Diabeti – Sëmundjae sheqerit
Diabeti (diabetes mellitus) është
një sëmundje kronike, degjenerative e shkaktuar nga mungesa e insulinës për shkak të trupit të
paaftë për të prodhuar insulinë në nivele normale, apo për shkak rë rezistencës
së insulinës, një gjendje në........
të cilën qelizat e trupit rezistues ndaj
insulinës përpipqen për rregullimin e niveleve të sheqerit në gjak.
Insulina është një hormon i prodhuar nga pankreasi për të metabolizuar
glukozën, një formë e sheqerit që është një nga burimet kryesore të furnizimit
të qelizave me energji. Nëse diabeti është shkaktuar nga rezistenca e insulinës
ose mungesa e insulinës, rezultati përfundimtar në të dyja rastet është i njëjti:
trupi nuk është në gjendje për të transportuar glukozë të mjaftueshme nëpërmjet
qarkullimit të gjakut në qeliza, veçanërisht pas ushqimit, kur nivelet e
sheqerit në gjak rriten si një rrjedhojë e natyrshme e tretjes.
Normalisht, nivelet e sheqerit në
gjak mbahen nga mekanizmi i vetë-rregullimit të trupit, të njohur si
homeostasis. Një rritje e glukozës në gjak, pas ngrënies, është programuar për
të stimuluar prodhimin e hormonit insulinë në pankreas, dhe insulin e lëshuar
në gjak duhet të mbajë nivelet e sheqerit në gjak, brenda një game të sigurt
dhe të përdorshme. Por, kur qelizat insulinë prodhuese të pankreasit nuk
funksionojnë normalisht, nivelet e glukozës mbeten të larta. Nëse kjo situatë
bëhet kronike, atëherë ndodh diabeti.
Diabeti prek dhjetra miliona
amerikanë, dhe është llogaritur se një e treta e të gjithë njerëzve që kanë
diabet nuk janë në dijeni për gjendjen e tyre. Sipas statistikave, llogaritet
që Diabeti të jetë shkak për gati dhjetë për qind të të gjitha vdekjeve të
SHBA-së për moshat 25 vjeç e më të vjetër. Ai është gjithashtu shkaku kryesor i
rasteve të reja të verbërisë në mesin e të rriturve 20-74 vjeç, dhe është
shkaku kryesor i fazës së fundit të dështimit (mosfunksionimit) të veshkave.
Përveç kësaj, diabeti është arsyeja kryesore për amputimin e gjymtyrëve, si dhe
shkaku kryesor i sëmundjen e zemrës.
Në përgjithësi, diabeti testohet
duke matur sasinë e glukozës në gjak. Ekzistojnë tri lloje të provave që mund
të përdoren për këtë qëllim. Njëra është matja e drejtpërdrejtë e niveleve të
glukozës në gjak duke qenë esëll. E dyta është matja e aftësisë së trupit për
të menaxhuar sheqerin e tepërt, pas pirjes së një sasie glukoze të lëngshme.
Një metodë e tretë është testi glycosylated hemoglobin A1c (HbA1c), me anë të
cilit matet numri i molekulave të glukozës së bashkangjitur në hemoglobinë
gjatë një periudhe prej 2-3 muaj.
Standardi i artë konvencional për
diagnozën e diabetit është me ngritjen periodike të nivelit të sheqerit në gjak
pas një nate agjërim (esëll në mëngjes). Në gjendjen esëll, nëse vlera e
sheqerit në gjak është mbi 126 mg/dl, në të paktën dy raste të veçanta, kjo
mund të jetë tregues i diabetit (ndërkohë që vlerat normale janë mes 64 dhe 110
mg/dl). Megjithatë, as problemet metabolike të glukozës, as fazat e para të
diabetit Tipi II, nuk mund të diagnozohen me lehtësi pa nja 4-5 orë testi të
Tolerancës së Glukozës që kontrollon të dyja nivelet: e insulinës dhe glukozës.
Qëllimi kryesor i trajtimit të
diabetit është të rivendoset near-euglycemia (vlerat normale të nivelit të
sheqerit në gjak) dhe të korrigjohen çrregullimet e lidhjes metabolike.
