TEMA : “BANKA QENDRORE DHE POLITIKA MONETARE “
HYRJA :
Sistemi Bankar ,organizimi i tij dhe Banka Qéndrore
Modelet e Bankave Qéndrore
Banka Qéndrore Europiane
Funksionet e Bankés sé Shqipérisé
Politika Monetare dhe objektivat e saj
Instrumentat e Politikés Monetare
Tregu Monetare dhe mekanizimi i Politikés Monetare.
ZHVILLIMI:
SISTEMI BANKAR , ORGANIZIMI I TIJ DHE BANKA QENDRORE
Banka éshté njé institucion financiar ndérmjetésimi , qé
shéeben pér té vendosur ekuilibrat e nevojshem midis flukseve ose subjekteve
suficitare dhe atyre deficitare ne ekonomi . Né kete proces ndermjetesimi , ne
dallim nga institucionet e tjera financiare, banka transformon maturitetin e
fondeve te lira afatshkurtra né afatgjata dhe maturitetin e fondeve te lira
afatgjata ne afatshkurtra. Bankat jane biznes i nje lloi te vecante ,objektivi
i veprimtarise sé tyre éshté tregétimi i parasé. Né cdo vend bankat jane te
shumta e te shuméllojshme. Né téresiné e tyre vendin kryesor e zéné padyshim
bankat tregetare. Pérvec bankave tregetare , ne ekonomi te ndryshme ekzistojne
edhe banka te llojeve te tjera , qé kryejne funksione té ndryshme pér ekonominé,
ose shérbejne si banka té degéve té vecanta té ekonomisé, ose té zonave dhe
rajoneve té vecanta. Teresia e llojeve té ndryshme té bankave , me lidhje té
ndersjellta me njéra- tjetrén dhe me funksione té caktuara pérbén sistemin
banker té cdo vendi.
Sistemi bankar i cdo niveli mund te jete i ndértuar me
njé ose mé dy nivele. Né sistemin bankar me njé nivel , qe quhet ndryshe
monobankar,funksionon vetem nje banké, e cila luan disa nga rolet e bankés
qendrore si : emeton monedhen dhe kartmonedhen kombétare , si dhe kryen njékohésisht
edhe disa nga disa funksionet e bankes tregetare ( pranon depozita, krediton
ekonomine dhe publikun). Sistemet bankare me njé nivel jané karakteristiké e
ekonomive te centralizuara.
Né sistemin me dy nivele ekzistojne dy lloje bankash. Né
nivelin e pare funksionon , jo mbi baza tregetare, banka qéndrore si banke
emetuese e parasé, si banké e bankave dhe banke e qeverise.
Né nivelin e dyte funksionojné mbi baza tregetare, njé térési
institucionesh financiare qe kryejne veprimtari bankare dhe ku vendin kryesor e
zéné bankat tregetare.
MODELET E BANKAVE QENDRORE
Bankat qéndrore ne pérgjithési jané ndérmjetés ,
funksioni kryesor i té cilave éshté realizimi i objektivave te politikes té
shtetit , duke operuar me parametra té réndésishém monetaré, sikurse éshté
oferta e parasé.
Njihen dy modele té krijimit , organizimit dhe ekzistencés
sé bankés qéndrore. Né modelin e paré banka qéndrore organizohet si institucion
public , shteteror,si proné e shtetit. Ndérsa né modelin e dyté bankat qéndrore
jané té organizuara si shoqéri aksionere. Bankat Qéndrore té modelit té paré gézojné
njé pavarési relative nga qeveria, por operojné né emer dhe pér llogari té
shtetit. Né rastin e dyté , bankat qéndrore gézojné njé autonomi té ploté dhe
pavarési mé té gjéré.
Né shumicén e véndeve , banka qéndrore éshté e identifikuar
me emrin e shtetit qé i pérket, si Banka e Shqipérisé, Banka e Francés, Banka e
Anglise, Banka e Greqise, etj. Por né disa vende te tjera ka emra te tjeré. Né
SHBA banka qéndrore quhet Sistemi i Rezerves
Federale; né Gjermani quhet Bundesbank etj.
Banka Qéndrore éshté normalisht né zemér té sistemit té
pagesave te vendit. Ajo pércakton ofertén e parasé dhe drejton sistemet e
pagesave e té kompensimeve ndérmjet bankave. Ndéerkohé njé system I pagesave pér
té qéné eficent , kérkon njé stabilitet monetar si objektivin e tyre kryesor.
