Infeksioni i qelizave te bardha te gjakut nga virusi
Pas kontraktues me virusin e HIV, shume njerez te zhvillojne simptoma te ngjashme me nje grip te pergjithshem. Kjo eshte zakonisht, ethe dhimbje koke,muskujve dhe dhimbje te pergjithshme, dhimbje stomaku, nyjet limfatike fryre. Kjo simptome si te gripit mund te zgjase nje jave ose dy, pastaj zhduken. Disa njerez, megjithate, jane plotesisht asimptomatike (nuk tregojne simptome).
Pergjigja imune ndaj virusit nga trupi eshte i ngadalshem. Ajo merr deri ne gjashte muaj ne menyre qe trupi do te siguroje nje prodhim te antitrupave anti-HIV qe mund te zbulohet me siguri nga testet diagnostike per HIV. Ne kete faze, nje person do te jete ne gjendje te zbuloje nese eshte infektuar me HIV, pas nje test te gjakut.
Megjithate, personi i infektuar mund te transmetojne virusin te te tjere gjate periudhes dritare kur antitrupat e HIV ende nuk mund te zbulohet ne gjak.
Pavaresisht nga nje numer i vogel i njerezve qe jetojne me HIV mund te qendrojne te shendetshme per dhjete vjet ose me shume, HIV shkakton dem te sistemit imunitar ne me pak kohe ne shumicen e njerezve.
Shkalla e demtimit te sistemit imunitar te nje personi matet me CD4 numerimin e qelizave ne gjak. Keto qeliza, te quajtura limfocite "T-ndihmese", jane shume te rendesishme per funksionimin e sistemit imunitar.Numerimi i CD4 lymphocyte ne nje person te shendoshe eshte midis 500 dhe 1500 ne qelizat microliter (L) e gjakut.
Pas kontraktues me virusin e HIV, shume njerez te zhvillojne simptoma te ngjashme me nje grip te pergjithshem. Kjo eshte zakonisht, ethe dhimbje koke,muskujve dhe dhimbje te pergjithshme, dhimbje stomaku, nyjet limfatike fryre. Kjo simptome si te gripit mund te zgjase nje jave ose dy, pastaj zhduken. Disa njerez, megjithate, jane plotesisht asimptomatike (nuk tregojne simptome).
Pergjigja imune ndaj virusit nga trupi eshte i ngadalshem. Ajo merr deri ne gjashte muaj ne menyre qe trupi do te siguroje nje prodhim te antitrupave anti-HIV qe mund te zbulohet me siguri nga testet diagnostike per HIV. Ne kete faze, nje person do te jete ne gjendje te zbuloje nese eshte infektuar me HIV, pas nje test te gjakut.
Megjithate, personi i infektuar mund te transmetojne virusin te te tjere gjate periudhes dritare kur antitrupat e HIV ende nuk mund te zbulohet ne gjak.
Pavaresisht nga nje numer i vogel i njerezve qe jetojne me HIV mund te qendrojne te shendetshme per dhjete vjet ose me shume, HIV shkakton dem te sistemit imunitar ne me pak kohe ne shumicen e njerezve.
Shkalla e demtimit te sistemit imunitar te nje personi matet me CD4 numerimin e qelizave ne gjak. Keto qeliza, te quajtura limfocite "T-ndihmese", jane shume te rendesishme per funksionimin e sistemit imunitar.Numerimi i CD4 lymphocyte ne nje person te shendoshe eshte midis 500 dhe 1500 ne qelizat microliter (L) e gjakut.
Dhjetor 2011 - Zbulohen 54 raste te reja per 10 muaj. Per 10 muaj ne te gjithe vendin jane zbuluar 54 raste te reja me SIDA. Specialistet e Institutit te Shendetit Publik ngrene alarmin se virusi tashme qarkullon brenda territorit. Te diagnostikuarit nuk jane me emigrante ose qe kane jetuar jashte vendit. Gjeografikisht semundja ekziston ne te gjithe territorin e vendit”, sqarojne specialistet e ISHP. Edhe grupmoshat jane te ndryshme, por mbizoteron ajo nga 30-39 vjeç. Specialistet pohojne se mes rrugeve te transmetimit thuajse te gjithe personat e kane marre semundjen me rruge seksuale. “Per fat te mire, nuk kemi asnje te semure qe eshte infektuar nga gjaku. SIDA haset te grupet e riskut qe jane homoseksualet ose perdoruesit intravenoze te droges, mbi 70% e personave te infektuar i perkasin popullates heteroseksuale”, sqarojne specialistet e ISHP. Nga ana tjeter, ata bejne apel per kryerjen e marredhenieve seksuale te mbrojtura, pasi kjo eshte menyra e vetme per te shmangur kalimin e virusit te nje person i shendoshe. Sa i perket raportit femra-meshkuj mbizoterojne keta te fundit. Kjo jo vetem per rastet e reja, prej te cilave 28 i perkasin kesaj gjinie, por edhe ne grafikun e numrit total te te prekurve. Virusi HIV shfaqet ndryshe nga nje person te tjetri. Ai permban brenda 24 semundje, te cilat prekin zonen me delikate te trupit. Shenjat e kesaj semundjeje vdekjeprurese mund te jene edhe te dallueshme. Ne mbi 40 per qind te rasteve, ajo mund te shfaqet me kolle, infeksion te gojes, ku mund te dalin puçrra te medha e te kuqe ne brendesi te saj.
HIV AND AIDS: BASIC INFORMATION
Çka eshte HIV?
Shkurtese e cila rrjedhe nga gjuha angleze dmth Human Immunodeficiency Virus -virusi njerezor i cili demton sistemin e imunitetit. Ështe virusi qe e shkakton Aids apo Siden siq njihet tek ne. HIV e demton sistemin imun ne trup dhe personi me virus eshte i pambrojtur nga disa infektime. Personi i/e cili/a eshte HIV pozitiv nuk do te thote se vuan nga Aids. Mund te shkojne vite te tera deri sa HIV ta demton sistemin imun dhe personi te semuret. Gjate kesaj kohe personi me HIV pozitiv mund te jetoje me shendet te mire me vite te tera pa zhvilluar Aids.
Çka eshte AIDS (SIDA)?
AIDS rrjedh nga gjuha angleze Acquired Immunodefficiency Sindrom apo SIDA qe rrjedh nga gjuha frenge Syndrome d’Immuno Déficience Acquise. Nga te dy emrat kuptohet se AIDS eshte sindromi i fituar nga virusi i cili demton sistemin e immunitetit. AIDS eshte nje kolekcion i infektimeve dhe kancereve te ralla qe njerezve me HIV pozitiv mund te ju zhvillohen. Nese nje person me HIV semuret me njeren nga keto semundje te veçanta atehere do te thote se vuan nga AIDS. Shume nga keto organizma qe i shkaktojne keto semundje jane mjaft te zakonshme dhe relativisht te pademshme per personat me imunitet te shendosh. Megjithate, te personat me imunitet te demtuar keqesisht mund te shkaktojne semundje serioze dhe vdekje.
Si infektohen njerezit me HIV?
Kater menyrat kryesore per tu infektuar me HIV jane:
•Duke pasur marredhenie seksuale vaginale dhe anale pa perdorim te kondomit me dikend qe eshte i/e infektuar me HIV
•Duke marre droge me pajisje te injeksioneve qe eshte e kontaminuar me gjak te infektuar
•Foshnjet gjate shtatezanise nga nenat e infektuara me HIV, gjate lindjes apo ushqimit me gji.
•Me injeksion apo transfuzionit me gjak nga personi i infektuar
HIV nuk ngjitet nga kontaktet sociale ditore si:
•puthjeve ne faqe, prekjeve, perqafimeve, takimi me duar
•larja ne pishine, nga nevojtoret, enet, luget/pirunet apo ushimet qe pregaditen nga personi i infektuar me HIV
•kollitja, teshja apo lotet, kafshimet e insekteve apo kafsheve.
Marredheniet seksuale
Ju mund te infektoheni me HIV dhe infektime te tjera seksuale nese keni marredhenie seksuale vaginale apo anale pa perdor kondom me dikend qe eshte i infektuar. Kondomi ju jap mbrojtje efektive kunder HIV nese keni marredhenie seksuale. Kondomat poashtu mund te ju mbrojne kunder infektimeve te tjera seksuale poashtu edhe shtatezanive te padashura.
Droga
Ju mund te infektoheni me HIV dhe me viruse te tjera te gjakut si Hepatitin C nese merrni drog dhe i ndani gjileperat dhe shiringat me te tjeret. Nese merrni droge perdorni gjilpere dhe shiringe te paperdoruar çdo here dhe mos i ndani me te tjeret.
