Fushata elektorale
Rregulli i pare i fushatave elektorale është se “Në të vërtetë nuk ka
asnjë rregull”. Nuk ekziston asnjë shkop magjik në një menaxhim fushate, si
edhe asnjë formulë e mbinatyrshme.
Në përgjithësi fushatat politike sipas Ronald A.Faucheux përfshijnë këto
element:
·
Njerëz: Këtu përfshihen votuesit po aq sa edhe
kandidatët.
·
Strategji: Përpara se të fillohet një betejë, në
luftë apo politikë, nevojitet hartimi i një plani që të mund të shpjegojë mënyrën
sesi të bëhet e mundur përmbushja e synimeve, qëllimeve duke u bazuar në
realitetin praktik dhe duke gjetur kohën e përshtatshme
·
Mesazhet: Çdo fushatë pavarësisht, sesa e shkurtër
apo e paqartë ka nevojë për një racionalitet që e pozicionon kandidatin në
lidhje me opozitën dhe kontekstin politik
·
Problemet: Problemet shpesh përcaktojnë mënyrën
sesi njerëzit votojnë, përgatisin skenën për të vendosur vijën ndarëse ndërmjet
zgjedhjeve (choice) politike.
·
Organizimi: Fushatës i nevojitet një organizim i
mirë dhe njëkohësisht një mbështetje politike, që vazhdimisht duhet të rritet,
unifikohet, rekrutohet, aktivizohet.
·
Para: Paratë përcaktojnë si, kur, dhe ku një
kandidat mund të shpërndajë mesazhet e tij, saj.
·
Sugjerimet: Votuesit rrallë njohin çdo detajë
rreth kandidatit, filozofisë së tij, letrave kredenciale apo platformës.
Karakteristikat kryesore të kandidatit – posti, partia, gjinia, krahina,
origjina e tij – përbëjnë për votuesit elementët dallies që atyre duket se u
interesojnë më shumë.
Planifikimi i fushatës
zgjedhore
Ekzistojnë tre lloje fushatash:
1.Ajo që nuk ka një mesazh bindës për votuesit dhe nuk ka një ide të
qartë se cilët votues do të bindë. Kësaj fushate që në fillim i mungon
drejtimi, dhe për pasojë situate veçse do të përkeqësohet.
2.Fushata që ka një mesazh konciz dhe një ide të qartë për votuesit që
do të tërheqë, por që i mungon një plan i arsyeshëm në lidhje me atë cka duhet
të bëjë, në mënyrë që t’i bindë votuesit deri në ditën e votimit. Kjo lloj
fushate harxhon kohë, para dhe energji ndërkohë që endet kot pa një qëllim të
caktuar deri në ditën e votimit. Shpesh shpërqëndrohet nga ngjarjet e ditës nga
ato që bën fushata e kundërshtarit ose nga ato që thotë shtypi duke shpenzuar më
shumë kohë për të reaguar ndaj faktorëve të jashtëm sesa për të çuar para
planin e saj.
3.Së fundmi ajo që ka një mesazh të qartë, një ide të qartë të
votuesve të saj dhe një plan për të shkuar deri në ditën e votimit, por duke
mos punuar mirë çdo ditë, dështon në ndjekjen dhe realizimin me sukses të
planit. Kjo është një fushatë “dembele” që nxjerr justifikime mbi arsyet e mosbërjes
së asaj që duhet të bëjë, dhe në fund nxjerr justifikime mbi arsyet e humbjes.
Pra duhet nënvizuar se një hap i rëndësishëm gjatë fushatës
elektorale, lidhjet me aftësinë për të bindur votuesit të cilët janë të
domosdoshëm për të fituar zgjedhjet, të identifikojnë mbështetësit dhe të
fitojnë votat.
Zakonisht një fushatë politike është fituese kur ajo shpesh I kushton
kohë votuesve të fokusuar, harton një mesazh bindës, dhe ndjek një plan të
arsyeshëm për të kontaktuar me votuesit.
Përdorimi apo jo i fushatës derë më derë varet nga madhësia dhe
veçoritë e rajonit, personaliteti dhe koha që është në dispozicion.
Përpara se të vendoset që të bëhet pjesë e strategjisë fushata derë më
derë, duhet që të kihen disa gjëra parasysh si psh., të studjohet mirë oponenti
dhe të shihet se në qoftë se përdorimi i kësaj metode ka rezultuar i suksesshëm
atëherë të vendoset të bëhet e njëjta gjë. Shumë I rëndësishëm është edhe
konsultimi me njerëzit që e kanë aplikuar më parë këtë formë por gjithashtu
duhen marrë këshilla edhe nga lideri i partisë.