Bankat Qéndrore operojné gjithashtu me qéndrueshmériné e cmimeve, politikat e
punésimit dhe té rritjes ekonomike. Né kété rast, banka qendrore duhet té
arbitrojé , té gjejé ekuilibrin midis politikave potenciale, né pamje kontradiktore me njéra-tjetren,
si stabiliteti I cmimeve dhe punésimi I ploté.
BANKA QENDRORE EUROPIANE
Sistemi Europian I Bankés Qéndrore ka marre rruge
filimisht me Traktatin e Mastritit. Ky sistem pérbéhet nga dy elemente : nga
Banka Qéndrore Europiane (BQE) dhe nga Banka Qéndrore Kombétare té shteteve
antare té Komunitetit Europian. Kéto té fundit jané mbajtéset ekskluzive té
kapitalit ne euro , té pércaktuar prej BQE_sé. Né rolin e aksionerit ato marrin
pjesé, né pozita té barabarta né pércaktimin e politikés monetare unike té
Bashkésisé Europiane. Ndérkaq, vendimet me té réndésishme jané té pérqéndruara
né BQE.
Né gjirin e BQE-sé dallohen tre organe té réndésishme :
Drejtoria, Késhilli i Guvernatoréve , dhe Késhilli i Pérgjithshém. Dy organet e
para gézojné té drejtén e vendimmarrjes té karakterit ekzekutriv, ndérsa Késhilli
i Pérgjithshém éshté organ me karakter konsultativ.
Drejtoria – zbaton politikén monetare té BQE-se, né pérputhje
me orientimet dhe me vendimet e marra prej Késhillit té Guvernatoréve. Ajo u
jep orientimet e nevojshme bankat qéndrore kombétare té vendeve anétare, pérgatit
mbledhjet dhe vendimmarrjet e késhillit té guvernatoréve, si dhe drejton punét
operative té bankés. Drejtoria perbehet
nga presidenti , njé zévéndéspresident dhe kater antare. Vendimet e drejtorisé merren me votim. Cdo anétar gézon
té drejtén e njé vote. Né rast se votat ndahen né ményré té barabarté, vota e
presidentit eshte pércaktuese. Antarét emérohen sipas nje akordi té pérbashkét
té shteteve anétare, me rekomandim té Késhillit
Europianté ministrave té Ekonomisé dhe té Financave. Anétaret zgjidhen midis
personave qé gézojné autoritet, eksperiencé, aftési profesionale dhe qé jané té
mirénjohur né fushén monetare e bankare. Mandati i anétaréve té drejtorisé té
BQE-se éshté teté vjet, pa té drejté pérseritje.
Késhilli i Guvernatoréve- éshté organi vendimmarres i
BQE-se. Ai pércakton orjentimet dhe drejtimet kryesore té politikés sé BQE-se si dhe merr vendimet e nevojshme né
plotésimin e kétyre orientimeve. Késhilli pércakton politikén monetare, pérqindjet
orientuese té interesave. Mbledhjet e Keshillit té Guvernatoréve jané
konfidenciale , por ato mund te behen edhe publike. Keshilli mblidhet dhjeté
here né vit. Késhilli pérbéhet nga guvernatorét e té gjitha bankave qendrore
kombetare, si dhe nga antaret e drejtorise. Presidenti dhe zévendéspresidenti i
drejtorisé jane gjithashtu edhe president dhe zévendéspresident i Késhillit té
Guvernatoreve. Zgjatja e mandatit té antarit éshté e pércaktuar nga zgjatja e
mandatit si guvernatoré té bankave qéndrore té cdo shteti. Mandati nuk mund té
jeté né asnjé rast mé i vogél se pesé vjet. Cdo anétar ka njé,voté , e cila éshté
e pavarur nga pozicioni qé ai mban si guvernator i bankés qéndrore té vendit te
tij. Vendimet pér pércaktimin e politikés monetare té BQE-sé merren me shumicé
té thjeshté té votave té Késhillit té Guvernatoréve. endrore Kombwtare
Késhilli i Pérgjithshém
- éshté njé organ i krijuar pér té evidentuar pérjashtimin nga
kontributi té vendeve qé nuk jane béré akoma antaré té BE-sé. Késhilli i pérgjithshém
pérbéhet nga presidenti , zévendéspresidenti dhe nga té gjithé guvernatorét e té
gjitha bankave qéndrore kombétare té
shteteve qé pérdorin euron si monedhe kombetare.
