PUSHTETI
GJYQESOR . GARANCITE KUSHTETUESE DHE LIGJORE.
1.
PushtetiGjyqesor
Te gjithe gjyqetaret te
menduar si nje trup e vetme me te cilen realizohet e drejta e gjykimit quhen
pushtet gjyqesor, ndersa duke iu referuar personave qe e perbejne ate quhen
gjykate. Kushtetuta nepermjet nje
sere dispozitash tregon kujdes te vecante ne
sigurimin e pavaarsise se gjykatave me qellim qe te shmanget cdo lloj presioni
qe atyure mund tu vije nga cdo pushtet tjeter apo nga private. Per te siguruar
mbrojtjen dhe pavaarsine e pushtetit gjyqesor Kushtetuta parashikon ngritjen e
Keshilli te Lartet e Drejtesise , kryetar I te cilit eshte Presidenti I Republikes.
Gjyqetaret I nenshtrohen vetem ligjit ,ata jane te palevizshem ,dmth nuk mund
te lirohen e transferohen nga detyra pa pelqimin e tyre
2.
Garantimi i pavarsise se pushtetit gjyqesor
Sipas nenit 145 te
Kushtetutes Gjyqtaret jane te pavarur dhe i nenshtrohen vetem Kushtetutes dhe
ligjeve, gje qe tregon se ne ushtrimin e funksioneve te tyre ata nuk varen nga
asnje pushtet tjeter dhe as nga detyrime hirearkike brenda vet pushtetit
gjyqesor. Pavarsesia dhe paanshmeria e gjyqtarit garantohet edhe nga Konventa
Lirive dhe te Drejtave Themelore te Njeriut dhe K.Pr.C.
3.
Garantimi
i ndalimit te krijimit te gjykatave te jashtezakonshme
Per te shmangur qe nje
mosmarrveshje e vecante te gjykohet nga nje organ gjyqesor , i krijuar
qellimisht vetem per te gjykuar kete
mosmarrveshj, Kushtetuta parashikon qe ne asnje rast , Kuvendi nuk mund te
krijoje gjykata te jashtezakonshme. Kuvendi mund te krijoje gjykata ne fusha te
vecanta per te zgjidhur mosmarreveshje nebaze te kritereve te pergjithshme.
E drejta e aksesit ne
gjykate del nga permbajtja : Kushtetuta parashikon se : “Kushdo per mbrojtjen e
te drejtave te tij,te lirive dhe te interesave te tij kushtetuese dhe ligjore
ka te drejten e nje gjykimi te drejte nga nje gjykate e pavarur dhe e
paanshme ecaktuar nga ligji. Sipas K.P.C
gjykata nuk mund te refuzoje te shqyrtoj dhe te jap vendime per ceshtje qe i
paraqiten per shqyrtim me arsyetimin se ligji mungon ,nuk eshte I plote,ka
kundershtime ose eshte i paqarte.
5.
Garantimi
i parimit te kontradiktoritetit
Parimi i
kontradiktoritetit eshte nje parim shume i rendesishem kushtetues, i cili vlen
edhe per gjykimin civil. Nga ky parim burojne ne menyret e pashmangshme te
gjitha normat e tjera qe rregullojne procesin civil. Sipas ketij parimi asnje pale nuk mund te
gjykohet pa u degjuar ose pa u thirrur ne gjykim. Ky parim sherben si nje garanci kushtetuese
dhe ligjore per dhenien e nje vendimi gjyqesor sa me te drejte dhe te bazuar ne
prova.
6.
Garantimi
qe procesi gjyqesor te zhvillohet ne menyre te drejte
Detyrimi per zhvillimin
e nje procesi gjyqesor ne menyre te drejte buron nga Kushtetuta, e cila I jep
nje rendesi te vecante ketij parimi duke i njohur Gjykates Kushtetuese te
drejten per te ushtruar kontroll per garantimin e procesit te rregullt
gjyqesor. Parimi i kontradiktoritetit perben ne vetvete nje garanci per
zhvillimin e nje procesi sa me te drejte duke I vendosur palet ne pozita sa me
te pershtatshme procedurale per te
realizuar paraqitjen e kerkimeve dhe mbrojtjen e tyre.
7.
Garantimi
i parimit te karakterit publik te gjykimit
Garantimi i karakterit
public te gjykimit i sherben jo vetem paleve ne gjykim, por edhe interesave
te publikut te gjere. Karakteri public i gjykimit lejon
qe ushtrimi i pushtetit gjyqesor te
kontrollohet nga opinion public duke siguruar ne kete menyre besimin e publikut
ne dhenien e drejtesise.
8.
Garantimi
qe gjykimi te zhvillohet brenda nje afati te arsyeshem
Ne themel te detyrimit
te zhvillimit te gjykimit, brenda nje afati te arsyeshem qendron nje parim I
lashte sipas te cilit “drejtesi e vonuar, drejtesi e mohuar”. Detyrimi per
zhvillimin e gjykimit brenda nje afati te arsyeshem buron si nga Kushtetuta
ashtu edhe nga K.Pr.Civile. per te garantuar afate te arsyeshme gjykimi
K.\Pr.Civile ka parashikuar afate dhe rregulla te vecanta per fillimin dhe
vazhdimin e gjykimit: