Monumentet mjedisore perbejne vlera te trashegimise
kombetare, duke u radhitur ne kategorine e trete te zonave te mbrojtura.Ato
gezojne mbrojtjen e kategorise se pare. Te tilla monumente jane:
-Kanioni i osumit
-Kanioni i osumit
-Liqeni I Luleve
-Shpella e pirateve
-Burimi i syrit te kalter
-Shkembi I Kavajes
-Liqeni I Deges
-Liqeni I Ohrit
-Hinka e Kosoves
-Shpella e Kabashit
Kanionet e Osumit
Kanionet e Osumit, kanë një gjatësi prej 26 km dhe
ndodhen 450 m mbi nivelin e detit. Mendohet se ato jane formuar 2-3 milionë
vite më parë nga erozioni i ujit që depërton thellë në tokë.Përgjatë gjithë
grykës ka mjaft kalime nëntokësore dhe shpella të paeksploruara.Ka hamendje se
kanionet kanë shërbyer kohë më parë si nënkalime mbi lumin e Corovodës, por me
kalimin e shekujve, tavanet e nënkalimeve nënujore janë shembur duke nxjerrë
dhe formëzuar një tjetër reliev, sot këtë kanion.Ne gjirin e këtij kanioni , që
përshkrohet nga lumi Osum, në të dy krahët e tij rrjedhin ujvara nga fshatra të
ndryshme, të cilat kalojnë në një sistem shkëmbor .Kanioni si origjinë, më i
madhi në Shqipëri, është ndër me fantastikët ne Europë, i karakterizuar kështu
dhe nga studiuesit europiane, gjeografë që kanë ardhur në zonë.Ky kanion ka
bukurinë mahnitëse edhe për ekosistemin që ruan në vetvete, ku gjelberimi në të
dy krahët gjatë shpateve të kanionit, është i përhershëm.Shkurre mesdhetare me
bimësi si marja, shqopa etj me nje botë të pasur të gjallë dhe peshq të
kategorive nga më të ndryshme të ruajtura në themelet e lumit Osum.Në shpatet e
të dy krahëve të kanionit, veprimtaria erozive e faktorëve te jashtëm ka
krijuar një sëre shkëmbinjsh, nga më të rrallët të gjendur në kanionet
shqiptare. Për luginën e Osumit, banorët rrëfejnë shumë legjenda, të cilat
vijnë nga shumë vite larg...duke filluar me Mullirin e Babait, Vrima e Nuses
dhe Shenjtori Abaz Aliu...shumë interesante për cdo vizitor.Në Kanionet e lumit
Osum, ndodhen 6 ngushtica, ku kanioni në shtratin e lumit merr nje ngushtësi
deri në 1.5 m, ndërsa hapësira lart në sipërfaqe shkon deri në 35 m.Përvecse
tyre , te kanionet ndodhet Katedralja, Syri, Porta e Djallit...Gërryerjet ndër
vite i kanë dhënë formën e ngrehinës natyrore të kultit. Të ndërtuara për të
qënë një bukuri dhe thesar i mbarë njerëzimit, nëpërmjet mrekullisë krijuese të
mjeshtrit më të madh të kohërave, natyrës, kanionet e Osumit bëhen emocionuese
në cdo moment, në cdo kohë dhe magjia të mbërthen që në sekondën e parë që i
sheh,duke të bërë pre të dashurisë së përjetshme.është tepër e vështirë, herë e
pamundur për të përshkruar ato emocione që përjeton duke i parë dhe prekur dhe
ndoshta është e pabesueshme por është e vërtetë që takimi me to të ndryshon
jetën.Pamja që të ofrojnë ato kur i sheh nga sipër është padiskutim
marramendëse, por ajo cka ti prek kur futesh mes tyre dhe shëtit, të bën të
mendosh se je në një përrallë, në një vend-eëndrrash..
Shpella e Piratëve, simbol i historise dhe turizmit
Deti është rruga e vetme që të çon drejt shpellës së
Piratëve dhe mjaftojnë 10-15 minuta lundrim me një motobarkë të vogël për të
mbrritur aty ku evokohet natyrshëm Mesjeta shqiptare ndërsa deti i thellë, në
një ngjyrë të errët dhe bregu me formacione shkëmbore që bien thikë mbi
sipërfaqen ujore paralajmërojnë një surprizë të këndshme . Shpella e
Piratëve pranë plazheve të Dhërmiut, në një breg shkëmbor tepër të thyer, që
bie pingul mbi det poshtë dhe pranë Manastirit të Shën Theodhorit, e pasuron më
tepër gjeografinë dhe historinë e këtij bregdeti dhe përbën një nga objektet më
me vlerë në zonën e Himarës. Shpella është bërë e famshme, jo vetëm për
historinë që ka, por edhe nga libri me të njëjtin titull i Petro Markos, që
është materializuar edhe në një film të Kinostudjos në vitet 80-të të shekullit
të kaluar. Shpella e Piratëve është shndërruar tashmë në një objekt me
vlera të jashtëzakonshme turistike dhe tërheqëse për historinë që mbart,
bukuria e jashtëzakonshme natyrore. Vizitorët vijnë në këtë mjedis të virgjër
natyror, ku e shkuara dhe e tashmja bashkohen në një dhe ngjallin emocione të
pazakonta.Shpella e Piratëve është përfshirë në një pjesë të guidave turistike
të zonës së Himarës, ndërsa është shpallur Monument Natyror, një arsye më tepër
që të jetë në rradhën e objekteve më të vizitueshme
LIQENI I LULEVE
KANIONET E OSUMIT
