LENDA:FIZIKE
BURIMET E ENERGJISE
RIPERDORIMI, REDUKTIMI, RICIKLIMI...jane 3 fjalet me te
rendesishme qe ndihmojne natyren dhe mjedisin ku jetojme. ndryshe te quajtura
3R
Riciklimi është përpunimi i materialit (mbeturinave) në
produkte të reja me qëllim që të parandalohet krijimi i mbeturinave nga
materialet të cilët mund të ripërdoren,
të zvogëlohet përdorimi i lëndëve të
reja të para, të zvogëlohet përdorimi i energjisë, të zvogëlohet ndotja e ajrit
dhe ujit me zvogëlimin e kërkesës për mënyrën e zakonshme të grumbullimit
të mbeturinave në groposje. Riciklimi është aktivitet kyç i mënyrës
bashkëkohore të zvogëlimit të sasisë së mbeturinave dhe aktiviteti i tretë në
hierarkinë “Redukto, Ripërdor, Riciklo”
SIMBOLI I RICIKLIMIT
Simbolin universal të riciklimit i cili sot është në
përdorim e ka dizajnuar Gari Anderson, një student i cili në vitin 1970 e
fitoi çmimin e parë për projektimin konceptual të simbolit të riciklimit në
konkursin të cilin e kishte shpallur një kompani amerikane. Ky simbol gjëndet
në të gjitha materialet dhe prodhimet të cilat mund të ripërdoren, pra të
riciklohen.
Simboli përbëhet nga tri shigjeta të vogla të cilat
simbolizojnë proçesin qarkor dhe secila nga ato ka domethënie. Shigjeta e parë
ka domethënien “Redukto” dhe këtu mendohet në zvogëlimin e sasisë së
mbeturinave; shigjeta e dytë ka domethënien “Ripërdor”, e cila na kujton që
shumë gjëra mund të përdoren përsëri, dhe shigjeta e fundit me domethënie
“Riciklo”, e cila shënon proçesin e riciklimit.
Është shumë e rëndësishme që në fillim të ndahen mbeturinat
sipas llojit. Shumica a materialeve mund të përdoren përsëri nëse
mblidhen veçanërisht dhe grumbullohen në mënyrë të duhur. Pra,
proçesi i riciklimit fillon me grumbullimin e veçantë të mbeturinave
në kontejnerë dhe pastaj me kamionet e shërbimeve komunale transportohen
për në qendër për riciklim ku fillon proçesi i seleksionimit të llojeve
të ndryshme të mbeturinave, dërmimi ose shkrirja e tyre me qëllim që të fitohet
lënda e parë nga e cila mund të bëhen produkte të ndryshme ose mjete të cilat
mund të përdoren në jetën e përditshme.
PËRSE është riciklimi i rëndësishëm?
Përmes riciklimit ruajmë mjedisin
Gjatë riciklimit përdorim shumë më pak energji dhe
lëndë djegëse në fabrika se sa do të duhet sikur të prodhonim një produkt
të ri nga burimet natyrore. Përdorimi i zvogëluar i energjisë në proçesin e
prodhimit zvogëlon emetimin e gazërave të dëmshme të cilët lirohen në
atmosferë. Siç e dini, gazërat e dëmshme shkaktojnë nxehjen e shpejtë të
atmosferës tokësore, shkrirjen e akullnajave, krijimin e stuhive, vërshimet dhe
rritjen globale të nivelit të ujit në lumenj, detëra dhe oqeane.
RICIKLIMI NDIHMON RUAJTJEN E BURIMEVE NATYRORE
Burimet natyrore, siç është nafta (nga e cila bëjmë plastikën),
janë të kufizuara, çka do të thotë që nuk do të ekzistojnë përherë. Për disa
vite, rezervat e këtyre burimeve do të shpenzohen nëse nuk mësojmë dhe fillojmë
ti ruajmë, përmes riciklimit dhe ripërdorimit.
Me riciklim zvogëlojmë sasinë e mbeturinave
Miq, nëse njerëzimi nuk ndërmerr masa të duhura, qytetet
tona, fshatërat, lumenjtë dhe liqenet në të ardhmen e afërt do të
mbulohen me mbeturina. A mund të paramendoni sikur të gjitha bukuritë
tona natyrore të ishin të mbuluara me mbeturina, a mund ta paramendoni
përhapjen e sëmundjeve dhe erës së keqe? Kjo mund të na ndodhë në të vërtetë
nëse nuk fillojmë të sillemi me përgjegjshmëri ndaj mbeturinave dhe nëse nuk i
ndërrojmë zakonet tona kur është fjala për grumbullimin e mbeturinave dhe ruajtjen
e mjedisit.