Porn ë vend që të shkohet në cdo shtëpi duhet të shkohet vetëm në shtëpitë
e atyre personave për të cilët ju mendoni se duhen kontaktuar në mënyrë që të
fitoni. Pra thelbësore është përcaktimi I votive që nevojiten dhe si rrjedhim I
votuesve që duhen bindur për të mbështetur kandidatin. Duhet të përcaktohet
edhe se cfarë i bën të ndryshëm këta votues potencial nga votuesit e tjerë.
Gjithë ky process ndryshe njihet si fokusim I votuesve dhe konsiston
pikërisht në përcaktimin e nëngrupeve të popullsisë votuese që mund t’I përgjigjen
kandidatit, dhe tek të cilët duhet të përqëndrohet gjithë fushata.
Zakonisht ekzistojnë 3 tipe
votuesish:
1.Ata që njihen si mbështetësit tuaj,
2.Mbështetësit e kundërshtarit tuaj,
3.Votuesit që janë ende të pavendosur.
Mbështetësit janë ata që e kanë vendosur se do të votojnë për ju. Mbështetësit
e kundërshtarit janë ata që kanë vendosur të votojnë për kundërshtarin tuaj,
dhe votuesit që qëndrojnë në mes të këtyre dy palëve dhe ende nuk janë të
bindur për kë duhet të votojnë quhen votues të influencueshëm. Eshtë pikërisht
kjo pjesë e votuesve që duhet synuar dhe së cilës i duhet komunikuar më fort
mesazhi dhe idetë tuaja.
Fokusimi i votuesve që duhen bindur për të votuar mund të realizohet nëpërmjet
dy mënyrave që janë fokusimi gjeografik dhe ai demografik. Por mund të ketë
edhe fushata që bëjnë një kombinim të të dyjave.
Si të fitojmë votuesit e rinj
E rëndësishme është që të kuptohen atributet (tiparet) e votuesve të
rinj, përpara se të hartohet një strategji për ta. Duhet të dimë se cilët janë
ata? Cilat janë interest e tyre? Çfarë kërkojnë ata nga një kandidat? Si
vendosin ata për votën?
Kërkimet e bëra në lidhje me këtë çështje (SHBA) na sygjerojnë se në përgjithësi
të rinjtë futen (i përkasin) në një nga tre tippet bazë – votuesit e rinj të
besueshëm, votuesit e rinj potencial dhe të rinjtë që vështirë të votojnë.
Votuesit e rinj të besueshëm janë individë të cilët tipikisht
paraqesin prirje të forta përkrahëse dhe politikisht janë aktiv. Në qoftë se një
kandidat kontakton me ta, ata aktivizohen madje mund të aktivizohen edhe si
vullnetarë gjatë fushatave. Gjithashtu një karakteristikë tjetër e tyre është
se gjithmonë shfaqin gadishmëri për t’u njohur me problemet e komunitetit dhe
se kanë motivacion dhe kohë për të punuar mbi to.
Kryesisht janë persona shumë të kulturuar dhe sa më shumë edukatë që
ata kanë aq më shumë shfaqin prirje për të votuar. Vijnë nga familje ku nuk
mungojnë diskutimet politike dhe në të cilën prindërit luajnë një rol nxitës në
mënyrë që fëmijët e tyre të shkojnë të votojnë.
Karakteristika e tyre është se gjithmonë duan ta identifikojnë veten
me partitë e mëdha (kryesore).
Votuesit e rinj potencial, kryesisht përbëjnë një grup që esencialisht
janë të disponueshëm por paraqiten pa pretendime. Në disa gjëra paraqesin të njëjtat
karakteristika si të besueshmit duke përjashtuar faktin se janë në mënyrë
tipike vullnetarë në shërbim të komunitetit sesa aktivistë politik. Janë
persona të cilët nuk kanë shumë dëshirë të punojnë për fushatat por më shumë
janë të dhënë pas komunitetit. Dhe kështu mund të themi se mënyra më e lehtë për
të fituar këtë kategori është trajtimi dhe zgjidhja nga ana e kandidatëve e
problemeve të komunitetit dhe të vështirësive me të cilat ndeshen vullnetarët.
Janë shumë të pavarur dhe përkrahin më pak në krahasim me të besueshmit.