Shtatezania
Nese jeni shtatezane dhe jeni te infektuar me HIV, kujdesi i pershtatshem para, gjate dhe pas lindjes mund te zvogeloje rrezikun e transmetimit te HIV ne femijen tuaj 20 perqind ne deri ne nje perqind. Per ta zvogeluar mundesin e transmetimit te HIV ju mund te:
•merrni tretman me medikamente kunder HIV gjate shtatezanise
•Lindni foshnjen me operacion
•ta ushqeni femijen me shishe nese eshte e mundhsme sepse eshte e vertetuar qe ka mundsi 10 perqind qe HIV mund te kaloje nga qumshti i nenes
Dhenja dhe marrja e gjakut
Dhenja e gjakut ne Britani te Madhe eshte e sigurt. Te gjitha pajisjet jane te sterilizuara dhe perdoren vetem njehere. Te gjitha prodhimet, organet dhe indet per transplantim analizohen per antitrupat e HIV. Prodhimet e gjakut poashtu trajtohen nxehesitje per te shkatruar HIV. Keshtu qe tani per tani rreziku per tu infektuar nga HIV nga transfuzioni i gjakut ne Britani te Madhe eshte i paperfillshem.
Analiza e HIV
Diagnoza e HIV zakonisht behet me analize te gjakut, qe njihet si analize per antitrupa te HIV apo analize e HIV. Kur behet kjo analize kerkohen antitrupa te formuar nga sistemi imun nese HIV eshte prezent. Kur nje person infektohet nga HIV mund te shkoje deri ne tre muaj qe sistemi i imunitetit te prodhoje mjaft antitrupa per tu lajmruar ne gjak. Kjo periudhe quhet periudhe tremujorshe apo serokonverzion.
Nese antitrupat gjinden ne gjak, rezultati i analizes njihet si pozitiv. Kjo do te thote se personi eshte HIV pozitiv. Nese antitrupat nuk gjinden rezultati i analizes njihet si negativ. Kjo do te thote qe personi eshte HIV negativ, perderisa analiza eshte bere pas periudhes tre mujorshe. Nese mendoni ta beni analizen e HIV ju mund ta kontaktoni Sexual Health Information Line (linjen telefonike per informata shendetsore seksuale) ne kete numer 0800 567 123 te cilet mund te ju tregojne se çka duhet te beni dhe ku eshte vendi me i pershtashem per ta bere analizen.
Tretmanet e HIV
Terapia kunder HIV eshte tretman me ilaqe qe e sulmojne HIV. Keto ilaqe nderprejne menyren e shumimit te virusit brenda qelizave njerezore, por keto ilaqe nuk mund ta shkaterrojne virusin krejtesisht.
Ilaqet kunder HIV zakonisht pershkruhen ne kombinim te tri apo me shume lloje te ilaqeve. Kjo quhet terapi kombinuese apo terapi me aktivitet te larte antiretrovirale (Highly Active Antiretrovral Therapy, HAART). Qysh nga viti 1996 kur eshte prezentuar, kjo terapi eshte vertetuar se eshte efektive per ta kontrolluar HIV dhe ta vonoje fillimin e Aids per shume njerez mirepo jo te gjithe.
Tretmanet ju kane ndihmuar shume njerezve por ilaqet kane kunderindikacione qe ndonjehere mund te jene serioze. Kjo mund te beje veshtire te vazhdohet me tretmane dhe mund te kete reagim te tretmaneve te komplikuar qe njerezit duhet ta vazhdojne. Keto veshtersi per te vazhduar me ilaqe mund te thote se tretmani mund te deshtoje. Poashtu sa me gjate qe merren keto tretmane mundesi te deshtojne jane me te larta.
Tretmanet deshtojne kur HIV i reziston ilaqet qe merren. Kur nje kombinim deshton, nje kombinim tjeter i ilaqeve duhet te merret, por sa me shume qe tretmanet deshtojne me veshtire eshte qe te gjindet kombinim i sukseshem.
A ka ilaqe qe mund ta parandalojne infektimin e HIV?
Tani per tani nuk ka vaksine qe e prandalon infektimin e HIV dhe ende nuk ka sherim per Aids. Vaksinat eksperimentale jane duke u hulumtuar por ende nuk ka ndikim per vaksine efektive ne te ardhmen.