Pércaktimi i politikés monetare unike. Sistemi europian
i bankave qéndrore ka pércaktuar , qysh
prej vitit 1998, njé strategji té politikés monetare, domethéné térésiné e
procedurave, mbi té cilat ata mbéshteten pér ti arritur ne periudha kohore
afatmesme objektivat kryesore dhe parésore. Né ményre té pérmbledhur, pércaktimi
i politikés monetare unike té BE-se éshté njé strategji e politikés monetare né
shérbim té objéktivit final qé éshté stabiliteti i cmimeve.
BANKA QÉNDRORE NÉ
SHQIPËRI
Historiku i sistemit bankar shqipétar éshté i shkurtér. Veprimtaria
e bankave zé fill nga fundi I shekullit XIX me veprimtariné e degéve té Bankés
Otomane dhe Bankés Bujqésore Turke te cilat funksiononin né te gjithe
territorin e perandorise turke. Keto banka e ndérprene aktivitetin eme
shpalljen e pavarésisé sé shqipérisé mé 1912. Banka qendrore éshté padyshim institucioni mé I rendesishem
financiar i vendit. Banka qendrore e vendit toné emertohet Banka e Shqipérisé.
Ajo éshté banké e pavarur nga qeveria , pérgjigjet para Kuvendit dhe ka si
objektiv kryesor te veprimtarise sé saj “ arritjen dhe ruajtjen e stabilitetit
té cmimeve”. Né péeputhje me kété objektiv kryesor, si dhe mbi bazén e tergut té
brendshém bankar, Banka e Shqipérisé nxit dhe mbéshtet zhvillimin e regjimit
dhe té sistemit té kémbimeve valutore, tregun e brendshem financiar , sistemin
e pagesave , si dhe ndihmon bankat tregétare té pérmirsojné kushtet monetare
dhe téq kreditimit, né mbéshtetje té stabilitetit dhe zhvillimit ekonomik te
vendit. Banka e Shqipérise éshté né pronési ekskluzive te shtetit shqiptar. Fondi
i saj i themelimit éshté financuar prej shtetit.
Funksionet e Bankés sé Shqipérisé:
Banka e Shqipérisé, me veprimtariné e saj realizon disa
funksione, ndermjet té cilave si mé té réndéésishme jané:
Harton , miraton dhe zbaton politikén monetare
Harton, miraton dhe zbaton regjimin e kémbimit valutor,
si dhe politikén e kurseve té kémbimit té valutave.
Licenson aktivitetin bankar te bankave té nivelit te dyté
, apo té institucioneve té tjera qé kryejné veprimtari té ngjashme me
veprimtariné bankare. Ajo éshte ekskluzivisht
pérgjegjése pér dhénien e licencave dhe mbikqyrjen e té gjitha bankave né
Republukén e Shqipérisé.
Mbykqyr veprimtarine bankare te bankave tregétare me qéllim
qé té sigurojé stabilitetin e sistemit bankar.
Disponon dhe administron rezervat e saj valutore
Shérben si agjent fiskal i qeverisé
Nxit funksionimin normal té sistemit té pagesave
Vepron me cilésine e bankierit dhe té késhilltarit pér
qeverine
Pérdor instumentet e politikés monetare pér té arritur
objektivin kryesor dhe objektivat e tjera.
Banka Qéndrore éshté autoriteti i vetém monetar i vendit
dhe si i tillé éshté hartuesi dhe zbatuesi i politikés monetare té shtetit
shqiptar.
Pavarésisht nga presioni qé mund té ushtrojne organet shtetérore mbi Bankén
Qéndrore , ajo duhet té marre dhe né
pergjithési , merr vendime qé mendon se jané né interest é shoqérise , megjithése
kéto vendime mund té bien ndesh me piképamjet dhe interest e castit té individéve
qé jané né krye té qeverisé. Pér té minimizuar kété ndéryrje , veprimtaria e
Bankés Qéndrore rregullohet me ligj dhe drejtuesit e saj emerohen nga organet mé té larta pér periudha
té gjata kohe ( psh né SHBA guvernatori emérohet pér njé periudhé 14
vjecare). Duhet theksuar se pavarésia
ligjore éshté vetém njé premisé , dhe jo njé garanci pér suksesin e politikés
monetare.