Eshtë më pak e mundshme që ata të rrjedhin nga familje që kanë një
orientim politik, pra në të cilat diskutimet politike janë gjithmonë të
pranishme.
Dhe duhet thënë se në përqindje (%) të mëdha këta votues përbëhen nga
individë të gjinisë femërore, të cilët besojnë në fed he ndjekin rregullisht shërbimet
fetare. Përsa I përket grupit të fundit që janë të Vështirët mund të themi se
vijnë nga familje prindërit e të cilëve nuk kanë votuar, nuk i kanë edukuar fëmijët
që të votojnë, dhe nuk kanë diskutuar asnjëherë problem të ndryshme që lidhen
me politikën.
Pra për këta individë është e vështirë që të futen në politikë apo të
votojnë, është më pak e mundur që këta të kenë lidhje me ndonjë parti politike.
Përgjithësisht është një grup I pavarur politikisht, dhe pa bindje
ideologjike.
Përcaktimi i votës
Në përgjithësi të rinjve u intereson më shumë fakti se cili është qëndrimi
i kandidatit në lidhje me problemet dhe se çfarë ai beson.
Të rinjtë vendosin për votën në mënyrë të ndryshme nga më të
moshuarit(të vjetrit). Fakti që ata janë më të pavarur, dhe karakterizohen nga
pikëpamje ideologjike më pak të theksuara, bën që ata të mos e bazojnë votën e
tyre në lidhjet partiake.
Faktori më i rëndësishëm që përcakton në mënyrë themelore votën e tyre
lidhet me qëndrimin e kandidatit kundrejt problemeve që shqetësojnë të rinjtë.
Karakteri apo personaliteti i kandidatit luan rol kryesor në përcaktimin
e votës. Zakonisht parapëlqehen kandidatët të cilët janë të sinqertë, të ndershëm,
të sigurtë në vetvete dhe që I pranojnë gabimet.
Me pak fjalë, kjo kategori individësh nuk e ka vendosur akoma
identitetin e saj politik dhe për këtë arsye janë të hapur ndaj bindjeve dhe
rekrutimeve nga ana e kandidatëve apo partive të ndryshme. Pasi të ketë mbaruar
ky si process duhet të kalohet në hapin tjetër që lidhet me analizimin e
vlerave, problemeve, qëndrimeve të grupeve të fokusuara. Pra të përcaktohen se
cilat janë vlerat që i lidhin këto nëngrupe, qëndrimet e tyre ndaj qeverisë apo
institucioneve të tjera, nëse karakteriztoen nga pesimizmi apo optimizmi për të
ardhmen, cilat janë problemet që i shqetësojnë më tepër, cilat janë veçoritë që
votuesit duan t’i gjejnë tek drejtuesit e tyre pra nëse duan që të jenë të
rinj, që të jenë të vjetër dhe me eksperiencë që të vijnë nga elita apo nga
rradhët e tyre etj. Pasi të jetë përcaktuar audienca e synuar për të fituar
zgjedhjet, duhet të kalohet në hartimin e mesazhit që duhet t’u percillet me qëllim
për t’i bindur.
Individëve duhet që vazhdimisht t’u flitet rreth kandidatit dhe t’u përcillet
mesazhi I tij. Mesazhet e kandidatëve oponent duhet të mos jenë pothuajse të njëjta
sepse atëherë votuesit do ta kenë të vështirë të përzgjedhin. Duhet që mesazhi
elektoral të lidhet me vlerat themelore të votuesve dhe të dali në pah dhe
interesimi për problemet kryesore që shqetësojnë votuesit. Pasi të jetë përcaktuar
mesazhi që mendohet se do t’i bindë votuesit, ai duhet të përsëritet shpesh në
mënyrë që votuesit ta fiksojnë atë por kujdes: mesazhi nuk duhet të ndryshohet.
Një fushatë është shumë mirë e organizuar në qoftëse njerëzit dëgjojnë
vazhdimisht të njëjtin mesazh nga burime të ndryshme informacioni por edhe kur
e dëgjojnë atë direct nga kandidati duke përfshirë këtu edhe takimet derë më
derë. Duhet theksuar se mesazhi duhet të jetë i shkurtër, i besueshëm, bindës dhe
sa më shumë I qartë.
Pra pasi të jenë përcaktuar grupet e individëve që duhen bindur, të
jetë hartuar mesazhi që u duhet përcjellë kalohet në hapin tjetër që lidhet me
përcaktimin e mënyrave për t’ua përcjellë atyre mesazhin.