Shkurtese e cila rrjedhe nga gjuha angleze dmth Human Immunodeficiency Virus -virusi njerezor i cili demton sistemin e imunitetit. Ështe virusi qe e shkakton Aids apo Siden siq njihet tek ne. HIV e demton sistemin imun ne trup dhe personi me virus eshte i pambrojtur nga disa infektime. Personi i/e cili/a eshte HIV pozitiv nuk do te thote se vuan nga Aids. Mund te shkojne vite te tera deri sa HIV ta demton sistemin imun dhe personi te semuret. Gjate kesaj kohe personi me HIV pozitiv mund te jetoje me shendet te mire me vite te tera pa zhvilluar Aids.
Çka eshte AIDS (SIDA)?
AIDS rrjedh nga gjuha angleze Acquired Immunodefficiency Sindrom apo SIDA qe rrjedh nga gjuha frenge Syndrome d’Immuno Déficience Acquise. Nga te dy emrat kuptohet se AIDS eshte sindromi i fituar nga virusi i cili demton sistemin e immunitetit. AIDS eshte nje kolekcion i infektimeve dhe kancereve te ralla qe njerezve me HIV pozitiv mund te ju zhvillohen. Nese nje person me HIV semuret me njeren nga keto semundje te veçanta atehere do te thote se vuan nga AIDS. Shume nga keto organizma qe i shkaktojne keto semundje jane mjaft te zakonshme dhe relativisht te pademshme per personat me imunitet te shendosh. Megjithate, te personat me imunitet te demtuar keqesisht mund te shkaktojne semundje serioze dhe vdekje.
Si infektohen njerezit me HIV?
Kater menyrat kryesore per tu infektuar me HIV jane:
•Duke pasur marredhenie seksuale vaginale dhe anale pa perdorim te kondomit me dikend qe eshte i/e infektuar me HIV
•Duke marre droge me pajisje te injeksioneve qe eshte e kontaminuar me gjak te infektuar
•Foshnjet gjate shtatezanise nga nenat e infektuara me HIV, gjate lindjes apo ushqimit me gji.
•Me injeksion apo transfuzionit me gjak nga personi i infektuar
HIV nuk ngjitet nga kontaktet sociale ditore si:
•puthjeve ne faqe, prekjeve, perqafimeve, takimi me duar
•larja ne pishine, nga nevojtoret, enet, luget/pirunet apo ushimet qe pregaditen nga personi i infektuar me HIV
•kollitja, teshja apo lotet, kafshimet e insekteve apo kafsheve.
Marredheniet seksuale
Ju mund te infektoheni me HIV dhe infektime te tjera seksuale nese keni marredhenie seksuale vaginale apo anale pa perdor kondom me dikend qe eshte i infektuar. Kondomi ju jap mbrojtje efektive kunder HIV nese keni marredhenie seksuale. Kondomat poashtu mund te ju mbrojne kunder infektimeve te tjera seksuale poashtu edhe shtatezanive te padashura.
Droga
Ju mund te infektoheni me HIV dhe me viruse te tjera te gjakut si Hepatitin C nese merrni drog dhe i ndani gjileperat dhe shiringat me te tjeret. Nese merrni droge perdorni gjilpere dhe shiringe te paperdoruar çdo here dhe mos i ndani me te tjeret.
Shtatezania
Nese jeni shtatezane dhe jeni te infektuar me HIV, kujdesi i pershtatshem para, gjate dhe pas lindjes mund te zvogeloje rrezikun e transmetimit te HIV ne femijen tuaj 20 perqind ne deri ne nje perqind. Per ta zvogeluar mundesin e transmetimit te HIV ju mund te:
•merrni tretman me medikamente kunder HIV gjate shtatezanise
•Lindni foshnjen me operacion
•ta ushqeni femijen me shishe nese eshte e mundhsme sepse eshte e vertetuar qe ka mundsi 10 perqind qe HIV mund te kaloje nga qumshti i nenes
Dhenja dhe marrja e gjakut
Dhenja e gjakut ne Britani te Madhe eshte e sigurt. Te gjitha pajisjet jane te sterilizuara dhe perdoren vetem njehere. Te gjitha prodhimet, organet dhe indet per transplantim analizohen per antitrupat e HIV. Prodhimet e gjakut poashtu trajtohen nxehesitje per te shkatruar HIV. Keshtu qe tani per tani rreziku per tu infektuar nga HIV nga transfuzioni i gjakut ne Britani te Madhe eshte i paperfillshem.
