Uji
Uji
në formën e tij të pastër, është lëng pa shije dhe paerë.Pa te ne Toke nuk do
te kishte jete.Ai eshte burimi kryesor I saj.
Roli
i ujit në organizmin tonë Konsumimi i ujit është i vazhdueshëm. Kërkesat
përcilësinë e ujit të pijshëm, janë të dukshme. Gjithashtu është element tepër
irëndesishëm në reaksionet kimike trupore, si: tretja dhe metabolizmi. Pa ujë
tëmjaftueshëm, ne jemi në rrezik helmimi nga mbeturinat tona trupore. Trupi i
njënjeriu të zakonshem ka përafërsisht 43 litra ujë, gjysma e të cilit gjendet
në qeliza. Gjaku është 83% ujë. Pasojat
e dehidratimit Nëse nuk pini sasinë e
nevojshme të ujit për të I plotësuarnevojat tuaja trupore ju mund të këni këto
pasoja: Probleme në tretjeje Lëkurë
tëthatë Ngadalsim të organeve trupore Probleme me mbajtjen e ujit Dhimbjemuskujsh Rritje
të tokësinave (helmeve) në trup Metabolizëm të dobët
tëyndyrave të trupit
Dhjamë
të tepërt dhe Muskuj të dobët dhe formë të keqetrupore.
Vetitë
kimike dhe fizike.Uji ka formulen H2O, që domethënë se një molekulë ujipërbehet
nga dy atome hidrogjen dhe një oksigjen. Mund të përshkruhet jonikishtsi HOH,
me jonin hidorgjen (H+ ) i lidhur me grupin hidroksid (OH− ).
Uji
ështënë ekuilibër dinamik midis gjendjes së gaztë dhe asaj të lëngët në
temperaturë dhetrysni standarde. Uji në vetvete është pa shije dhe pa ngjyrë
por në kontakt të gjatëme ajrin lidhet me dyoksidin e karbonit (CO2) dhe merr
një shije të thartë acidikarbonik që nuk është i mirë për shëndetinNë shkencë
uji quhet ndryshe edhetretësi universal dhe është e vetmja substance e pastër
qe gjendet ne natyre ne tetria gjendjet e lendes.
Burimet
e ujit ¾ e sipërfaqes së botës është e mbuluarnga uji. Por, vetem 1% e tij
është I një cilësie të duhur përt’u pirë. Burimet ujore mund të jenë
ripërtëritëse dhe joripërtëritëse. Ajo pjesë e ujit që sillet në
ciklinhidrologjik: toka-uji-avulli, avulli-retë-shiu- toka ështëburim ujor
ripërtëritëse. Por një pjesë eujërave, posaqerisht ujërat nëntokësore nuk
janëripërtëritëse.
Ujërat
nëntokësore dhe sipërfaqsore
Ujërat
nëntokësore janë burim shumë irëndësishëm në të gjithë botën, pasi e përbëjnë
një burim shumë të rëndesishëm përfurnizimin me ujë të popullsisë, agrokultures
dhe insdustrisë.
Për më tepër, ato kanënjë rol esencial në
mbështetjen e rrjedhave të ujit në përrenj e lumenj.
Burimetkryesore
të ndotjës së ujerave sipërfaqsore janë shkarkimet e ujërave urbane
tëpapërpunuara i ujërave të patrajtuara të aktiviteteve të ndryshme tregtare
dheindustriale si depozitimi i mbetjeve të ngurta urbane.
Hidrologjia Hidrologjia (rrjedh nga gjuha greke:hidro
-ujë, logos –shkencë; shkenca mbi ujin) ështëshkenca që studion ujrat, vetitë
fizike të tij dheparaqitjen e tij në natyrë. Pra hidrologjia studjon sëbashku ciklin
hidrologjik dhe pasuritë ujore.• Hulumtimet hidrologjike janë të rëndësishme
jovetëm se na ndihmojn që më mirë të njohim botënku jetojmë, por edhe dukshëm
iu ndihmonshkencave të tjera të cilat merren me mjedisinjetësor.
•
Vetitë tretëse - Uji është një tretës shume i mire dhe tret shume
llojesubstancash. Substancat qe treten mire ne ujë quhen hidrofilike, mund të
themijanë mike të ujit.Substancat qe nuk treten mire ne ujë quhet hidrofibike
mund tëthemi se kanë frikë nga uji.
Anomalia
e ujit - Uji gjatë ftohjes tkurret në mënyrëlineare deri rreth temperaturës + 4
°C. Pastaj në mënyrë jolineare fillon tkurrjendhe në temperaturën + 4 °C arrin
densitetin më të madh prej 1kg/L. Me ftohjen emëtejshme densiteti i tij nuk
zvogëlohet, por për habi zmadhohet gradualishtdhe në pikën e shkrirjes uji ka
densitet më të madh se në temperaturën + 4 °C.Kjo dukuri quhet anomalia e ujit.
Trajtimi
dhe ndotja e ujërave
Ujërat
natyrorë përmbajnë shumë substanca të tretura, tëcilat marrin pjesë në
përberjen biologjike të sistemeve ujore, llojeve të shtazëve, bimëve dhejanë
faktorë në shumë procese, të cilat kryhen në organizmat e gjallë
Uji
gjatë përdorimitnë amvisni ose industri, ndotët më materie të ndryshme
inorganike, organike e ndotës tëtjerë dhe si ujë i ndotur kthehet në mjedisin
tonë. Shfrytzimi i ujit të këtillë para se tëpastrohet, është rrezik për arsye
se mund të përmbajë materie helmuese dhemikroorganizma që zhvillohen në ujërat
e ndotura, që shkaktojnë shumë sëmundje tërënda siç janë : ethet, tifoja,
kolera dhe virusi i hepatit.•Përveç ujërave të ndotura urbane nga industria,
ujërat ndoten edhe nga përdorimi ipreparateve bujqësore (pesticidet) në tokat
bujqësore dhe industriale. Këto ujëra të ndoturapara se të shkarkohen në
ekosistem natyror nuk pastrohen dhe paraqesin rrezik për botënbimore dhe
shtazore që jetojnë në ato ujëra. Përveç kësaj, veprimi toksik rrjedh edhe
përshkak të ujërave, që përmbajnë përqendrime minimale të substancave, që
vështirëeliminohen nga organizmi. Pra veprojnë si helme kumulative p.sh. As,
Pb, Hg etj.
