Boten
mbrapa desh ta kthente dhe me ushte ta mberthente! Don Kishoti, ky kalores me
pazmore idealiste qe deshiron te ktheje kohen mbrapsh, eshte bere nje figure
simbol pergjate koherave. Mund te duket paradoksale : Te kthesh kohen mbrapa? A
eshte e mundur? A eshte gjeja e duhur?
Keto
pyetje Don Kishoti i kishte te zgjidhura ne mendjen e vet. Ai niset i vetem , i
bindur, i verbuar nga vetebesimi dhe i zhytur ne boten fantastike te librave ne
kerkim te te pamundures, por njekohesisht edhe endrres se tij. Nuk e dime si
t’a percaktojme kete hero tragjikomik ; te ndershem dhe te zgjuar, apo
nje njeri i mberthyer nga kthetrat e cmendurise?
Kete
problem rrok dhe romani i madh i Servantesit. Spanjollet e asaj kohe
jetonin ne nje rreth te mbyllur ku korrupsioni, pandershmeria dhe injoranca po
mbytnin cdo mendje te lire. Don Kishoti nuk pranon te bjere pre e kesaj fryme,
por merr ushten duke besuar ne natyren e tij romantike dhe naive se me te
do te ktheje kohet e vjetra, kohet e lavdishme te Spanjes dhe te kaloresve
legjendare per te cilet lexonte tere diten ne libra.
Ky
veprim ne pamje te pare duket sa qesharak, dhe i thelle, por duhet te pranojme
dhe qe ndryshimi dhe ecja perpara e kohes nuk duhet dhe nuk mund te ndalet.
Revolucioni i Don Kishotit nuk do te sillte medoemos te mira, madje eshte
qesharake te duash te kthesh kohen pas. Don Kishoti eshte sa qesharak me
manierizmat e tij, sa edhe i mencur. Ai njeh mire literaturen dhe historine dhe
ndoshta simbolizon njerezit e mencur qe mund te bien pre e budallallekut te
tyre.
Ne
nje kontekst me te gjere, mesazhi lidhet me ata njerez te cilet bien ne
krahet e fantazise me teper sec duhet dhe ne nje moment te caktuar realiteti I
zbret me kembe ne toke, dhe e gjitha kjo eshte ne perpjestim te zhdrejte.
A
ka ende sot Don Kishote? Sigurisht qe po ; artistet e vertete dhe bohemet
kane qene dhe do te jene Don Kishote, fatkeqesisht per jeten e tyre qe shkon si
nje iluzion, dhe fatmiresisht per boten qe ende ushqen njerez japin tere
jeten per pasionin e tyre dhe qe besojne tek endrrat aq shume saqe humbasin ne
to.
Si
perfundim mund te themi qe sado paradoksale mund te duket, sado jashte kohe apo
“te cmendur” keta njerez mund te jene, botes i nevojiten Don Kishote, pasi jane
ata njerez te cilet te vetem me endrrat e tyre, marrin guximin te ndryshojne
boten, gje te cilen te tjeret jane te dobet dhe nuk e bejne.
