Shqiptaret e lashte nenkuptojme Iliro-Pellasget ne
kuptimin e trashegimise se emrit etnik pasi emri i Ilireve dhe Ilirise ishte i
njohur ne perjudhen historike, ato si etni ekzistonin me parpara, sepse sipas
studimeve gejnalogjike mbartesit e genit te pare "I" Dinarik ne
Europe, kane qene populli paleolitike i pare 40.000-35.000 vjeçare i cili
krijoj racen qe quhet "raca Adriatike" ose Dinarike.
Plejada te tera perfaqesuesish te shkences kane dhene ndihmese te frytshme per
ndricimin e problemeve themelore te pellazgologjise ne kuadrin e kulturave
mesdhetare.
Hans E. Tunman (1746-1778) i pari studiues, që ju kushtohet pellazgëve në kohën
moderne, i njeh ata si popull autokton para helen në rajonin e Egjeut, dhe
shqiptarët pasardhës të tyre. Nënvizon se: “Pellazgët janë stërgjyshët e lashtë
të maqedonasve, epirotëve dhe shqiptarëve dhe për rrjedhim edhe gjuha shqipe
rrjedh nga ajo pellazge”.
Gjeografi francez Konrad Maltebrun (1755-1826) shkruan se gjuha shqipe ka
karakter pellazgjik, sepse sipas Herodotit emrat e shumë perëndive vijnë nga
gjuha pellazge.
Robert d’Angely (1893-1966) studiues francez, që gjuhën pellazge e lidh me
shqipen, epikat e Homerit fillimisht janë shkruar në gjuhën pellazge, më pas u
transkriptuan në gjuhën helene
Gjurmët e para materiale dhe më të vjetra të ekzistimit të jetës në këto troje,
janë zbuluar në fshatin XARRË ( afër Sarandës) . Këto janë: vegla pune, armë,
stoli, enë nga dheu etj. Prejardhja e tyre daton që nga koha e paleolitit të
lartë, që vazhdon afërsisht 40.000 – 6.000 vjet para e.s.
Ne krahinen e dardanise (Kosova e sotme) kohët e fundit janë vënë re pesëdhjetë
mbishkrime “zeusiane”, tashmë të botuara, shfaqje të tjera të panumërta të
trashëgimisë kulturore dhe të teogonisë pellazgjike. Duke mbajtur parasysh
lashtësinë dhe vazhdimësinë kaq të qartë e të pandërprerë, studiuesi i shquar i
mesjetës, Alen Dyseljë, ka thënë më 1981: “Historia na mëson se lidhur me
Kosovën, serbët janë pushtues të ardhur mjaft vonë”..
Kombi shqiptar eshtë një nga më të vjetërit në Ballkan e në botë. Kjo për
arësye se ky komb eshte identifikuar më herët si ilirë, ku këta të fundit kane
një prejardhje ose nje rrenje te vjeter pellazge. Pellazget konsiderohen si ajo
popullsi që ka hedhur rrenjet ne qytetërimin mesdhetar , që me vone do të
ndahej në qytetërimet greke, romake, ilire etj. Pra themi se popullsia
parahelene e Greqisë dhe disa popullsi te tjera ishin pellazge .Shqiptaret jane
sterniperit me autentike te pellazgeve, dardaneve dhe te ilirëve të vjetër .
Edhe pas shume peripecive historike, lufterave, pushtimeve etj, pellazget –
iliro –shqiptaret e ruajten me mijera vjet te papërlyer genin e vet me bukuri
të virtyteshme.
Dëshmitë të kesaj përcjellje vlerash jemi të gjithë ne sot. Shpalosja me e
madhe e ketyre vlerave ishte festimi madheshtor i 100 vjetorit të shpalljes se
pavaresise, gjatë të cilit edhe njëherë treguam se qëndrojme denjesisht përkrah
kombeve të tjerë të botës.
Se pellazgët dhe ilirët e kanë një prejardhje të lashtë në këto troje dhe se ne
jemi pasardhës të denjë të këtyre civilizimeve, flasin shumë studime jo vetëm
të studiuesve shqiptarë, por numri më i madh i tyre është nga ata të huajt. Në
baze te shkencës së mirëfilltë, teoria tanimë e dëshmuar e prejardhjes së
shqiptarëve të sotëm nga pellazgët dhe ilirët e lashtë, askund nuk kontestohet.
