Jemi njerez dhe shpesh e konsiderojme veten si
superiore, zoterues te tokes ku jetojme dhe te afte te marrim lehte ate
c'ka duam. A eshte e drejte t'a qujme veten si qenien me komplekse? Pse duhet
te konsiderohemi ne maje te piramides se evolucionit kur ka plot kafshe te
tjera me aftesi qe ne nuk i kemi?
Nuk jemi as vrapuesit e as notaret me te shpejte, shqisat tona kane ndijime
shume me te dobeta se te kafsheve te tjera, nuk jemi ata qe orientohen lehte me
diellin, nuk mund te shohim mire naten, dhe perseri mbahemi si qeniet me te
forta, me te pershtatura dhe dominante ne planet.
C'jemi? U be mijera vjet qe nuk pergjigjemi dot. Kemi arritur te zhbirojme
galaksite, te ndajme atomin, te gjurmojme driten, dhe ende s'jemi marre me
veten tone. Ka nje pengese, ndoshta sepse njeriu e ka te veshtire te
perkufizoje veten e vet, e ka te veshtire te eksperimentoje me specien e vet,
ose ndoshta mendja jone eshte e projektuar ne ate menyre qe te mos zbuloje te
fshehtat tona.
Disa thone se njeriu eshte nje kafshe me arsye. Kafshe na bejne instiktet. Instiktet
na shtyjne te plotesojme nevojat baze per te jetuar. ID-ja, thote Frojdi, eshte
nje pjese e erret, ne nendergjegjen tone, ku ne menyre kaotike zhvillohen
instiktet : uria, etja, uria seksuale dhe ruajtja nga dhimbja. Keto i kemi te
perbashketa me gjithe kafshet, ndersa ato qe na diferencojne jane deshirat tona
dhe kufizimet qe na ve shoqeria.
Egoja na ben te realizojme nje set funksionesh psikologjike : gjykimin,
ambicjen deluzionin, agresivitetin , etj ,me pak fjale gjitcka qe mund te na
duhet per te plotesuar nejovat qe vijne nga zeri i brendshem i instikteve.
Superegoja eshte ajo c'ka e frenon instiktet tona kafsherore, na ben njerez te
afte te jetojme ne nje shoqeri ku ka ufizime moralee shoqerore. Ndersa
instiktet na shtyjne te veprojme ne nje menyre teresisht te lire, superegoja na
kufizon, na tregon c'eshte e mire e c'eshte e keqe, si duhet te veprojme drejt
ne nje mjedis nderveprues.
Me kete analize, s'mund te themi qe jemi teresisht te krijuar nga natyra, dhe
teresisht ne dore te saj. Njeriu ka ne dore sjelljen e tij, pershtatjen dhe
intelektin. S' mund te konsiderohemi si kafsha me e sofistikuar pa futur ne
loje arsyen tone, ate c'ka na diferencon dhe na ben te bashkeveprojme. Pa
tolerance, pa komunikim, qenia njerezore, e cila dikur jetonte e vetme, si nje
gjuetare e thjeshte, nuk do te organizohej per te krijuar struktura me
komplekse, ku ndeshen bashke interesat e perbashket, por dhe ato te ndryshme.
Njeriu eshte nje epiqender emocionesh dhe ndjenjash. Ngacmimet me te forta
njerezit i marrin nga nje proces i vecante; jo nga dhimbja apo uria sic mund te
ndodhte tek kafshet, por nga ngjarje, ndodhi qe shkaktojne emocione. Njerezit
kane thene qe vdekja eshte vdekja e tjetrit, qe dashuria eshte motorri qe leviz
boten... Njerezit ia atribuojne jeten e vet ndjenjave, jane pre e tyre.
Ndjenjat influencojne aq shume sa cdo veprim joni varet nga to, nga gjendja
jone shpirterore. Njerezit shtrojne pyetjen nese duhet vepruar me arsye apo me
zemer. Njerezit besojne dhe kane shprese, me pak fjale jemi shume te vecante,
pikerisht nga kjo pjese qe na ben njerezore, nga ndjenjat humane, ato qe na
mbrojne nga instiktet e egra qe duan thjesht mbijetese.
Kjo teme eshte shume e gjere, madje dhe e kote, por njekohesisht dhe
mbreteresha e temave, nese arrijme t'i vejme kuroren.