Shetitorja
buze lumit Buna ka dy vite qe nuk frekuentohet me nga banoret e qytetit
teShkodres. Shkak eshte bere era e rende e ujerave te lumit Buna, pasi aty
derdhen ujerat ezeza te qytetit te Shkodres. Me perpara ujerat e zeza te qytetit
derdheshin ne ujerat e lumitDrin, ne pjesen hyrese te qytetit, pas ures se
Bahçallekut. Disa vite me pare derdhja e ketyreujerave u zhvendos pergjate
molos se ures se Bunes. Kjo zhvendosje solli kthimin e ujit tepaster buze molos
shetitore, ne nje vend grumbullimi ujerash te zeza te qytetit.Ka rreth 25 vite
qe lumi Buna nuk ka ndjere asnjehere nderhyrjen per pastrimin apothellimin e
shtratit, duke e renduar se tepermi situaten ne kete ligatine teper
terendesishme per Shkodren, por ne te ardhmen dhe per rajonin. Perveç eres se
rende dherrezikut qe sjellin papastertite pergjate molos, ujerat e zeza qe
derdhen nelumin Buna, duke u shperndare dhe ne ujerat e Liqenit te Shkodres,
jane duke ndoturndjeshem edhe kete liqen, ndotje kjo qe shkakton dhe largimin dhe
demtimin e resursevepeshkore. Me situaten e krijuar, aktualisht nje siperfaqe e
konsiderueshme qe laget ngaujerat e lumit Buna eshte kthyer ne nje moçal te
vertete, ku gjen gjithçka ndotese. Ndotja elumit Buna ka sjelle per pasoje dhe
ngushtimin e shtratit te ketij lumi, nderkohe qe pritenprojekte per ta kthyer
zonen ne fjale ne nje port te Shkodres.
Ujërat
e Lumit të Tiranës jane tejet të ndotura si pasojë e derdhjeve të ujrave të
zezatë Babrrusë, Paskuqanit, gjithë pjesës veriore të Tiranës, Bathores dhe
Kamzës, mbetjeve tëngurta e të lengshme, si dhe nga gërryerja e zhavorrit nga
shtrati i Lumit të Tiranës. Sipasnjë studimi të ndërmarrë nga Instituti i
Politikave Mjedisore, në ujërat e Lumit tëTiranës, vlerat e nitriteve në të
janë nga 4 deri në 32 herë më të larta sesa vlerat e direktivëssë BE-së për
peshqit 44(2006), ndërsa vlerat e koliformeve të quajtura ndryshe fekale
tëcilat kanë mbuluar ujërat e lumit të Tiranës janë 13 herë më të larta se sa
standardet e BE-së.Shkaterrimi i ekosistemit të Lumit të Tiranës është thelluar
më tej nga shkarkimet embetjeve të ngurta drejt e në lumë, duke ngushtuar dhe
shkatërruar brigjet dhe shtratin elumit, dhe duke e kthyer lumin në një kanal
të thjeshtë të ujrave të zeza.[Brigjet e mbushuarme mbetje të ngurta janë shfrytëzuar
për ndërtime të ndryshme pa leje, të cilat kanë zënëgjitha rrugët për të shkuar
drejt lumit dhe kanë shkatërruar rrjedhen elumit. Si pasojë endotjes,
shumëllojshmëria biologjike e lumit është ulur shumë, duke eliminuarpeshqit,
jorruazorët, dhe gjallesat e tjera ujore. Të vetmet gjallesa që mbijetojnë tani
nërrjedhen e poshtme të lumit të Tiranës janë algat dhe minjtë e kanaleve.
Derdhja
e mbetjeve urbane, inerteve dhe plehrave në brigjet e lumit Zezë, në Fushë
Krujë,vazhdon të rrisë nivelin e ndotjes së këtij lumi.Përtej Urës së Gjolës,
pothuajse përgjatë të gjithë lumit Zezë, ka mbetje të shumta urbane, tëcilat
derdhen e depozitohen aty prej vitesh, duke shkaktuar probleme jo vetëm për
banorët ezonës. Ujërat e tij derdhen në det, duke rritur ndjeshëm nivelin e
ndotjes.Autoritetet lokale shprehen të pafuqishme për të disiplinuar situatën,
pasi shumica ederdhjeve kryhen në orët e vona të natës dhe kjo gjë vështirëson,
sipas tyre, gjetjen esubjekteve, që në mënyrë abuzive dëmtojnë mjedisin, duke rrezikuar
ndjeshëm shëndetin eqytetarëve.Këmbanat e alarmit vazhdojnë të bien, po marrja
e masave në mënyrë të vazhdueshme, jothjesht me aksione sporadike, mungon. Kjo
gjendje e mjerueshme vazhdon prej vitesh të tëradhe thellohet pothuajse çdo
ditë. Pavarësisht shqetësimeve të banorëve, askush nuk ështëduke reaguar për të
ndalur masakrën, që po ndodh me këtë lumë.