Qëllimi është bindja e votuesve të fokusuar se jeni kandidati më i përshtatshëm
dhe se ata duhet të votojnë për ju sepse kjo do t’u shërbejë interesave të
tyre, por duhet përcaktuar mirë mënyra sesi do të bëhet ky komunikim.
Shpesh kur njerëzit ndeshen me informacione të njëjta të dala këto nga
burime të ndryshme, kur dëgjojnë gjithmonë fjalë të mira për kandidatin, kur e
takojnë atë, shohin një literaturë bindëse elektorale apo lexojnë artikuj me përmbajtje
positive për kandidatin atëherë ka shumë të ngjarë që votuesit ta “fiksojnë” dh eta votojnë. Duhet theksuar
se një fushatë ka më shumë shanse për të qenë e suksesshme në qoftë se bën një
kombinim të të gjitha metodave që mundësojnë komunikimin me votuesit dhe që në
mënyrë të përmbledhur janë: së pari, hartimi i një literature për fushatën e
cila duhet të jetë sa më e thjeshtë për t’u kuptuar. Duhet që të mos përcjellë
më shumë se një ide psh duhet të përcaktojë qartë qëndrimin e kandidatit në
lidhje me një çështje të caktuar si psh., çfarë do të bëjë kandidati për të përmirësuar
ekonominë etj. Duhet të përmbajë foto të kandidatit dhe kryesisht foto që përcjellin
veprim dmth foto ku kandidati të jetë në ndonjë grup njerëzish duke biseduar
ose duke bërë diçka.
Kjo literaturë duhet të shpërndahet derë më derë nga vullnetarët ose në
vende ku ka grumbullime njerëzish.
Mënyrë tjetër është edhe kontaktimi I votuesve shtëpi më shtëpi. Një
metodë kjo që normalisht kërkon shumë kohë por mund të rezultojë e efektshme.
Shpesh votuesve u krijon përshtypje të mirë fakti që kandidati ka vajtur për t’i
takuar, për të biseduar me ta rreth problemeve të tyre kryesore dhe mbështetja
e një pjesë prej tyre mund të fitohet thjesht duke e bërë këtë.
Publiciteti gjithashtu duhet të jetë pjesë e fushatës. Këtu përfshihen
afishet nëpër shtylla, logo të ngjitura në makina, emër i kandidatit në bluza,
filxhanë kafeje etj. Publiciteti mund të ndikojë në rritjen e ndërgjegjësimit të
votuesve dhe në njohjen e emrit të kandidatit. Shpesh I drejtohet një auditori
shumë të gjerë sesa një auditori të synuar, duke rezultuar në këtë mënyrë një
metodë e varfër për të bindur votuesit.
E rëndësishme është edhe përkrahja që kandidati ka nga persona me ndikim public që mund të jenë anëtarë të bordeve redaktoriale të gazetave apo përfaqësues të organizatave të orientuara ndaj tematikave të caktuara, ose të ngritura mbi bazën e komuniteteve të caktuar. Efektiviteti i vajtjes tek votuesit varet nga ndikimi që këta persona apo organizatat e tyre kanë mbi votuesit.
E rëndësishme është edhe përkrahja që kandidati ka nga persona me ndikim public që mund të jenë anëtarë të bordeve redaktoriale të gazetave apo përfaqësues të organizatave të orientuara ndaj tematikave të caktuara, ose të ngritura mbi bazën e komuniteteve të caktuar. Efektiviteti i vajtjes tek votuesit varet nga ndikimi që këta persona apo organizatat e tyre kanë mbi votuesit.
Pa dyshim që një rol kryesor
luan edhe media
Dhe pasi të jenë kryer këto procese kalohet më pas në fazën përfundimtare
që lidhet me rolin e kandidatit I cili është personi më I rëndësishëm I fushatës.
Roli i tij duhet të konsistojë në takimin dhe bindjen e njerëzve. Gjithashtu
kandidati është personi që siguron fondet.
Gjithashtu me rolin e menaxherit të fushatës i cili është personi që
merr në dorë drejtimin e fushatës. Cakton oraret e takimeve të kandidatit me
votuesit, organizon ose mbikqyr ata që merren me shtypin, paratë, metodat e
tjera të kontaktimit të votuesve dhe cdo gjë tjetër të planifikuar(dhe të
paplanifikuar).