Riciklimi është një tërësi aktivitetesh që përfshijnë
grumbullimin, ndarjen dhe procesin e kthimit të mbetjeve në një prodhim të ri,
me dhe pa strukturën kimike të materialit.
Riciklimi është një mundësi ekologjike dhe fitimprurëse në menaxhimin
e mbetjeve krahas landfill-eve (vendgroposje) apo incenerim-it (djegies) sepse
përmes tij: kursehet energji, kursehen taksa, zvogëlohet sasia e
mbeturinave, ruhen burimet natyrore ( si pyjet, ujrat, pasuritë nëntokësore,
metalet dhe nafta/lëngjet fosile) etj., parandalohet ndotja e ajrit që
shkaktohet nga prodhimi i një produkti të ri si dhe çon në reduktimin e
ngrohjes globale.
Shkurt, procesi i riciklimit ndihmon në ruajtjen e
mjedisit. Por kur flasim për veprimtari të tilla, të cilat janë të një rëndësie
kombëtare duhet medoemos një frymë bashkëpunimi në nivel individual dhe
shtetëror, sepse dakort që qytetari do bëjë ndarjen e mbetjeve po ku, ne cilat
kosha do shkojnë këto mbetje, ku janë koshat riciklues që bëjnë veçimin e tyre?
Sot, edhe në Tiranë, që është kryeqyteti i vendit, nuk sheh më shumë se dy-tre
kosha të tillë, ndërkohë që popullsia kap afersisht shifrën rreth një milionë.
Absurditet!
Ndërkohë le të marrim shembull Gjermaninë, e cila është
rasti model për sa i përket kulturës mjedisore, ricikluese dhe jo vetëm. Në çdo
qoshe të rrugës sheh të vendosura tre vazo të mëdha metalike ( qelqi, plastika
dhe letra). Dhe çdo familjeje, çdo shtëpie iu janë shpërndarë falas nga shteti
enë të veçanta ku mblidhen mbeturinat, bëhët ndarja e tyre dhe kështu çdo gjë
riciklohet.
REDUKTIMI
Me reduktim nenkuptojme shfrytezimin sa me efikas te
resurseve natyrore zvogelim te prodhimeve te panevojshme dhe te planifikuara
domethen humbje me te vogel te energjise .Perdoruesit ta shfrytezojme mundesine
per riperdorimin dhe riciklimi e ambalazhit. Reduktimi në burim
Mbeturinat paraqesin
një material shumë kompleks dhe heterogjen që formohet
gjatë aktiviteteve të përditshme të njeriut në punë, banesë,
sipërfaqe publike, shkolla,
industri, dyqane dhe aktivitete të tjera .
menyra me e mire per te reduktuar mbeturinat eshte te jeni
nje bleres I kujdesshem.Mos blini me shume se ckeni nevoje.
Gjithashtu mos I zevendesoni objektet apo sendet e prisura
por riparojini ato.
Riperdorimmi
Disa prodhime janë të dizajnuara në atë mënyrë që mund të
shfrytëzohen disa
herë. Përdorimi i serishëm i qeseve të najlonit ose
kavanozave të qelqit, janë shembuj të
shpeshtë.
Ekzistojnë disa arsye për ripërdorimin e prodhimeve:
- kursehet në energji dhe lëndë të parë;
- zvogëlohen shpenzimet për deponim;
- zvogëlohen shpenzimet për tregtarë dhe konsumatorë.
Me rëndësi shumë të madhe, është edhe numri i gjërave që
ripërdoren, gjegjësisht koha e
prodhimit. Nese nuk ju duhet dicka kjo sdo te thote ta
flakni tutje pershembull: nje shishe plastike bosh.
Ato mund ti perdorni edhe per pune artizanale.
Mendimi im
Une mendoj se projekti shkoj mire .
Mund te shkonte edhe me mire por une nuk gjeta shume
informacion prandaj nuk shkoi aq mire sa e mendoj
Burimet e riperterishme
Energjite e riperteritshme
është energjia që fitohet nga resurse të ndryshme nga ato që
përdoren sot (nafta, qymyri etj.Kjo lloj energje synon të jetë sa me e
pastër dhe sa me pak e dëmshme për mjedisin jetësor. Kjo lloj energje nxirret
nga resurse të përsëritshme si era, rrezet e diellit, uji
etj.Shkenca e sotme është duke punuar së tepërmi mbi këtë lloj energjie
duke e parë si "shpëtim" për të ardhmen e resurseve të papërsëritshme
të planetit.
