ILIADA
Këngë dhe tregon ngjarjet e 51 ditëve nga viti i
fundit të luftës së Trojës, duke pasur si strumbullar të veprimit zemërimin e
Akilit, princit të fisit të Mirmidonëve, kundër Agamemnonit, kryekomandantit të
ushtrisë greke.
Ngjarjet që tregohen, përshkruhen ose permenden në Iliadë janë
këto:
Si hiqet
menjëanë Akili, Agamemnoni e prijësat e tjerë nuk kanë sukses në përpjekjet e
tyre për të siguruar fitoren. Dështon edhe orvatja për t’i dhëne fund luftës me
anë të një dyluftimi në mes dy shkaktarëve kryesorë të saj: grekut Menela, i
shoqi i pare i së bukurës Helenë, dhe trojanit Parid që erdhi e ia rëmbeu.
Zhvillohet një luftë e përgjakshme, në të cilën marrin pjesë dhe perenditë, që
ndihmojnë njërën pale, të tjerët tjetrën. Në dyluftimin e zhvilluar midis
heroit trojan Hektorit dhe trimit grek Ajaksit nuk fiton as njëri as tjetri.
Pas një dite armëpushimi lufta ndizet përsëri. Më kot Agamemnoni kërkon të
pajtohet me Akilin e ta tërheqë përsëri në luftë. Fitorja kalon në anën e
Trojanëve që i ndjekin armiqtë gjer në llogoren e tyre. Ushtria greke thyhet
keq dhe zë të tërhiqet nëpër anijet. Në këtë gjendje kritike Patrokli, shoku më
i ngushtë i Akilit, i lutet heroit që t'i jape armët e veta dhe ta lejojë të
marrë pjesë në luftë. Kur patrokli del në fushë të luftës I veshur me armët e
shokut të vet, Trojanët kujtojnë se është Akili dhe të tmerruar ikin përpara
tij, po më pas ai vritet nga Hektori. Akili, sapo merr lajmin e hidhur, në kulm
të pikëllimit vendos të marrë hakun e shokut të tij. Pajtohet me Agamemnonin
dhe përgatitet të dale përsëri në fushë të luftës. E ëma I sjell atij një pale
armë të reja. Beteja rifillon e tmerrshme. Akili bënë kërdi ndër Trojanët. Këta
ia mabthin këmbëve, të llahtarisur përpara tij. I qëndron vetëm trimi Hektor.
Pas një dyluftimi Hektori vritet dhe trupi i tërhiqet zvarrë pas qerrës së
ngadhnjimtarit. Pastaj përshkruhen varrimi i Patroklit dhe lodrat e ndryshme që
bëhen për nder të tij.
Si fashitet zemërimi, Akili pranon që ta marrë
kufomën i ati i Hektorit, Priami. Poema mbyllet me vajtimet e gruas, të nënës
dhe të kunatës së Hektorit, (Andromaka, Hekuba dhe Helena) mbi kufomën e heroit
Trojan që ra në fushë të luftës duke mbrojtur vendlindjen e tij.
Si shihet “Iliada” është një poemë
legjendare-historike, ku vendin e parë e ze lufta e paraqitur kryesisht nga ana
e saj heroike. Po aty kemi edhe përshkrime të fuqishme të ndjesive njerëzore,
ndër personazhet shquhen figura madhështore e Akilit, luftetar I patrmebur, i
papërmbajtur, hero i lavdisë, shembull dhe figura më njerëzore e Hektorit,
mbojtës trim e plot vetmohim i atdheut të vet, bashkëshort e prind i dashur e i
ndjeshëm. Ndër figurat e grave spikat figura e Andromakës, tipi më i bukur
fisnik i bashkëshortes që na ka lënë letërsia e vjetër.
Poema ka përshkrime të shumta e të ndryshme plot
gjallëri e qartësi. Përshkrimin e gjallëron përdorimi i shpeshtë i krahasimeve
të gjata (p.sh “Ashtu si dye erëra, Boreu e Eurosi, që fyejnë nga anë e Trakës,
ngrejnë përpjet detin plot peshqë, duke pllakosur aty përnjëherësh, e dallga e
zezë pështillet e ngrihet lartë duke përplasur me hope leshterikë për gjatë
bregut të detit, ashtu ishte i trazuar dhe ziente në kraharor zemra e akeasve”)
dhe ai i epiteteve ( Akili “ Këmbëshpejti”, Nestori “I shumëmequri”etj.).
Në poemen Iliada, Homeri jep të dhëna të ndryshme mbi Ilirët. Këto të dhëna shihen më së miri në librat:
Libri II 681 - 750 - 840 - 850
Libri X 430 -
Libri XVI 235 - 285 - 290
Libri XVII 290 - 130
Libri XXI 140 deri 180 - 205 - 210