Si edhe me rolin e specialistit të fushatës, ku përfshihen personat që
janë të specializuar në aspekte të veçanta të fushatave politike. Psh. sondazhi
politik I opinionit public është një fushë që kërkon përvojë të madhe ndaj lind
domosdoshmëria që përpara se ta kryejë vetë një sondazh, fushata duhet të
krijojë mundësinë e rekrutimit të një personi që e ka këtë përvojë.
Rregullat e Napolitanit
Joe Napolitan, si një nga themeleuesit e industrisë politike të
konsultave, sugjeron se elementët që duhet të kenë parasysh kandidatët,
menaxherët e fushatave, konsulentët politikë duhet të përqëndrohen së pari:
*në strategjinë që konsiderohet si faktori I vetëm më I rëndësishëm në
një fushatë politike. – Një strategji e drejtë mund të bëj që të mbijetojë një
fushatë mediocre ashtu sikurse në të kundërtën, një fushatë brilante është e
destinuar të dështojë në qoftë se strategjia është e gabuar. Sipas tij
strategjia duhet të adoptohet në mënyrë që t’i përshtatet fushatës dhe nuk mund
të adoptohet fushata në mënyrë që t’i përshtatet strategjisë. Në këtë pikë është
e rëndësishme të theksohet se në qoftë se nuk shkruhet, nuk mund të pretendohet
se keni një strategji
-Për vite me rradhë në të gjitha shtetet duke përfshirë këtu edhe SHBA
njerëzit e angazhuar me fushatat kanë arritur në përfundimin se në përgjithësi
votuesve u pëlqen që të jenë me fituesin: ato do të votojnë për kandidatin që
mendojnë se do të fitojë.
*koha është vendimtare. Duke e kryer një veprim shumë shpejt apo vonë
kjo mund të ndikojë në rezultatin përfundimtar që kërkohet. Për një kandidat që
nuk është shumë i njohur një fushatë e hershme mediatike mund të jetë e rëndësishme.
Ndërsa për një kandidat që është i njohur një fushatë mediatike e hershme mund
të jetë harxhim kohe. Në qoftë se oponenti juaj ju bën një sulm ndonjëherë është
më mirë që të lihet ta përsërisi atë disa herë në mënyrë që kur kandidati të
kundërsulmoj oponenti të duket I pakuptimtë. Por ndonjëherë është shumë e rëndësishme
që t’i përgjigjeni oponentit menjëherë. Eshtë shumë e vështirë që të komandosh
kohën. Në pjesën më të madhe është instiktive. Dhe në këtë pikë duhet theksuar
se gjykimi njerëzor akoma luan një rol të rëndësishëm në fushatat elektorale.
*Sigurohuni që mesazhi është I shkurtër, i qartë, bindës dhe i
kuptueshëm. Një strategji e plotë ka si pjesë të saj edhe përcaktimin e një
mesazhi apo mesazheve të drejtë që duhet t’ia komunikojmë grupeve të caktuara
apo elektoratit si një I tërë. Çfarëdolloj qoftë mesazhi, ai duhet të jetë i
qartë dhe të kuptohet lehtë nga gjithkush. Shembulli klasik është mesazhi i
Ronald Reagan në fushatën presidenciale në 1980 si më poshtë: “Unë do ta bëjë
Amerikën më të fortë dhe me taksa më të ulta”. Asgjë tjetër nuk mund të ishte më
e qartë dhe më e efektshme.
*Asnjëherë mos e nënvleftëso inteligjencën e votuesve por as mos
mbivlerëso dijet apo njohuritë që ata disponojnë. Elektorati asnjëherë nuk është
“budalla”. Por shpesh herë ai nuk ka informacion të mjaftueshëm në dispozicion
për të marrë vendime të drejta. Nuk është në përgjegjësinë e tij që të kërkojë
dhe të gjejë këtë informacion por është përgjegjësi e kandidatëve, konsulentëve
etj., që ta pajisin elektoratin me informacion. Edhe në qoftë se në përfundim të
fushatës votuesit akoma nuk e kanë kuptuar atë se çfarë kandidati ishte përpjekur
t’u thoshte atyre, kjo nuk është për faj të votuesve por të kandidatit.
