Anoreksia nervore është një çrregullim i të ushqyerit në të cilën personi
bie shumë në peshë sepse e kufizon të ngrënit. Ky problem vihet re më dendur te
gratë e reja dhe vajzat adoleshente se sa te meshkujt. Shkaqet e anoreksisë nuk
janë zbuluar tërësisht, megjithatë ka të ngjarë që ato të jenë sociale,
psikologjike e fiziologjike.
Psikologët thonë se konsumi i tepër i ushqimit ka një njëanshmëri me
alkoolin si dhe me pirjen e duhanit, sepse sipas saj kjo është një shprehi e
fituar gjatë jetës së individit. Por zakonisht abuzimi i rritur i ushqimit
është një lloj prehje për njerëzit që gjenden në situatat problemore. Thonë se
disa njerëz duke ikur nga problemi aktual, ata gjen mënyrën më të lehtë të
ngushëllimit të vetvetes.
Manifestimet klinike te anoreksise nervoze jane,pergjithesisht,shume te
renda nder te cilat mund te permendim edhe manifestimet e sistemit
endokrin.Amenorrea(çrregullime,nderprerja e ciklit menstrual tek femrat)qe vjen
nga reduktimi i sekretimit te faktoreve te lirimit te gonadotropinave(si dhe
reduktimi i sekretimit te hormoneve LH e FSH). Manifestime te tjera me te
zakonshme ,te lidhura me me reduktimin e lirimit te hormoneve te tiroides,jane
edhe intolerimi ndaj te fohtit,bradikardi(zvogelim i numrit te rrehjeve te
zemres)dhe modifikim te lekures. Lekura duket e thate dhe luspor(kur fillon te
rripet) dhe merr nje ngjyre ne te verdhe per shkak te rritje se sasise se karotenit
ne gjak. Densiteti i kockave dobesohet sepse bie niveli i estogjeneve ,qe
stimulon osteoporozen((dobesim i kockave dhe si rrjedhim frakturohen me
shpejt)qe verifikohet me shume pas menopauzes. Mund te manifestohen
anemi,linfopeni(zvogelim i numrit te linfociteve)dhe ipoalbuminemi. Nje nder
komplikimet me te rendesishme te anoreksise nervoze është edhe rritja e
rrezikut te aritmive te zemres(çrregullim e i numrit te rrahjeve te zemres)qe
mund te shkaktojen vdekje te parakohshme,qe mund te jete rrjedhoje zvogelimit
te ioneve Ka+
Crregullim i të ngrënit gjatë të cilit individi bie jashtëzakonisht në
peshë, për shkak të kufizimeve që i ve vetë të ngrënit.
1.
Ushqimi i kufizuar
2.
Preokupimi me ushqime, kalori, reçet e kuzhinë, pesha trupore etj.
3.
Mendimet posesive
4.
Perfeksionimi
5.
Sjelljet rituale
6.
Ushtrimet kompluzive
7.
Zhvillimi i dobët social
8.
Izolimi social
Nga hulumtimet e bëra, shihet se në rastet e shumta janë të përfshirë
fëmija dhe adoleshentë, të cilët i bartin konflikteve e të pazgjedhura
familjare si dhe ngarkesat emocionale, si fjala vjen, shtypja e ndjenjave që
vjen nga hidhërimi në prindërit e tyre, që do të ngushëllohen në çrregullimet e
të ushqyerit. Në këtë fushë janë të përfshirë fëmija si dhe adoleshentët nga
ato familje që mbretëron konfliktet e pandërprera brenda familjes posaçërisht
në mes çiftit martesor, si dhe nga ato familje ku mbretëron tirania dhe ku iu
mohohet e drejta anëtarëve për t’i shprehur ndjenja e brendshme, ku mungojnë
ndjenjat e sinqerta si dhe nga ato familje që keqpërdorin ngarkesat psikike,
fizike dhe emocionale. Shembull klasik janë fëmija e alkoolikëve, të cilët do
të bartin në rastet e shumta ndjenjat e alkoolikut siç është faji dhe turpi.
Fëmija nga babi ose nëna e alkoolikë do ta kërkojnë fajin për alkoolizim e
vetë. Gjithherë ata do ta bindin veten, se prindërit e tyre janë të pa
mundshëm, të teje kërkues, që nuk kuptojnë, për këtë nuk është për t’u habitur,
se fëmija e tyre do ta kërkojnë daljen nga kjo situatë në çrregullimet e të
ushqyerit. Sepse një alkoolik nuk mund ta marrin përgjegjësinë mbi vete, por ai
këtë përgjegjësi do ta shpërndajnë anëtareve të familjes. Ashtu të gjithë do të
bëhen të varur nga alkooli. Për shembull një fëmijë do ta fajësojë babin si dhe
turpërohen para të tjerëve, sepse babai i tyre pi. Ai do tentojnë ta fshehin
veprimin e babit, por e di se diçka me të nuk është në rregull, po ashtu ia
fshehin babit alkoolin për mos t’i bie në dorë. Por nga ana tjetër frikohet se
nuk di se si do të reagojë babi duke e ndërlidhur me dhunë në familje. Me një
fjalë ai do të jetojë në një rreth të frikshëm dhe të paparashikueshme, dhe
kuptohet se i lenë gjurmët e ndjenjave të një individit frustruam me kompleksin
e pavlefshme, të padashur dhe pa përkatësi. Kurse në moshën e adoleshencës
dalin edhe më tepër në sipërfaqe ndjenjat e ndrydhura dhe fillon ta urrejë dhe
t’a përjashtojë prindërit, në disa raste edhe e braktis familjen. Fatkeqësisht
ata për arsyet të pamundur në familje do të strehohen në boten e drogave,
alkoolit, prostitucionit. Shpeshherë ju jepet e vetmja zgjedhje, si ta gjejnë
rrugën nga ky kaos, dhe ajo shprehet tani në çrregullimet e të ushqyerit.
