.jpg)
Elektriciteti është një formë e energjisë. Ai krijohet, kur elektronet, pjesë të vogla të atomit, fillojnë të lëvizin nga një atom në tjetrin. Edhe pse shkencëtarët e dinin që në kohën e lashtë për këtë "magji" atyre ju deshtë të kaloj kohë e gjatë gjeri në fund të shekullit XVII, që ta kuptojnë LEXO ME SHUME...Ngarkesat qendrojne ne kete trup deri sa ata takohen me nje objekt tjeter me ngarkese elekrike te kundert si p.sh toka ose te shkarkesat elektrike. Quhet elektricitet statik ne contrast me rrymen elektrike e cila transmetohet (kalon) me ane te telave elektike ose me ane te rrugeve te tjera duke transportuar energji. Nje ngarkese e elektricitetit statik krijohet atehere kur 2 trupa preken me njeri-tjetrin. Siperfaqja e njerit trup ka nje rezistence me te larte te rrymes elektike ne krahasim me trupin tjeter. Kjo sjell krijimin e ngarkeses elektrike. Efektet e elektricitetit static jane te njohura per shume njerez sepse ata mund t’i ndjejne, degjojne ose mund te shohin shkendijat elektrike. Nje fenomen I njohur i shokut static, me specifike shkarkimit statik shkaktohet nga neutralizimi i ngarkesave elektrike. Trupat jane te formuar nga atome brenda se ciles ndodhen grimca me ngarkese negative e ngarkese positive. Por numri i ketyre ngarkesave ne atom eshte i barabarte keshtu atomi eshte gtimce pa ngarkese. Fenomeni i elekticitetit statik kerkon nje ndarje te ngarkesave pozitive kundrejt ngarkesave negative. Kur 2 trupa jane ne kontakt elektronet mund te levizin nga nje trup ne nje tjeter duke lene nje sasi te ngarkesave pozitive e duke shtuar te njejten sasi te ngarkesave negative ne trupin tjeter. Kur te 2 trupat ndahen ato mbajne ngakese te pabalancuar. Kontakti nxit ndarjen e ngarkesave. Elektronet mund te shkemehen nga materiale te ndryshem me ane te kontaktit te tyre.Trupat me sasi te vogel elekronesh jane te prirur per t’i humbur ata ndersa trupat me sasi te madhe elektronesh jane te prirur per t’i marre. Ky fenomen quhet efekti triboelektrik gje qe duket nga ndryshimi i ngarkeses elektrike te trupave te takuar. Serite triboelektrike percaktojne polaritetin e fuqine e nje ngarkese elektrike ne nje trup te cfaredoshem. Efektet e triboelektricitetit jane shkaktaret kryesore te elekricitetit statik te cilet vihen re ne jeten tone te perditshme ose ne demonstrimet shkencore te shkollave te larta. Nje tjeter shembull kur kontakti realizon ndarjen e ngarkesave eshte kur floket tane qendrojne te ngjitur me njeri tjetrin duke shkaktuar (static cling), ngjitjen statike. Presioni nxit ndarjen e ngarkesave. Presioni mekanik i shtuar shkakton ndarjen e ngarkesave ne molekula kristalore ose qeramike. Nxehtesia nxit ndarjen e ngarkesave. Nxehtesia nxit ndarjen e ngarkesave elektrike ne atomet ose molekulat e materialeve te ndryshem. Te gjithe materialet piroelektrike piro- “temperature e larte” jane materiale piezoelektrike piezo- “kristalor”. Ndarja me ane te nxehtesise e me ane te presionit kane nje rruge te ngjashme. LEXO ME SHUME...
NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL
