RAST: FEMIJA SI FUQI PUNETORE
9 vjeçari që detyrohet
të punojë për të mbajtur familjen
Është vetëm 10 vjeç, por sapo nis të flasë ngjan me një person të rritur. E
di fare mirë çdo të thotë që një i mitur të punojë, e të qëndrojë në rrugë për
orë të tëra që nga mëngjesi e deri në darkë, orëve të vona për më tepër në një
zonë tepër të frekuentuar nga të gjitha kategoritë e njerezve. Historia e
vogëlushit Albion. I
përngjan historive në filma, por është një realitet i
hidhur i ditëve tona. Minoreni që shpesh herë ka braktisur shkollën për të
shitur në rrugë aksesore të ndryshëm, me qëllimin e vetëm që të mbajë me ushqim
familjen e tij rrëfen se ai është i detyruar të punojë, edhe pse puna e
fëmijëve ndalohet me ligj. Jeton në zonën e Kamzës, dhe nga shtëpia e tij niset
herët në mëngjes për të mbërritur rreth orës 8 e gjysmë në zonën e ish bllokut,
ku shet paketa cigaresh, dhe aksesore të tjerë. Në duar mban një pako të madhe
me çamçakëza, cigare të cilat i shet tek qytetarët në rrugë apo tek klientët në
lokale, që tashmë janë mësuar me fytyrën e këtij vogëlushi dhe thuajse çdo ditë
i lënë atij bakshish. Albioni ka një shtat të hedhur, është tepër i shkathët
dhe rrallë herë e shikon në të njëjtin vend. Shet në rrugë për të
ndihmuar familjen dhe përpos kësaj me paratë që fiton blen librat, ushqehet
gjatë ditës, madje ndonjëherë siguron edhe veshjet për në shkollë. Duke
lëvizur me shpejtësi e duke i zgjatur kalimtarëve në rrugë apo qytetarëve që
ulen në kafe, pakot me stilolapsa, çamçakëza , ai zgjat duart e tij duke i parë
njerëzit me shumë dashamirësi. Na rrëfen duke qeshur që ky është sekreti që
njerëzit e duan dhe ndonjëherë i lënë dyfishin e parave që kushton produkti.
Historia
10-vjeçari nga Kamza rrëfen se familja e tij nuk ka aq para sa ti plotësojë
të gjitha dëshirat apo nevojat e tij, madje prej një viti nëna e tij është e
sëmurë dhe shpesh herë ai me paratë që fiton i blen asaj ilaçet, ndërsa
shprehet se babai ka disa vite që është i alkoolizuar dhe nuk familja nuk mund
të presë të ardhura nga ai. Fillimisht e ka nisur duke shitur stilolapsa pastaj
mendoi të blinte në supermarkete çamçakëza me çmim të lirë e ti shiste në zonën
e bllokut. “I blej 100 lekë(të vjetër) çamçakëzat dhe i shes 500 lekë (të
vjetër), njerëzit e dinë që janë djegëse por në fakt nuk janë, s’kam ç’të bëj
se edhe unë do fitoj ca para”: thotë duke buzëqeshur 10- vjeçari duke u munduar
të justifikohet për punën e tij. Ai tregon se i duhet të studiojë në darkë për
shkollën sepse gjatë ditës merret me shitjen në rrugë, por ka edhe raste kur
nuk shkon në shkollë për javë të tëra për shkak se i duhet të punojë. Ndërsa
përpiqet t'u mbushë mendjen njerezve për të blerë produktet që ai ka në dorë na
tregon se ndonjëherë ka merak se mos e largojnë policët nga rruga ku shet, pasi
e di që puna e fëmijëve është e jashtëligjshme. “Jam stërvitur me punë, që kur
isha më i vogël, nuk kam qenë në kopësht dhe rrija gjithmonë pas babait tim që
shiste dikur në treg, shes në rrugë për të ndihmuar prindërit. E di që punësimi
i fëmijëve ndalohet, por nëse nuk punoj unë atëherë nuk kemi me çfarë të
jetojmë”, shprehet me një frymë Albioni.
Fenomeni
Djaloshi 9 vjeçar tregon se i vjen keq për veten dhe për moshatarët e tij
që lypin në rrugë apo fëmijët e tjerë që shesin cigare pasi kjo nuk është e
drejtë. 10 vjeçari rrëfen se ka pasur raste kur shokët e tij që shesin bashkë
me të në rrugë, e konsumojnë edhe vetë cigaren dhe shpesh herë shfrytëzohen nga
të rriturit. Ai thotë se ka disa shokë që shesin në rrugë pa dijeninë e
prindërve, por dhe edhe të tjerë që vetë prindërit e tyre i nxjerrin në
rrugë për orë të tëra duke i detyruar të fitojnë para duke shitur në
rrugë. “Kam disa shokë që edhe pse nuk duan të shesin e të lypin në rrugë
detyrohen nga prindërit ta bëjnë këtë gjë, madje ka raste kur i shoh të qajnë e
të ankohen se prindërit e tyre nuk i çojnë në shkollë dhe i kanë detyruar të
punojnë në rrugë edhe duke i rrahur” shprehet minoreni. Sipas 9 vjeçarit shteti
duhet të marrë masa, për familjet në nevojë, në mënyrë që fëmijët e këtyre
familjeve të mos detyrohen të punojnë në rrugë si në rastin e tij. Vogëlushi i
bën apel shtetit që të japë ndihma për familjet që nuk kanë me çfarë të
jetojnë, dhe institucionet të sigurojnë punësimin e një familjari në mënyrë që
njerëzit që vuajnë prej varfërisë të kenë një burim jetese. “Nëse babai im do
të punonte, apo shteti do të na jepte një pagesë për të mos vuajtur për bukë,
meqë jemi familje e varfër unë nuk do të dilja kurrë në rrugë të shisja, por do
të shkoja në shkollë, ndaj nuk kam çfarë të bëj, jam i detyruar të punoj” e
mbyll rrëfimin e tij vogëlushi 10-vjeçar.
SHKAQET
·
Gjendja e veshtire
ekonomike
·
Gjendja e veshtire emocionale e babait
·
Gjendja e veshtire shendetesore e nenes
·
Mospunesimi i
prinderve
·
Mosdhenia e ndihmave ekonomike nga shteti
PASOJAT
·
Punesimi
i femijes ne moshe te mitur
Lodhje
fizike
Lodhje emocionale
·
Mosarsimimi i femijes
·
Semundje te ndryshme
REKOMANDIMET
·
Sigurimi
i ndihmave nga shteti per mbijetese
·
Hapja
e sa me shume vendeve te punes
·
Perpjekje
me te medha per arsimimin e femijeve