POLITIKA MONETARE DHE OBJEKTIVAT E SAJ.
Politika monetare
pérfshin njé térési synimesh apo objektivash me karakter makroekonomiké, té
cilat mund té arrihen vetém duke pérdorur instrumente té caktuara. Hartimi dhe
zbatimi I njé politike monetare té caktuar realizohet népermjet njé procesi té
gjaté qé quhet mekanizém I transmisionit , I cili pérfshin instrumentat , objektivat e ndérmjetme
dhe qéllimet pérfundimtare. Politika monetare zbatohet né funksion té arritjes
sé disa objektivave kryesore makroekonomike qe kérkon té arrijé banka qéndrore
ku pérmendim :
Qéndrueshméria e nivelit té cmimeve.
Gjaté kétyre 15-20 viteve té fundit hartuesit e
politikave monetare jané bééré té vetedijshém pér koston shumé té larté shoqérore
dhe ekonomike qé mbart me vete inflacioni. Ata jané béré té ndérgjegjshém edhe
pér té garantuar nivel te qéndrueshm té cmimeve , si synim dhe objektiv I réndésishém
I politikave ekonomike. Qéndrueshmeria e cmimeve éshté e déshirueshme , pasi
cdo ngritje e nivelit té cmimeve apo luhatjet né to krijojné pasiguri te
subjektet ekonomike dhe cénojné standartin e jetesés sé popullatés.
Niveli relativisht I larté I punésimit.
Duke u nisur nga fakti se punésimi i ploté éshté i
pamundur , objektivi i bankés qéndrore éshté ta mbajé papunésiné né nje nivel
relativisht té ulét, pra pér ta harmonizuar sa mé miré kérkesén me ofertén né tregun e punés. Ky
nivel minimal papunésie, qé ndryshe quhet edhe norme natyrore e papunésisé,
gjykohet se luhatet né intervalin 4-6%.
Rritja ekonomike
Qéllimi i rritjes ekonomike éshté i lidhur me qéllimin e
punésimit té larté, sepse bizneset jané té interesuara té investojné né
teknologji té re, kur papunésia éshté e ulét.
Qéndrushméria e normave té interesit.
Kjo qéndrueshmeri éshté mjaft e déshirueshme pér
ekonominé. Luhatja e tyre krijon pasiguri dhe e bén mé té véshtiré parashikimin
né té ardhmen pér cdo nivel ekonomie. Ky objektiv éshté i lidhur drejtpérsedrejti
me rritjen e pérgjegjésisé sé bankés qéndrore pér konsolidimin dhe stabilitetin
e sistemit bankar dhe financiar té vendit.
Qéndrueshméria né tregjet valutore.
Tregjet e kémbimeve valutore jané shumé té réndésishme,
pasi ekonomia botérore sot po integrohet gjithnjé e mé shumé dhe kurset e kémbimit
kané efekte té ndjeshme mbi ekonominé kombétare. Népérmjet politikés monetare
synohet stabiliteti i monedhes kombétare té vendeve pérkatése.
INSTRUMENTAT E POLITIKES MONETARE
Instrumentat e politikés monetare. Analiza e tyre éshté
e réndésishme sepse ato pérbéjné hallkén e paré té mekanizmitté transmisionit té
politikés monetare. Instrumentat qé pérdoren ndahen né instrumenta direkté dhe
indirekté.
Instrumentat direkte pérdoren , kryesisht nga vendet né
zhvillim sepse ata jané té thjeshté dhhe nuk kérkojne njé treg financiar té
zhvilluar, i cili, pérgjithsisht, mungon né kéto vende. Nga ana tjetér pérdorimi
i tyre éshté i pérkohshém sepse ato shoqérohen me kufizimin e konkurrencés né
sistemin bankar dhe me uljen e eficences sé tij. Instrumentat e pérdorura né
vendin toné gjate transformimeve té sistemit bankar né pérputhje me ekonominé e
tregut jané instrumente direkte si kontrilli i kreditit dhe i normave té
interesit. Keto instrumenta jané karakteristiké e vendeve ne zhvillim ku pérfshihet edhe
vendi yné.