Analiza e HIV
Diagnoza e HIV zakonisht behet me analize te gjakut, qe njihet si analize per antitrupa te HIV apo analize e HIV. Kur behet kjo analize kerkohen antitrupa te formuar nga sistemi imun nese HIV eshte prezent. Kur nje person infektohet nga HIV mund te shkoje deri ne tre muaj qe sistemi i imunitetit te prodhoje mjaft antitrupa per tu lajmruar ne gjak. Kjo periudhe quhet periudhe tremujorshe apo serokonverzion.
Nese antitrupat gjinden ne gjak, rezultati i analizes njihet si pozitiv. Kjo do te thote se personi eshte HIV pozitiv. Nese antitrupat nuk gjinden rezultati i analizes njihet si negativ. Kjo do te thote qe personi eshte HIV negativ, perderisa analiza eshte bere pas periudhes tre mujorshe. Nese mendoni ta beni analizen e HIV ju mund ta kontaktoni Sexual Health Information Line (linjen telefonike per informata shendetsore seksuale) ne kete numer 0800 567 123 te cilet mund te ju tregojne se çka duhet te beni dhe ku eshte vendi me i pershtashem per ta bere analizen.
Tretmanet e HIV
Terapia kunder HIV eshte tretman me ilaqe qe e sulmojne HIV. Keto ilaqe nderprejne menyren e shumimit te virusit brenda qelizave njerezore, por keto ilaqe nuk mund ta shkaterrojne virusin krejtesisht.
Ilaqet kunder HIV zakonisht pershkruhen ne kombinim te tri apo me shume lloje te ilaqeve. Kjo quhet terapi kombinuese apo terapi me aktivitet te larte antiretrovirale (Highly Active Antiretrovral Therapy, HAART). Qysh nga viti 1996 kur eshte prezentuar, kjo terapi eshte vertetuar se eshte efektive per ta kontrolluar HIV dhe ta vonoje fillimin e Aids per shume njerez mirepo jo te gjithe.
Tretmanet ju kane ndihmuar shume njerezve por ilaqet kane kunderindikacione qe ndonjehere mund te jene serioze. Kjo mund te beje veshtire te vazhdohet me tretmane dhe mund te kete reagim te tretmaneve te komplikuar qe njerezit duhet ta vazhdojne. Keto veshtersi per te vazhduar me ilaqe mund te thote se tretmani mund te deshtoje. Poashtu sa me gjate qe merren keto tretmane mundesi te deshtojne jane me te larta.
Tretmanet deshtojne kur HIV i reziston ilaqet qe merren. Kur nje kombinim deshton, nje kombinim tjeter i ilaqeve duhet te merret, por sa me shume qe tretmanet deshtojne me veshtire eshte qe te gjindet kombinim i sukseshem.
A ka ilaqe qe mund ta parandalojne infektimin e HIV?
Tani per tani nuk ka vaksine qe e prandalon infektimin e HIV dhe ende nuk ka sherim per Aids. Vaksinat eksperimentale jane duke u hulumtuar por ende nuk ka ndikim per vaksine efektive ne te ardhmen.
Disa fakte ne Shqiperi te mbledhura ne internet.
Nga llazi me 4 Apr, 2010 jam infectuar pas nje raporti sexual pa mbrojtje ka 11 muaj.Shenjat e para,skuqje(pothuajsje diegie)te penisit nje jave mbrapa dhimbje te forta te testikuleve si dhe nje grip te forte 1 muaj pas raportit.Kam marre ilaçe te dhena nga urologu ku pas2 muajsh testi qe negativ.Ne vazhdim dhimje te forta te testikuleve ku kam marre 3 antibiotike(cipromoxine)dhene nga urolgu.6muaj pas raportit test sida,Hiv,sifilis ku kan qene negativ(ku urologu refuzon takim tjeter me mua,duke pretenduar se eshte diçka psikologjike dhe jo infeksion sexual.Gjithnje dhimbje te forta ku dia here kam qene edhe ne servsin e urgjences ku me kane dhene qetesues.Pra per 11muaj 4 negative,por dhimbjet vazhdojne te jene te shumta ne pjesen e barkut poshte si dhe ne shpine ku kam dhe veshtersi ne frymemarrje dh gjithnje penisi i skuqur
Çfare ndien nje i semure me AIDS?
Une ndiej keputje trupi, e cila nuk me le te dal as deri te dera, renie te gojes, e cila nuk me le as te ha. Kam tri dite qe nuk kam me as oreks.