Anoreksia nervore atëherë nuk është asgjë tjetër përveç refuzimi i një
situatës të pamëshirshme familjare. Këtë do ta tregojnë në refuzimin e
ushqimit. Kurse bulimia është pamja e një adoleshentit, i cili gjinden në një
krizë apo vështirësi, ku gjendjen e konfliktuoze në familje e pranon, por nuk
mund të absorbojë për këtë ai do t’i refuzoj prindërit duke ikur problemit
aktual dhe ata e gjejnë mënyrën më të lehtë të ngushëllimit të vetvetes në
konsumimi i tepërt i ushqimit.
Çrregullimet e të ushqyerit te adoleshentët zakonisht e kanë zanafillën apo
djepin te ato familjet, në të cilat mbretëron një atmosferë tiranike mos të
themi një farë “kanibalizmit familjar” ku mungon besimi reciprok por në të
kundërtën shfaqen konfliktet e pa ndërpreshme, shqetësimet e përhershme,
brenga, ankthi, pasiguria deri te depresion si dhe emocionet e ftohta.
Familjeve të tilla u mungon ngrohtësia, dashuria, prania, përkatësia si dhe
kujdesi i mirëfilltë. Zakonisht i riu këto mungesë do tentojnë në mes të
tjerash t’i zëvendësojnë me anë të ushqimit të tepruar. Me fjalë të tjera fëmija
apo adoleshentët ose të tjerët kur ballafaqohen me situatat e tilla, ata bien
jo vetëm në depresion, në ankth, frikë, pasiguri si në gjendjet emocionale të
padurueshëm, atëherë janë gjasat se ngushëllimin do ta gjejnë te refuzimi i
ushqimit (anoreksia nervore) ose bulimia nervore në ushqimin e tepruar.
Vetvetiu janë të kuptueshme pasojat e kësaj varësie, si nënpesha ose mbipesha
që mund të ndikojnë negativisht në vetëdijen e brishtë të adoleshentit
posaçërisht gjinisë femërore. Shpesh bëhen tallje nga moshanikët e tyre apo
mjedisi. Madje fillojnë të vuajnë nga kompleksi i pavlefshëm.
Problemi i varësisë nga çrregullimet e të ushqyerit nuk është në refuzimin
ose ushqimin e tepruar por në marrëdhëniet familjare. Në të cilat familje nuk
mund të zhvillohen raportet e drejta, ku mbretëron siguria, ngrohësi, dashuria
dhe ndjenjat e përkatësisë, që nuk është asgjë tjetër përveç kushtrimi nëpër
mes simbolikës së urisë për dashuria…
Nga ana tjetër adoleshentët mund ta refuzojnë ushqimin, të cilët dëshirojnë
t’iu tregojnë prindërve, se nuk pajtohen me sjelljet e tyre të pakuptimta, të
ashpëria si dhe frikësuese mos të themi të tmerrshme, që ju ofrojnë prindërit.
Me refuzimin e ushqimit ata refuzojnë edhe këshillat e prindërve, të cilat janë
pa ndjenja, të frikshme dhe të tmerrshme. Ashtu adoleshenti në mënyrë të
vullnetshëm e refuzojnë ushqimin dhe dobësohet deri në atë masë që jeta e tyre
rrezikohet.
Kemi po ashtu adoleshentë që ushqimin do ta konsumojnë dhe më vonë me
mjetet kimike e vjellin ushqimin e konsumuar. Këta dëshirojnë t’u tregojnë se
në familjet e tyre mbretëron marrëdhëniet e pamundura, posaçërisht ndjenjat e
hidhërimit, të frikës, të tmerrit, e të pasigurisë. Mungesa emocionale tani
zëvendësohet me ushqim, por nuk mund ta absorbojnë, si dhe nuk mund t’i absorbojnë
situatën e tmerrshme në familje. Në familjet e tilla askush nuk është i aftë
për ta kuptuar atë tjetrin dhe për t’i absorbuar ndjenjat e veta. Kurse
emocionet i shprehinë publikisht por nuk gjejnë kohë t’i absorbojnë në mënyrë
të arsyeshëm.
Te çrregullimet e të ushqyerit duhet të theksuar edhe komponentë hormonale
apo nevrobilogjike. Fjala është për varësinë bio-kimike, sepse me ushqimin jo
adekuatë përmbyset metabolizmi hormonal. Ashtu hormonet fillojnë të tajonë
lëngje që iu lehtësojnë dhimbjen e urisë, kurse individ i tillë bie në varësin
anoreksisë nervore. Hulumtimet e fundit flasin se funksionimi i trurit që e
rregullon urinë, oreksin dhe metabolizmin është i ngarkuar si dhe i
çrregulluar. Për shërimin e këtyre ngarkesave të ushqimin është mjaft i
konkllavitur dhe kërkon mjaft durim dhe vullnet të fortë. Po ashtu trupi i
hollë është model ideal i ngulitur te bota e njeriut të ri, këtyre mund ti
shtojmë edhe sportin, gjimnastikën, ushtrimet tjera fizike etj. Por kjo terapi
nganjëherë më tepër pengon se sa ndihmon për t’u pavarësuar nga varësia e
çrregullimeve të ushqyerit.