Trajtimi i suksesshëm i kërkon diabetikëve të përfshihen në mënyrë aktive në
menaxhimin e dietave të tyre të veçanta dhe të mënyrës së jetesës. Diabetikët
insulin-vartës (Tipi I) duhet të jenë shumë të zellshëm në përkujdesjen e
sëmundjes, dhe ne presim që diabetikët që do të trajtohen nga ne me anë të
dietës ushqimore, menaxhimit të stresit, stërvitjes, ç’helmimit dhe bimëve
natyrale, do të kenë sukses deri në rreth 95% të të gjitha rasteve, me
vullnetin e Zotit Fuqiplotë.
Ka dy lloje kryesore të diabetit:
Diabet insulin-vartës, apo diabeti i të miturve, ose Diabeti Tipi I, dhe Diabet
jo insulin-vartës, zakonisht më i njohur si Diabeti Tipi II. Të dyja llojet e
diabetit karakterizohen nga nivele të larta dhe kronike të sheqerit në gjak, si
dhe nga çrregullime të tjera në karbohidrate, yndyrë, proteina dhe metabolizëm.
Diabeti tipi II është forma më e përhapur e diabetit, me një kontabilitet
mes 90-95% e të gjitha rasteve të diabetit në Shtetet e Bashkuara.
Njerëzit me diabet tipi I nuk
prodhojë insulinë të mjaftueshme, ose nuk prodhojnë aspak insulinë në qelizat
pankreatike të tyre për shkak të dështimit të qelizave beta, ose shkatërrimit të
tyre. Në diabetin tipi I, kemi rritje të sheqerit në gjak, sepse në gjak hyn
vetëm pak insulinë ose aspak. Meqenëse insulina është e nevojshme për
metabolizmin e sheqernave, qelizat e trupit nuk mund të marrin ushqimin e
nevojshëm nga glukoza dhe kështu, glukoza e tepërt grumbullohet në gjak. Një
pjesë e glukozës mund të konvertohet në yndyrë, por pjesa më e madhe derdhet në
urinë.
Diabeti Tipi I zakonisht fillon në fëmijëri, por ai mund të ndodhë edhe më vonë në jetë, nëse pankreasi dëmtohet për shkak të sëmundjes apo lëndimit. Në mënyrë konvencionale, ky tip i diabetit konsiderohet si një gjendje degjenerative dhe trajtohet (dhe jo “shërohet”) nga mjekë konvencionalë me anë të administrimit të injeksioneve me insulinë me çdo vakt ngrënie për rregullimin e sheqerit në gjak.
Diabeti Tipi I zakonisht fillon në fëmijëri, por ai mund të ndodhë edhe më vonë në jetë, nëse pankreasi dëmtohet për shkak të sëmundjes apo lëndimit. Në mënyrë konvencionale, ky tip i diabetit konsiderohet si një gjendje degjenerative dhe trajtohet (dhe jo “shërohet”) nga mjekë konvencionalë me anë të administrimit të injeksioneve me insulinë me çdo vakt ngrënie për rregullimin e sheqerit në gjak.
Diabeti tipi II është shumë më i zakonshëm
se diabeti tipi I, dhe quhet shpesh “insulin rezistues”. Në rastet e diabetit
Tipi II, trupi prodhon insulinë, por insulina që ai prodhon nuk mund të lidhet
siç duhet me yndyrën dhe muskujt për të lejuar glukozën në brendësi të qelizave
që të prodhojë energji. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), një
sulm epidemik i diabetit tipi II po ndodh nëpër botë. Rastet e diabetit Tipi II
janë rritur për shkak të faktorëve të tillë si dieta e varfër, trashja, mënyra
e jetesës, etj.
Diabeti i shtatzanisë është gjithashtu një lloj i
tretë i diabetit. Ai shkaktohet në mënyrë hormonale dhe zakonisht është një
gjendje e përkohshme që ndodh te gratë shtatzëna. Diabeti i shtatzanisë
(Gestational Diabetes) në përgjithësi është i butë, dhe zakonisht shtrohet me
dietë të përshtatshme dhe ushtrime. Rrallë herë e bën pacienten të kërkojë
injeksion insuline. Pavarësisht nga natyra e tij zakonisht e përkohshme, ky
lloj diabeti duhet të trajtohet me kujdes, sepse nivelet e larta të sheqerit në
gjak mund të jenë të dëmshme për fetusin dhe mund të dobësojnë sistemin imun të
tij.