Kontrolli i kreditit. Pérfaqson metoden me té thjeshté pér
té kufizuar kredité bankare dhe si rrjedhim edhe oferten monetare. Banka e
Shqipérisé e ka pérdorur kété instrument kryesor té politikéa monetare duke pércaktuar
fillimisht véllimin e kredisé dhe me voné kufijté e sipérm té saj. Natyrisht
keto kufij nuk jané té pandryshueshme, por ndryshimin e tyre mund ta béjé vetém Banka Qéndrorené pérputhje
me objektivat e saj. Disavantazhi I ketij instrumenti qéndron né faktin se
kufiri pércaktohet nga Banka Qéndrore dhe jo nga forcat e tregut, duke mos
nxitur konkurrencén dhe duke kufizuar rritjen e eficencés sé sistemit banker.
Kontrolli I normés sé intersit. Pérfaqéson njé
instrument tjetér direkt té pérdorur nga Banka e Shqipérisé, né kushtet e njé
tregu financiar té pazhvilluar. Zhvillimet e fundit né tregun financiar kané
lejuar njé fleksibilitet mé té madh né pércaktimin e tyre.
Instrumentat indirekte pérdoren kryesisht né vendet e
zhvilluhara , jané té shumta dhe mund té ndryshojné nga nje vend né tjetrin,
por né pérgjithési ato qe do te permendim me poshté pérdoren né té gjitha
vendet.
Operacionet e tregut te hapur. Eshte instrumenti mé i réndésishém
i Bankés Qéndrore. Keto operacione pérfshijné shitjen ose blerien e letrave shtetérore me vleré si pér shembull : bono thesari,
obligacione, etj. Kjo behet me qéllim qé banka té zvogélojé ose té rrisé
rezervat e bankave té nivelit té dyté. Shitja ose blerja e letrave me vleré
shtetérore behet me vendim té organit perkatés té Bankés Qéndrore né funksion té
objektivave qé kérkohen té arrihen. (Né rast se mendohet se kemi njé rritje te
inflacionit dhe kerkohet ulja e tij, atéheré
Banka Qéndrore népérmjet organit pérkatés vendos qé té shesé letra me vleré, me
qéllim qé té pakésojé rezervén monetare té bankave té nivelit té dyté, duke
shtrénguar kushtet e kredisé.)
Keto letra me vleré u shiten firmave, individéve dhe
institucioneve financiare né tregun e hapur financiar.
Rifinancimi- pérfaqéson njé instrument tjeter té Bankés
Qéndrore i cili pérfshin kredité bankare qé Banka Qéndrore u jep bankave té
nivelit té dyté pér nevoja té likuiditetit. Kéto kredi, né vende té ndryshme
njihen me emértime té ndryshme, si kredia me skonto (né SHBA), rifinancimi ( né
Shqipéri), kredia lombard ( né Gjermani), etj. Kur nje banké merr hua nga banka
Qéndrore, kemi shtim fillestar té parasé né qarkullim, e cila shuméfishohet népérmjet
sistemit bankar, né masén qé pércaktohet nga multiplikatori. Veprimi i kétij
instrumenti si instrument i politikés monetare realizohet népérmjet ndryshimit
té pérqindjes té rifinancimit e cila pérfaqson interesin qé paguajné bankat pér
krdiné, qé marrin nga Banka Qéndrore. Ky instrument éshté mé pak i pérdorshém
se ai paraardhés, sepse Banka Qéndrore nuk mund té pércaktojé me saktési sa
kredi do té marrin bankat. Ajo vetém i nxit ato, népérmjet ndryshimit té pérqindjes
sé rifinancimit. Kur banka Qéndrore déshiron té rrisé ofertén monetare , nxit
marrjen e kredive duke ulur perqindjen e rifinancimit por ajo nuk i detyron dot
bankat té marrin kaq apo aq kredi. Kjo éshté arsyeja qé ky instrument pérdoret
mé tepér si instrument i kontrollit dhe mbikqyrjes sé bankave té nivelit té dyté
se sa si njé instrument I politikés monetare.
Rezervat e detyrueshme. Banka Qéndrore vendosé njé norme
ligjore té rezervave qé duhet té mbajé cdo banké tregétare, e cila quhet normé
e rezervés sé detyrueshme. Kjo i siguron asaj mundésiné e kontrollit té ofertés
monetare. Vecoria e kétij instrumenti éshté se cdo ndryshim sado i vogél i
rezervés sé detyrueshme con né njé ndryshim shumé té madh té ofertés monetare.
Banka Qéndrore pérdor normen e rezervés
sé detyrueshme si mjet pér té ngushtuar ose zgjeruar diapazionin e
shumefishimit té parasé, pér njé shtesé té depozitave bankare. Pér shembull, né
qofté se Banka Qéndrore synon té ndjeké njé politiké té shtrenguar moneétare
ajo pérvec instrumentave té tjeré , mund té rrise normén e rezervés sé
detyrueshme. Né qofté se supozojmé qé rezerva e detyrueshme rritet nga 10% né
20%, kjo do té bénte qé njé njési monetare, e cila né rastin e paré, népérmjet
sistemit bankar, mund té dhjetéfishohet, tani vetém peséfishohet. Kjo mund té vértetohet
shumé lehté duke llogaritur multiplikatorin e ofertés monetare. Instrumenti i normés sé rezervés sé
detyrueshme pérdoret me kujdes nga Banka Qéndrore, sepse cdo ndryshim I késaj
reserve , sado I vogél con né njé ndryshim té menjéhershém dhe té madh té ofertés
monetare.
Politika monetare e ndjekur nga Banka e Shqipérisé ka qéné
kryesisht njé politiké monetare e shtrénguar qé éshté ndikuar nga vecorité e
tranzicionit shqiptar i cili filloi me njé rénie drastike té prodhimit.
Zhvendosja e produktit potencial majtas pér shkak té mbylljes té shumé ndérmarrjeve,
né radhé té paré pér arsyé té prapambetjes teknologjike, etj dhe mos reagimi i
drejte i kérkesés agregate pér shkak té liberalizimit té pagave dhe té cmimeve
sollén njé inflacion tre shifror. Njé politiké e tillé u diktua nga nevoja pér
té stabilizuar inflacionin dhe pér té reduktuar financimin e deficitit buxhetor
nga Banka Qéndrore, i cili pérbén njé
nga burimet mé kryesore té inflacionit.
Tregu monetar dhe mekanizmi i politikés monetare.
Ndikimi i politikés monetare né variablat kryesoré
makroekonomiké, realizohet pérmes njé mekanizmi té caktuar, ku njé vend kryesor
zé tregu monetar. Tregu monetar pérfshin njé bashkési institucionesh ku
realizohet shitja dhe blerja e letreve afatshkurtra me vleré. Letrat me vleré
jané dokumente qé pérdoren pér té vértetuar pronésiné ndaj aktiveve te ndryshme
dhe paraqiten si obligacione, bono thesari, aksione etj. Letrat me vleré jané
afatshkurtér dhe afatgjaté , né varési té afatit té maturimit. Letrat me vleré
qé kane afatin e maturimit deri né njé
vit quhen afatshkurtra, té tjerat mbi njé vit quhen afatgjata. Tregu monetar
ndryshon nga institucionet e tjera financiare, si bursa e aksioneve etj,té
cilat jané té vendosura né njé vend té caktuar, sepse ai pérbéhet nga njé rrjet
i gjéré komisionerésh( shitésish dhe blerésish).
Dy jané kategorite kryesore té tregut monetar: kérkesa dhe oferta
pér para. Bashkéveprimi I kérkesés dhe ofertés pér para né kété treg pércakton
sasiné e parasé dhe normén e interesit té ekuilibérit. Kérkesa pér para shpreh
marrédhenie midis sasisé sé kérkuar pér para dhe normés sé interesit, duke
supozuar konstante faktorét e tjeré qé ndikojné né sasiné e parasé qé deshirojné
té mbajné njerézit.
Kérkesa pér para siç e ka theksuar edhe Kejnsi mbéshtetet
né tre motive:
Motivi i transaksioneve- ky éshté motivi kryesor i
mbajtjes sé parasé. Blerjet e té mirave dhe shérbimeve né jetén e pérditshme kérkojné
qé njé pjesé kérkojné qé njé sasi parash té mbahet si para e gatéshme para néndoré.
KONKLUZIONE:
Sistemi Bankar ,organizimi i tij dhe Banka Qéndrore:
Banka éshté njé institucion financiar ndérmjetésimi , qé
shéeben pér té vendosur ekuilibrat e nevojshem midis flukseve ose subjekteve
suficitare dhe atyre deficitare ne ekonomi .
