENCA POLITIKE
BIOLOGJI
QYTETARI
SOCIOLOGJI
DREJTESI
ESE ARGUMENTUESE
JURIDIK
PEDAGOGJI
GJEOGRAFI
EDUKATE SHOQERORE
DIDAKTIKE
BAZAT E FINANCES
SHKRIM AKADEMIK
FINANC BANK
LETERSI BOTRORE
GJUHE SHQIPE
MATEMATIKE
HISTORI SHQIPRIE
SHKENCA JURIDIKE
ANALIZE VEPRASH
EDUKIM
FIZIKE
PSIKOLOGJI EDUKIMI
ESE UNIVERSITETI
POEZI
MENAXHIM FINANCIAR
MJEKESI
KIMI
PARAPSIKOLOGJIA
EKONOMI
INFORMATIKA
ESE LETRARE
MENAXHIM BIZNESI
NJOHURI PER MEDIANIAN
TRASHGIMI KULTURORE
Anatomi
ESE FILOZOFIKE
GAZETARI
INFERMJERI
MENAXHIM TURIZEM
SHKENC TOKE
E DREJTA NDERKOMBETARE PUBLIKE
HISTORI BOTRORE
POLITIKAT E SIGURIS KOMBETARE
E DREJTA E PRONES
Histori e Mendimit Politik
ALL POST
AUDITIM BANKAR
BAZAT E DEMOKRACISE DHE TE DREJTAT E NJERIUT
ESE SHKENCORE
FILOZOFI
HISTORI ARTI
HISTORI E EKONOMIS SHQIPTARE
LETERSI
MENAXHIM NDERTIMI
MIKROEKONOMI
POEMA
PSIKOLOGJI REHABILITIMI
BJOLOGJI
EDREJTA E MJEDISIT
FJALE TE URTA
LEKSIONE AUDITIM
MARDHENIA ME PUBLIKUN
MASTER SHKENCOR
Marrëdhënie Ndërkombëtare
PSIKOLOGJI KESHILLIMI
PSIKOLOGJI SHKOLLE
SINTAKS
TEORI E MARDHENIEVE NDERKOMBETARE
ANGLISHT
EDUKIM MUZIKORE
ESE ANGLISHT
ESE INFORMUESE
GJUHE
INFERMIERI
KERKIM SHKENCOR
METODAT E EDUKIMIT EMPIRIK
METODIKE ARITMETIKE
PSIKOLOGJI ZHVILLIMI
TEKNOLOGJI INFORMACIONI
TRASHGIMI KULTURORE EUROPIANE
APLIKIM KOMPJUTERIK
BUJQESI
ESE HISTORIKE
ETIKA E TE USHQYERIT
GUIDE TURISTIKE
HIGJENE
HYRJE NE PSIKOLOGJI
INFORMATIK
ISMAIL KADARE
LETERSI PER FEMIJE
MENAXHIM KLASE
MESIMDHENIE
ORGANET E MARDHENIEVE NDERKOMBETARE
PSIKOTERAPI
SOCIOLOGJI EDUKIMI
pyetjet e Licences
ANALIZE sHARL BODLER
Dituri natyre
E DREJTA KUSHTETUESA
EDUKIM FIZIK
EDUKIM PER KARRIER
KSHILLA SHTATZANIE
LIBRA LEXO-SHKARIKO
LOGJIKE
MATURA SHTETERORE
MBROJTJE DOKTORRATURE
MIGJENI
MUZIKE
POLITIK ARSIMORE
POLITIKA NE BE
PSIKOLOGJI E ZBATUAR NE MESIMDHENIE
RECENSION
TEME DIPLOME
hist
Post più popolari
-
ESE: Atdheu Im Atdhe, nje fjale qe menjehere te sjell ndermend vendlindjen tone te bukur. Per ne shqiptaret atdheu eshte shume i rende...
-
Ese letrare : Deshira ime Deshira ime . . Siç dihet çdo njeri ka dëshira. Një prej tyre jam edhe unë. Por kur bëhet fjalë vetëm për ...
-
Kafshet ne rrezik zhdukje neShqiperi Kafshët e rralla në vendin tonë prej disa vitesh janë rrezikuar të pakësohen si pasojë e dë...
-
“ I HUAJI ROMAN I MASËS APO I LEXUESIT TË SPECIALIZUAR” Hyrje Çfarë ndikimi ka tek ne si qenie njerezore ky roman?Albert Kamy...
-
NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL ANALIZE LETRARE: KENGET E MILOSAOS - JERONIM DE RADA [ANALIZE LETRARE] KËNGA XX Poemat epiko...
-
Grupi i shtatëmbëdhjetë i elementeve kimike Ky grup përbehet nga këto elemente : Fluori Klori Bromi Jodi ...
-
Ç’fare eshte Organizimi i Komunitetit? Qëllimi kryesor i organizimit në komunitet, është të ndihmojë njerëzit të identifikojnë ne...
-
MBIERMRI Mbiemër quhet ajo pjesë e ndryshueshme e ligjeratës që emërton një tipa, cilësi të një frymori a të një sen...
-
Tema: Gjakmarrja Nje pellumb I bardhe fluturon ne qiellin me ngjyren e syve te sapo-qare, te vuajtur deri ne skuqje. Pershkon hapesir...