Skënderbeu (emri
i vërtetë: Gjergj Kastrioti) lindi në 6 Maj në
vitin 1405 dhe vdiq më 17 janar të vitit 1468.
Është Heroi Kombëtar i shqiptarëve, figura më e shquar në historinë e
shqiptarëve.
Boigrafia
Gjergj
Kastrioti ishte djali më i vogël i Gjon Kastriotit dhe i
princeshës Vojsava, fëmija i fundit midis 4 djemve dhe 5 vajzave. Mendohet
se lindi më 6 maj 1405 në Mat. U mor peng si nizamë pas
thyerjes së të atit nga Sulltan Murati më 1421 dhe u dërgua në
oborrin e Sulltanit nëAdrianopojë. Atje, zgjuarsia dhe shkathtësia e çuan
Gjergjin në shkollën e sulltanit që përgatiste komandantë e nëpunës.
Natyra
i kishte dhënë dhunti mendore e fizike. Atje mori
emrin Iskënder (Aleksandër). Pas mbarimit të shkollës, Gjergj
Kastrioti "(Skënderi)" kreu detyra ushtarake në Ballkan e
në Azinë e Vogël, duke u dalluar për trimëri dhe për këtë arsye iu dha
titulli bej që do të thotë princ ose fisnik pra Skënderbeg do të
thotë Aleksandri princ ose fisnik. Ai nuk e harroi vendin e tij të dashur dhe
priste me padurim rastin të kthehej në tokën që e lindi. Me vdekjen e të atit,
ai shpresonte t'i zinte vendin, por në fakt sulltani e
emëroi sanxhakbej jashtë tokave shqiptare. Skënderbeu nuk hoqi dorë
nga ideja për t'u kthyer në Shqipëri në fronin e të atit, deri në vitin 1443
kur ai u nis kundër Janosh Huniadit nën komandën
e bejlerbeut të Rumelisë.
Më 3
nëntor 1443 në afërsi të Nishit, u ndeshën dy ushtritë. Ushtria
osmane u shpartallua dhe u tërhoq në panik. Skënderbeu filloi të zbatonte
planin e kryengritjes, së bashku me 300 kalorës shqiptarë e me të
nipin Hamza Kastrioti, u kthye në Dibër, ku populli e priti si
çlirimtar. Mori masa për përforcimin e rrugëve nga mund të vinin osmanët, dhe
prej andej iu drejtua Krujës. Me një ferman të rremë shtiu në dorë qytetin
e garnizonin dhe kështu më 28 nëntor 1443 u shpall rimëkëmbja e
principatës së Kastriotëve. Mbi kështjellën e Krujës u ngrit
flamuri me shkabën e zezë dykrenare i Kastriotëve.
Kryengritja
u përhap shpejt në viset e tjera dhe feudalët e tjerë u ngritën gjithashtu.
Gjatë dhjetorit, Shqipëria e Mesme dhe e Veriut u spastruan nga forcat osmane,
u çliruan njëra pas tjetrës kështjellat e kësaj zone. Skënderbeu ishte
organizatori i Kuvendit të Arbërit, në të cilin u zgjodh si prijës
i Lidhjes Shqiptare të Lezhës. Ai u martua me të bijën e Gjergj
Arianitit me Donika Arianitin për të forcuar lidhjet e tij me
principatat e tjera.
Në janar të
vitit 1468 Skënderbeu u sëmur gjatë zhvillimit të një Kuvendi të
thirrur nga ai, në të cilin ishin të ftuar të gjithë princat shqiptarë. Vdiq
me 17 Janar 1468në Lezhë. I mbuluar me lavdi, ai u varros
në Lezhë. Shqiptarët humbën prijësin e lavdishëm që i udhëhoqi për 25 vjet
rresht. E shoqja me të birin emigruan, sikurse edhe një pjesë e parisë
shqiptare, për në Itali. Rreth përkrenares ekziston ideja se e ka mbajtur
për nder të Pirros së Epirit, pasi edhe ai ka mbajtur po të njëjtën përkrenare.
Hero
Kombetar
Gjergj
Kastrioti - Skënderbeu (6 maj 1405- 17 janar 1468) sintetizon një epokë të
tërë historike që mori emrin e tij: luftën njëshekullore kundër pushtimit osman
(fundi i shek. XIV - fundi i shek. XV). Nën udhëheqjen e tij, lufta e
shqiptarëve u ngrit në një shkallë më të lartë e më të organizuar dhe shënoi
një kthesë vendimtare në zhvillimin politik të Shqipërisë.
Gjergj
Kastrioti - Skënderbeu ishte përfaqësuesi më konsekuent dhe më i shquar i
elitës drejtuese shqiptarë që udhëhoqi më vendosmëri frontin e luftës së
shqiptarëve kundër pushtuesve osmanë. Ai realizoi të parin bashkim të shqiptarëve,
Lidhjen Shqiptare të Lezhës, e cila hapi rrugën e krijimit të shtetit të
pavarur shqiptar, themeluesi i të cilit u bë ai vetë. Kujdes të veçantë
Skënderbeu i kushtoi ruajtjes së burimeve të brendshme ekonomike, tek të cilat
u mbështet lufta. Duke fuqizuar mbrojtjen në brezin kufitar, në lindje e në
jug, ai i dha mundësi banorëve të viseve të lira të zhvillonin një veprimtari
ekonomike deri diku normale.