*Votimet janë thelbësore por mos u budallallepsni nga ato. Arsyeja e
vetme praktike për një votim politik është sigurimi i informacionit që do na
ndihmojë që të fitojmë zgjedhjet. Në qoftëse votimi nuk e realizon këtë atëherë
është më mirë që paratë t’i shpenzoni diku tjetër. Psh një informacion i rëndësishëm në një votim
politik është se kush kryeson në çdo moment. – duhet të jetë autentik, dhe i
besueshëm. Gjithcka që thotë kandidati për vete dhe për ato çka ai do të bëjë
duhet të jenë të vërteta dhe të besueshme për votuesit.
* Mos e komplikoni fushatën. Për të fituar çdo fushatë duhe ndjekur
tre hapa të thjeshtë së pari:
1)vendosni se çfarë do të thoni, më pas
2)përcaktoni mënyrën sesi do ta thoni atë dhe së fundmi
3)thuajeni.
Të jesh menaxher apo konsulent i një fushate të rëndësishme është njëlloj
sikur të jesh një trajner profesionist futbolli. Ju dini 1000 lojra të ndryshme
por ju mund të jeni në gjendje të përdorni rreth 25 prej tyre në çdo moment të
kërkuar.
*Në qoftë se ju bëni një gabim, prajojeni atë dhe përpiquni ta korrigjoni.
Gabime ndodhin në mënyrë të pashmangshme. Shumë pak fushata mund të jenë
perfekte. Zakonisht në fushata të gjata mund të bëhen gabime të pakta që nuk
ndikojnë shumë për keq, veçse në rastet kur ato përsëriten. E rëndësishme është
që të mos krijohet panik nga gabimet e bëra sepse gjithsesi ato do të ndodhin.
Në pjesën më të madhe të rasteve gabimet e bëra gjatë fushatave nuk janë shumë
serioze por zakonisht ato ndodhin. Esenciale në raste të tilla është që të mos
shpenzohet shumë kohë duke menduar për shkakun që çoi në bërjen e gabimeve apo
duke kritikuar personin që i bëri ato, port ë mendohet sesi te rregullohen. Në
shumicën e rasteve gjëja më e mirë për t’u bërë është që thjesht t’i harrosh
dhe mos t’i përfillësh gabimet e bëra. Ndjenjat njerëzore gjithashtu luajnë një
rol shumë të rëndësishëm në këto raste. Nuk duhet që të bjerë morali I stafit që
punon për fushatën apo të shqetësohet apo “poshtërohet” ndonjë nga anëtarët e
tij, për shkak të ndonjë gabimi të bërë. Në qoftë se i njëjti person vazhdon që
të bëjë të njëjtin gabim atëherë gjëja më e mirë është ta pushoni atë.
*Në qoftë se nuk ju duhet të bëni një fushatë negative mos e bëni, në
qoftë se po bëheni që të jetë sa më efektive. Pjesa më e madhe e konsulentëve
mendojnë se në ditët e sotme ka shumë fushata negative dhe arsyet janë fare të
thjeshta për t’u kuptuar: Eshtë më e lehtë që t’i bindësh njerëzit që të votojnë
kundër dikujt sesa t’i bindësh ata të votojnë për dikë”. Megjithëse mund të
tingëllojë si diçka e vjetër, duhet theksuar se kandidatët duhet ta kenë për
detyrë që t’u thonë njerëzve se çfarë do të bënin në qoftë se do të zgjidheshin
dhe se çfarë zgjidhjesh do t’u jepnin problemeve të tyre. Por në rast se
ndiheni të detyruar të përdorni një fushatë negative, “make it sting”. Në qoftë
se vendosni ta bëni, bëheni në mënyrë të drejtë. Pjesa më e madhe e konsulentëve
preferojnë që më mirë të fitojnë duke përdorur fushata negative sesa të
humbasin duke përdorur një fushatë positive. Shpesh në raste të tilla është e këshillueshme
të mos përmendet emri i oponentit. Gjithashtu, sulmet negative duhet të përqëndrohen
rreth të dhënave të personit dhe jo rreth “zakoneve” apo “huqeve” të tij (asnjëherë
rreth familjes së tij). Goditja mund të bëhet vetëm atëherë kur të dhënat janë
studjuar në mënyrë të hollësishme dhe me kujdes.
*Fushatat duhet të karakterizohen edhe nga nota gazmore. Fushatat janë
si një biznes I madh që karakterizohet nga tension, trysni por gjithashtu duhet
të përmbajnë edhe humor. Në qoftë se fushata nuk ka momentet e saj të gëzimit,
shakasë, atëherë ajo kthehet në fushatë të mërzitshme dhe depressive.