Sistemi bankar i cdo niveli mund te jete i ndértuar me
njé ose mé dy nivele. Né sistemin bankar me njé nivel , qe quhet ndryshe
monobankar,funksionon vetem nje banké,
Sistemet bankare me njé nivel jané karakteristiké e
ekonomive te centralizuara.
Né sistemin me dy nivele ekzistojne dy lloje bankash. Né
nivelin e pare funksionon , jo mbi baza tregetare, banka qéndrore si banke
emetuese e parasé, si banké e bankave dhe banke e qeverise.
Né nivelin e dyte funksionojné mbi baza tregetare, njé térési
institucionesh financiare qe kryejne veprimtari bankare dhe ku vendin kryesor e
zéné bankat tregetare.
Modelet e Bankave Qéndrore:
Njihen dy modele té krijimit , organizimit dhe ekzistencés
sé bankés qéndrore.
Né modelin e paré banka qéndrore organizohet si
institucion public , shteteror,si proné e shtetit.
Ndérsa né modelin e dyté bankat qéndrore jané té
organizuara si shoqéri aksionere. Bankat Qéndrore té modelit té paré gézojné njé
pavarési relative nga qeveria, por operojné né emer dhe pér llogari té shtetit.
Né rastin e dyté , bankat qéndrore gézojné njé autonomi té ploté dhe pavarési mé
té gjéré.
Banka Qéndrore Europiane:
Sistemi Europian I Bankés Qéndrore ka marre rruge
filimisht me Traktatin e Mastritit.
Ky sistem pérbéhet nga dy elemente : nga Banka Qéndrore
Europiane (BQE) dhe nga Banka Qéndrore Kombétare té shteteve antare té
Komunitetit Europian.
Drejtoria – zbaton politikén monetare té BQE-se, né pérputhje
me orientimet dhe me vendimet e marra prej Késhillit té Guvernatoréve.
Né gjirin e BQE-sé dallohen tre organe té réndésishme :
Drejtoria, Késhilli i Guvernatoréve , dhe Késhilli i Pérgjithshém
Banka Qéndrore né Shqipéri
Ajo éshté banké e pavarur nga qeveria , pérgjigjet para
Kuvendit dhe ka si objektiv kryesor te veprimtarise sé saj “ arritjen dhe
ruajtjen e stabilitetit té cmimeve
Banka e Shqipérise
éshté né pronési ekskluzive te shtetit shqiptar. Fondi i saj i themelimit éshté
financuar prej shtetit.
5.Funksionet e Bankés sé Shqipérisé
- Harton ,
miraton dhe zbaton politikén monetare
Licenson aktivitetin bankar te bankave té nivelit te dyté
, apo té institucioneve té tjera qé kryejné veprimtari té ngjashme me
veprimtariné bankare.
Mbykqyr veprimtarine bankare te bankave tregétare me qéllim
qé té sigurojé stabilitetin e sistemit bankar.
Politika Monetare dhe objektivat e saj
Politika monetare pérfshin njé térési synimesh apo
objektivash me karakter makroekonomiké, té cilat mund té arrihen vetém duke pérdorur
instrumente té caktuara.
Instrumentat e Politikés Monetare
Instrumentat qé pérdoren ndahen né instrumenta direkté
dhe indirekté.
Direkte : kontrolli i kreditit dhe norms sé interest
Indirekte : operacionet e tregut té hapur, rifinancimi,
rezervat e detyrueshme
Tregu Monetare dhe mekanizimi i Politikés Monetare.
Tregu monetar pérfshin njé bashkési institucionesh ku
realizohet shitja dhe blerja e letreve afatshkurtra me vleré.
Tregu monetar ndryshon nga institucionet e tjera
financiare, si bursa e aksioneve etj,té cilat jané té vendosura né njé vend té
caktuar, sepse ai pérbéhet nga njé rrjet i gjéré komisionerésh( shitésish dhe
blerésish).
BIBLIOGRAFIA:
BUNDO Sherif , Finance ,albpaper,Tirane ,2007.
BINDSEIL Ulrich , Monetary Policy Implementation,OXFORD
University.
Haderi. S; Kule.Dh; Mançellari.A; Qirici.S.; HYRJE NE
EKONOMI, Pegi,Tirané, 2007.
Hoti Ilir, Paraja dhe Banka
Murrja Arif, Baza té Finances,Progres 2011.
Politika Monetare Raporti vjetor 2011, Banka e
Shqiperise.