Krahas
mbrojtjes së vendit, Skënderbeu i kushtoi vëmendje çlirimit të viseve të
pushtuara që ndikoi në formimin e mëtejshëm të lidhjeve më banorët e këtyre
viseve dhe në forcimin e bashkimin e të gjithë popullit shqiptar. Aftësitë e
Skënderbeut si burrë shteti spikatën edhe në marrëdhëniet me vendet e tjera.
Duke pasur të qartë së rrezikut osman mund t’i bëhej ballë vetëm më sukses
vetëm me forca të bashkuara, Skënderbeu kërkoi pareshtur pjesëmarrjen e vendeve
evropiane në luftë kundër armikut të përbashkët.
Në
kushtet e pabarazisë së theksuar ndërmjet forcave osmane dhe atyre shqiptare,
Skënderbeu përpunoi strategjinë dhe taktikën e tij luftarake, në bazë të së
cilës qëndronte mendimi se fitorja nuk mund të varej nga numri i ushtarëve. Ai
mbante armikun në alarm të përhershëm, i priste rrugën e fuqizimet dhe, pasi e
kishte futur në kurth, e godiste me sulme të fuqishme e të befasishme
Skënderbeu
u shndërrua në simbol të luftës për liri e pavarësi. Ai mbeti një figurë e
dashur për shqiptarët edhe pas vdekjes së tij. Kujtimi i tij mbeti gjithnjë i
gjallë nëpër këngët, gojëdhënat e tregimet e shumta popullore që i dhanë atij
tiparet e një figure legjendare.
Vepra
dhe figura e Skënderbeut kishte përmasa dhe rëndësi evropiane. Ai u vlerësua
lart nga personalitetet e shquara evropiane të kohës. Këtë e dëshmon edhe fakti
së për Skënderbeun është shkruar një literaturë e shumëllojshme, prej qindra
vëllimesh, të botuara në shumë gjuhë, dhe në të katër anët e botës. Ndër
autorët shqiptarë janë Marin Barleti, Fan Noli, Sabri
Godo, Fatos Daci
Legjenda
rreth Skenderbeut
Në
një rast Ballaban Pasha i dërgoi Skënderbeut një dhuratë: katër kuaj arab së
bashku me një pajisje të shkëlqyer për të nderuar Skënderbeut si një komandant,
ndërsa Skënderbeu si përgjigje ìa kthen me një dhuratë të e përbërë nga një
shkop bariu dhe një gunë, duke i dhënë të kuptoj Ballaban pashës se do të
kishte qenë më shumë i nderuar të ishte një bari i thjeshtë në fshatin e tij,
sesa të tradhtonte vendin e tij.
Për
popullin shqiptar Skënderbeu bënte mrekulli me shpatën e tij. Ishte menduar se
duheshin tre burra të ngrinin shpatën e tij dhe se ai mund të copëtonte
shkëmbinj ose shponte male me të. Në një ngjarje tjetër popullore është thënë
gjatë negociatave për paqe Sulltan Mehmedin II, që kishte dëgjuar për shpatën e
Skënderbeut i kërkoi atë si një nder Skënderbeut. Skënderbeu pranoi dhe dërgoi
shpatën e tij si një dhuratë për sulltanin. Njerëzit e Skënderbeut pas dëgjimit
të lajmeve ishin të shqetësuar. Ata i dolën Skënderbeut në lidhje me frikën e
tyre se ai i dorëzoi shpatën e tij legjendare, por Skënderbeu qeshi dhe u
përgjigj se ai i dorëzoi shpatën e tij, por jo krahun e tij.
Gjatë
një betejë të furishme kundër turqve që zgjati përtej muzgut, Skënderbeu
urdhëroi disa nga ushtarët e tij të gjenin një tufë me dhi, e u lidhën pishtarë
të ndezur brirëve të tyre dhe dërgohen në drejtim të rreshtave të ushtarëve
turq gjatë natës. Turqit besuan se u sulmuan nga trupa të shumta shqiptare dhe
u larguan me mendimin se u mundën që në numër. Për shërbimin e rëndësishëm të
marrë nga ana e këtyre kafshëve, heroin ynë vendosi të përvetësojë imazhin e
kafshës si emblemë të tijën, në përkrenaren e tij.
Skënderbeu
në shtrat të vdekjes së tij urdhëroi djalin e tij për t'i shpëtuar hakmarrjes
turke të largoheshin për në Itali, tha se sa më shpejt të zbarkojë në ranishte
të gjente një pemë ku të lidhë kalin e tij dhe shpatën e tij, dhe sa herë që të
frynte era turqit të dëgjonin shpatën e tij në ajër dhe hingëllimën e kalit të
tij dhe nga frika se nuk do t'a ndiqnin.
Me
të përhapur lajmin e vdekjes së Skënderbeut, Turqit vendosën të sulmonin forcat
shqiptare sa më shpejt që të përfitonin nga morali i ulët që ngjarja kishte
prodhuar. Komandantët shqiptar vendosën të përdornin një dredhi të pazakontë:
morën nga shtrati i vdekjes trupin e pajetë të kreut të tyre dhe e hypën mbi
kalin e tij, nxitur në luftë me të gjithë ushtrinë e tij prapa. Turqit, u ndien
të mashtruar me lajmin e rremë rreth vdekjes së tij dhe u tërhoqën.